Hộp số đóng vai trò quan trọng trong hệ thống truyền động của ô tô, là bộ phận trung gian thiết yếu truyền năng lượng từ động cơ đến bánh xe. Tuy nhiên, đối với nhiều người, hoạt động chuyển số vẫn còn ẩn chứa nhiều bí ẩn.
Hộp số ô tô là bộ phận có vai trò quan trọng trong hệ thống truyền động, đóng vai trò trung gian giữa động cơ và bánh xe.
Hộp số là gì?
Nói một cách đơn giản, hộp số là một bộ phận chứa nhiều bánh răng có kích thước khác nhau. Mỗi bánh răng được thiết kế để truyền mô-men xoắn (lực) từ động cơ với tốc độ quay khác nhau, giúp xe di chuyển linh hoạt trên mọi địa hình và điều kiện vận hành.
Hộp số hoạt động như thế nào?
Động cơ tạo ra lực quay (mô-men xoắn) thông qua trục khuỷu. Lực này được truyền đến hộp số, nơi các bánh răng sẽ phối hợp nhịp nhàng để điều chỉnh tốc độ quay của bánh xe. Việc lựa chọn số phù hợp phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tốc độ xe, điều kiện đường xá và tải trọng xe.
Hộp số ô tô đóng vai trò quan trọng trong việc truyền lực từ động cơ đến bánh xe, giúp xe vận hành với các tốc độ và mô-men xoắn khác nhau.
Có những loại hộp số nào?
Hiện nay, hai loại hộp số phổ biến nhất trên thị trường là hộp số sàn và hộp số tự động.
Hộp số sàn: Người lái xe phải tự điều khiển việc chuyển số bằng cần gạt số và thao tác ly hợp. Ưu điểm của hộp số sàn là tiết kiệm nhiên liệu, cho phép người lái kiểm soát xe tốt hơn và mang lại cảm giác lái thể thao. Tuy nhiên, hộp số sàn cũng gây ra sự bất tiện và mệt mỏi cho người lái, đặc biệt trong điều kiện giao thông đông đúc.
Hộp số cho phép xe di chuyển với nhiều tốc độ khác nhau, từ chậm đến nhanh, phù hợp với điều kiện đường xá và nhu cầu lái xe.
Hộp số tự động: Hộp số tự động sử dụng hệ thống thủy lực hoặc điện tử để tự động chuyển số, giải phóng cho người lái khỏi thao tác ly hợp và chuyển số. Hộp số tự động mang lại sự thoải mái và tiện lợi cho người lái, đặc biệt phù hợp cho việc lái xe trong thành phố. Tuy nhiên, hộp số tự động thường tiêu hao nhiên liệu nhiều hơn hộp số sàn và có giá thành cao hơn.
Hộp số giúp tăng mô-men xoắn khi xe khởi hành hoặc leo dốc, giúp xe dễ dàng vượt qua các địa hình khó khăn cũng như giúp xe di chuyển tiến hoặc lùi.
Bên cạnh hai loại hộp số phổ biến trên, còn có một số loại hộp số khác như:
Hộp số ly hợp kép (DCT): Sử dụng hai bộ ly hợp riêng biệt cho các số lẻ và số chẵn, giúp chuyển số nhanh chóng và mượt mà hơn.
Hộp số vô cấp (CVT): Thay vì sử dụng bánh răng, hộp số CVT sử dụng dây đai kim loại để truyền lực, giúp chuyển số êm ái và không bị giật cục.
Hộp số tự động sử dụng bộ biến mô và bộ điều khiển thủy lực để tự động chuyển số theo điều kiện vận hành.
Tại sao xe lại giật khi bạn lái xe sai số?
Việc chuyển số sai cách có thể dẫn đến hiện tượng xe bị giật cục, nguyên nhân chính là do tốc độ quay của động cơ và tốc độ quay của bánh xe không khớp nhau. Ví dụ, khi bạn lên số quá cao ở tốc độ thấp, động cơ sẽ không có đủ lực kéo để duy trì tốc độ, dẫn đến hiện tượng xe bị gằn, giật cục hay khi bạn về số quá thấp ở tốc độ cao, động cơ sẽ bị gồng quá sức, dẫn đến hiện tượng xe bị giật cục. Việc nhả côn hoặc đạp ga đột ngột khi sang số cũng sẽ khiến động cơ và bộ truyền động bị tác động mạnh, dẫn đến hiện tượng xe bị giật cục. Hay việc chuyển số quá nhanh cũng có thể khiến xe bị giật do hộp số không có đủ thời gian để khớp với tốc độ động cơ.
Các vấn đề khác có thể khiến xe bị giật cục
- Bộ ly hợp bị mòn hoặc hỏng: Bộ ly hợp đóng vai trò quan trọng trong việc truyền lực từ động cơ đến bánh xe. Khi bộ ly hợp bị mòn hoặc hỏng, sẽ dẫn đến hiện tượng truyền lực không trơn tru, khiến xe bị giật.
- Bộ truyền động bị hỏng: Các bộ phận trong hệ thống truyền động như nhông, xích, li hợp... bị hỏng cũng có thể khiến xe bị giật.
- Buji bị hỏng: Buji có nhiệm vụ tạo ra tia lửa điện để đốt cháy nhiên liệu. Khi buji bị hỏng, quá trình đốt cháy nhiên liệu sẽ không diễn ra suôn sẻ, dẫn đến hiện tượng xe bị giật.
Làm thế nào để lái xe số sàn êm ái?
Để tránh tình trạng xe bị giật cục khi lái xe số sàn, bạn cần lưu ý những điều sau:
- Chọn số phù hợp với tốc độ: Tham khảo bảng số trên đồng hồ để chọn số phù hợp với tốc độ xe đang di chuyển. Khi tăng tốc, hãy chuyển số từ từ và đều đặn. Khi giảm tốc, hãy nhả ga và chuyển số về số thấp hơn.
- Chuyển số mượt mà: Khi chuyển số, hãy nhả côn hoàn toàn và giảm ga nhẹ nhàng. Sau khi chuyển số, hãy từ từ nhả côn và tăng ga để xe di chuyển êm ái.
- Tránh chuyển số đột ngột: Không nên chuyển số đột ngột từ số cao xuống số thấp hoặc ngược lại. Việc chuyển số đột ngột có thể gây hư hỏng hộp số và làm giảm tuổi thọ của xe.
