Động thái lạ của Iran
Hãng tin Reuters (Anh) ngày 21/9 dẫn 3 nguồn thạo tin cho hay, Iran đã không gửi xe phóng di động đi kèm với các tên lửa đạn đạo tầm gần mà nước này cung cấp cho Nga.
Trước đó, hôm 7/9, tờ New York Times (NYT) dẫn lời các quan chức Mỹ và châu Âu nói rằng lô hàng mà Iran đưa tới Nga chứa hơn 200 tên lửa đạn đạo. Thông tin do tình báo Ukraine thu thập được cho thấy, đó là các tên lửa Fath-360, có thể tấn công các mục tiêu cách xa tới 70 dặm (112km). Con tàu chở số tên lửa này được cho là đã cập cảng ở biển Caspi trong ngày 4/9.
3 nguồn tin của Reuters - gồm 1 nhà ngoại giao châu Âu, 1 quan chức tình báo châu Âu và 1 quan chức Mỹ - cho biết, họ không rõ lý do Iran không cung cấp cho Nga xe phóng của tên lửa Fath-360, điều này làm dấy lên câu hỏi về thời điểm loại vũ khí này sẵn sàng hoạt động.
Tehran gần đây phủ nhận việc cung cấp cho Moscow tên lửa và máy bay không người lái nhưng truyền thông Mỹ tiếp tục tung ra các hình ảnh vệ tinh chứng minh tàu chở hàng Port Olya-3 treo cờ Nga đã chở theo các tên lửa Iran cập cảng Caspi.
Phát biểu hôm 10/9, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken cho biết, tên lửa Fath-360 mà Iran chuyển giao cho Nga "có khả năng sẽ được sử dụng trong vòng vài tuần tới tại Ukraine".
Tên lửa này sẽ đặt ra thêm thách thức lớn cho Ukraine, khi có tầm bắn 121 km và có thể di chuyển với tốc độ gấp 4 lần tốc độ âm thanh khi tiếp cận mục tiêu.
Ông Blinken cho biết, tên lửa Fath-360 còn đe dọa an ninh châu Âu, chúng dự kiến sẽ được bắn vào các mục tiêu tầm ngắn để cho phép Nga dành kho vũ khí lớn hơn cho các mục tiêu ngoài tiền tuyến.
Bộ Quốc phòng Nga hiện từ chối bình luận về thông tin này. Phái đoàn Iran tại Liên hợp quốc cũng chưa trả lời yêu cầu bình luận của Reuters.
Toan tính của Iran hay kế hoạch của Nga?
Trao đổi với Reuters, 2 chuyên gia cho biết, có thể có một số lý do khiến Iran không chuyển xe phóng tên lửa cho Nga.
Một là, Nga có thể đang có kế hoạch hoán cải xe tải để mang tên lửa, như những gì Iran từng làm. Hai là, bằng cách giữ lại xe phóng, Iran muốn tạo không gian cho các cuộc đàm phán mới với các nước phương Tây nhằm giảm bớt căng thẳng.
Fabian Hinz, chuyên gia về tên lửa Iran tại Viện nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS) có trụ sở tại Anh, cho rằng một lý do khiến Iran không gửi xe phóng có thể là do những chiếc xe tải dân sự mà Iran đã cải tiến để phóng tên lửa không đủ chắc chắn để hoạt động trên địa hình gồ ghề trong mùa đông khắc nghiệt của Ukraine.
Trước đó, Iran đã cải tiến những chiếc xe tải do Mercedes và các công ty khác sản xuất và biến chúng thành xe phóng tên lửa dễ ngụy trang.
"Một chiếc xe tải Mercedes thương mại, có sẵn trên thị trường không có khả năng chạy địa hình" - Ông Hinz nói, đồng thời cho rằng Nga có thể cải tiến những chiếc xe quân sự của riêng mình thành xe phóng.
Trong khi đó, cựu thanh tra hạt nhân của Liên hợp quốc David Albright, đồng thời là người đứng đầu Viện Khoa học và An ninh Quốc tế, lưu ý rằng tân Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian và các quan chức Iran khác sẽ gặp gỡ các quan chức châu Âu bên lề Đại hội đồng Liên hợp quốc vào tuần tới tại New York để kiểm tra tiềm năng ngoại giao về chương trình hạt nhân của Tehran, căng thẳng khu vực và các tranh chấp khác.
"Có thể là họ (Iran) đang giữ lại các xe phóng để tạo ra một chút không gian cho các cuộc đàm phán này" - ông cho biết.
Tuy nhiên, vị chuyên gia tỏ ra nghi ngờ về bất kỳ tiến triển nào bởi ông không chắc chắn về khả năng Iran sẽ đưa ra những thỏa hiệp cần thiết.
Tùng Chi
