TS.BS Trịnh Minh Trang, Trưởng phòng Nghiên cứu khoa học và Hợp tác quốc tế, Phòng khám chuyên đề các nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục (Bệnh viện Da liễu Trung ương) cho biết, việc phát hiện ca nhiễm HIV một cách tình cờ trong quá trình khám da liễu là điều không hiếm gặp.
Điển hình đó là trường hợp bệnh nhân đi khám da liễu vì da đổ dầu nhiều. Thông thường dầu chỉ xuất hiện ở vùng da đầu, vùng cánh mũi, cung mày, sau tai – những nơi có tuyến bã hoạt động mạnh. Tuy nhiên, ở bệnh nhân này, tình trạng viêm da tiết bã rất nặng, lan rộng một cách bất thường.
“Chỉ cần nhìn qua là chúng tôi thấy mức độ tổn thương không giống những ca viêm da tiết bã thông thường. Khi đó, chúng tôi đã nghi ngờ rất có thể bệnh nhân nhiễm HIV dẫn tới tình trạng suy giảm miễn dịch gây ra tình trạng viêm da dầu nặng trên da”, bác sĩ Trang cho biết.
Với trường hợp bệnh nhân này trong quá trình chẩn đoán, bác sĩ da liễu sẽ phải loại trừ hàng loạt nguyên nhân có thể làm cho bệnh trở nên trầm trọng hơn, trong đó có tình trạng suy giảm miễn dịch do HIV.
Hiện nay, xét nghiệm HIV nhanh rất đơn giản, dễ tiếp cận và cho kết quả chỉ sau khoảng 30 phút. Nhờ được tập huấn chuyên môn, bác sĩ có thể chủ động đề nghị xét nghiệm khi có nghi ngờ lâm sàng.
Kết quả xét nghiệm cho thấy bệnh nhân dương tính với HIV. Khi nhận kết quả, bệnh nhân đã rất hoảng sợ. Sau khi bác sĩ hỏi chuyện mới biết được cách đây nhiều năm, bệnh nhân có quan hệ không an toàn với một người lạ.
Bệnh nhân được bác sĩ giải thích tư vấn, sau đó cũng đã bình ổn tâm lý.
HIV không gây tổn thương da đặc hiệu
Theo bác sĩ Trang, HIV là virus gây suy giảm miễn dịch, chứ bản thân virus này không trực tiếp tạo ra các biểu hiện da đặc hiệu. Những tổn thương da xuất hiện ở người nhiễm HIV chủ yếu là hậu quả của tình trạng suy giảm miễn dịch, khiến cơ thể dễ mắc các nhiễm trùng cơ hội do vi khuẩn, virus hoặc nấm.
“Ở người có miễn dịch bình thường, những bệnh này vẫn có thể xảy ra nhưng thường nhẹ và đáp ứng điều trị tốt. Trong khi đó, ở người nhiễm HIV, các tổn thương xuất hiện sớm hơn, nặng hơn, dai dẳng hơn và rất khó điều trị”, bác sĩ Trang phân tích.
Trong thực hành da liễu, bác sĩ thường gặp những trường hợp viêm da tiết bã ở người nhiễm HIV trở nên kháng trị. Ngoài ra, nhiều biểu hiện khác cũng gợi ý mạnh đến tình trạng suy giảm miễn dịch, chẳng hạn như: nấm Candida ở miệng xuất hiện tràn lan – điều hiếm gặp ở người có miễn dịch khỏe mạnh.
Những dấu hiệu da khiến bác sĩ nghi ngờ HIV
Bên cạnh viêm da tiết bã, bác sĩ Trang cho biết còn nhiều tổn thương da khác khiến bác sĩ phải nghĩ đến khả năng bệnh nhân nhiễm HIV. Điển hình là zona thần kinh lan tỏa. Thông thường, zona chỉ khu trú ở một vùng da nhất định, hay gặp ở người cao tuổi. Tuy nhiên, ở những bệnh nhân có suy giảm miễn dịch, tổn thương zona có thể lan tỏa, xuất hiện ở nhiều vùng khác nhau trên cơ thể, cho thấy hệ miễn dịch không đủ khả năng kiểm soát bệnh.
Ngoài ra, các tổn thương ở vùng sinh dục với nhiều vết loét, hình thái đa dạng, hoặc những bệnh da mạn tính kéo dài, điều trị dai dẳng nhưng không đáp ứng cũng là những dấu hiệu khiến bác sĩ da liễu phải đặt nghi vấn.
“Chúng tôi gặp bệnh nhân mỗi ngày, nên rất quen với các thể bệnh thông thường. Khi có một ca bệnh ‘không giống ai’, biểu hiện quá nặng, quá dai dẳng hoặc quá khác thường, thì đó là lúc bác sĩ phải nghĩ đến những nguyên nhân sâu xa hơn, trong đó có HIV”, bác sĩ Trang cho biết.
Không phải lúc nào cũng phát hiện sớm
Tuy nhiên, theo chuyên gia, việc phát hiện HIV thông qua tổn thương da không phải lúc nào cũng là phát hiện sớm. Nhiều bệnh nhân chỉ xuất hiện các biểu hiện rõ rệt khi bệnh đã tiến triển, thậm chí ở giai đoạn AIDS. Bên cạnh tổn thương da, người bệnh còn có thể biểu hiện ở các cơ quan khác như hệ hô hấp, hệ tiêu hóa trước khi được chẩn đoán.
“Diễn biến bệnh ở mỗi người là khác nhau. Có trường hợp biểu hiện qua da, nhưng cũng có người chỉ bộc lộ triệu chứng khi bệnh đã ở giai đoạn muộn. Vì vậy, không thể nói phát hiện qua da lúc nào cũng là sớm, mà còn phụ thuộc vào quá trình tiến triển của bệnh”, bác sĩ Trang nhấn mạnh.
Từ thực tế lâm sàng, các bác sĩ khuyến cáo người dân không nên chủ quan với những tổn thương da bất thường, đặc biệt là các bệnh dai dẳng, nặng, khó điều trị. Việc đi khám sớm và tuân thủ tư vấn của bác sĩ không chỉ giúp điều trị hiệu quả bệnh da liễu, mà đôi khi còn giúp phát hiện sớm những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng tiềm ẩn.
Ngọc Minh
