Khó tin nhưng thật: Không chỉ rắn, 6 loài vật này có khả năng dự báo thiên tai, chuẩn xác không ngờ

Trong nhiều thập kỷ, câu hỏi "loài vật có thể dự báo thiên tai hay không?" luôn khiến giới khoa học tranh cãi. Dù chưa có bằng chứng hoàn chỉnh để xác nhận chúng là hệ thống dự báo đáng tin cậy, hàng loạt nghiên cứu và ghi nhận thực tế trên khắp thế giới cho thấy một điều thú vị: nhiều loài vật có thể cảm nhận được những thay đổi trong tự nhiên trước khi thiên tai xảy ra, đặc biệt là động đất và sóng thần.

USGS (Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ) cho rằng động vật đôi khi phản ứng với sóng P là loại sóng địa chấn yếu xảy ra trước sóng S gây tàn phá nhưng mức độ nhất quán chưa đủ để đưa vào ứng dụng chính thức. National Geographic cũng nhận định chúng rất có thể cảm nhận được rung động, biến đổi áp suất, thay đổi điện từ hoặc các khí phát ra từ lòng đất trước sự kiện địa chấn.

Trong số những loài vật được ghi nhận, không chỉ có rắn, mà còn có voi, chó, mèo, chim, cóc và một số loài cá biển sâu. Những phản ứng bất thường của chúng đôi khi xuất hiện trước khi máy móc hoặc con người kịp nhận ra điều gì đang xảy ra.

7 loài động vật có khả năng dự báo thiên tai, chuẩn xác không ngờ

Voi: "Thính giả" của hạ âm, bỏ chạy khỏi nơi nguy hiểm trước sóng thần

Theo India Times, voi sở hữu khả năng cảm nhận hạ âm là dạng âm thanh tần số cực thấp lan truyền trong đất và không khí mà tai người không thể nghe thấy. Trong trận sóng thần Ấn Độ Dương năm 2004, nhiều nhân chứng tại Sri Lanka và Thái Lan kể lại cảnh tượng đàn voi đột ngột rống lên, giật dây xích, kéo nhau chạy về vùng đất cao, hàng giờ trước khi thảm họa ập đến.

Giả thuyết phổ biến nhất cho rằng hạ âm từ các biến động dưới lòng đất đã truyền qua mặt đất, được tiếp nhận bởi da chân và hệ thống xương của voi. Nhờ đó, chúng phản ứng sớm hơn nhiều so với con người.

Chó: Bồn chồn, sủa liên tục trước động đất và bão lớn

News18 ghi nhận rằng nhiều con chó có biểu hiện lo lắng, chạy quanh nhà, sủa to hoặc cố bỏ trốn trước các trận động đất lớn ở Nhật Bản, Trung Quốc, Mỹ. Điều này được giải thích bởi đặc điểm giải phẫu: tai chó cực kỳ nhạy với rung động tần số thấp.

Khi có biến động trong lòng đất tạo ra các dao động nhỏ đặc biệt là sóng P mà chó có thể nghe hoặc cảm nhận được từ rất sớm. Một số nghiên cứu cũng chỉ ra chó có thể dự báo thời tiết xấu nhờ khả năng nhận biết thay đổi áp suất và tĩnh điện trong khí quyển, điều thường xảy ra trước bão hoặc giông mạnh.

Mèo: Phản ứng tinh tế với rung lắc cực nhỏ và sự thay đổi áp suất

Với giác quan nhạy bén, mèo thường được ghi nhận có hành vi khác thường trước thiên tai như trốn vào góc kín, kêu liên tục hoặc đột ngột thay đổi thói quen sinh hoạt.

Các nhà khoa học lý giải rằng mèo rất nhạy với dao động nền của mặt đất. Khi lớp vỏ trái đất bắt đầu dịch chuyển nhẹ, mèo có thể cảm nhận qua các cơ quan cảm thụ nằm trong chân và hệ tiền đình. Nhiều chủ nuôi tại Nhật Bản từng kể rằng mèo của họ lẩn trốn hàng giờ trước khi mặt đất rung chuyển trùng khớp với nhận định của USGS về khả năng động vật phản ứng với sóng địa chấn sớm.

Chim: Bay bỏ tổ khi áp suất thay đổi bất thường

Chim là loài phản ứng rất nhanh với biến đổi áp suất không khí, điều thường xảy ra trước bão hoặc sóng thần. Tổ chức bảo tồn chim RSPB (Anh) từng ghi nhận nhiều đàn chim ven biển bay sâu vào đất liền vài giờ trước khi thảm họa diễn ra.

Trong thảm họa sóng thần Ấn Độ Dương 2004, các báo cáo độc lập cũng mô tả hàng loạt loài chim ngừng kiếm ăn đột ngột, rời bỏ khu vực bờ biển từ sớm. Một số nhà khoa học cho rằng chim có thể cảm nhận sóng hạ âm là loại sóng sinh ra khi mặt biển bị biến động mạnh dưới tác động địa chấn.

Cóc: Trường hợp nổi tiếng nhất từng được ghi nhận trong nghiên cứu khoa học

Khác với những câu chuyện truyền miệng, loài cóc thực sự liên quan đến một nghiên cứu khoa học chính thức được đăng trên Journal of Zoology. Năm 2009, trước trận động đất L'Aquila (Italy), các nhà nghiên cứu phát hiện 96% cóc đực đột ngột rời bỏ ao sinh sản dù đang trong mùa giao phối là hành vi chưa từng thấy trước đây.

Điều đáng chú ý là nơi đàn cóc sinh sống cách tâm chấn tới 74 km, nhưng chúng vẫn có phản ứng rõ rệt. Các giả thuyết được đưa ra gồm: thay đổi hóa học trong nước ngầm, khí thoát ra từ đá bị nén, hoặc các biến động điện từ và tất cả đều được ghi nhận là có thể xuất hiện trước động đất lớn.

Cóc chỉ quay lại vị trí sinh sản khi dư chấn đã lắng xuống.

Rắn: Loài vật được ghi chép "dự báo động đất" từ hơn 2.000 năm trước

Theo Wio News, rắn có khả năng cảm nhận rung động qua xương hàm dưới và lớp bụng áp sát mặt đất, khiến chúng trở thành một trong những loài phản ứng sớm nhất với chấn động nền.

Tài liệu Hy Lạp cổ đại từ năm 373 TCN mô tả cảnh rắn bỏ chạy khỏi khu vực sinh sống vài ngày trước một trận động đất mạnh. Tại Trung Quốc, trước động đất Hải Thành 1975, người ta quan sát thấy nhiều con rắn thức dậy khỏi trạng thái ngủ đông, bò ra khỏi hang và sau đó chết cóng ngoài trời lạnh là một hiện tượng được cho là liên quan đến những rung động và thay đổi nhiệt – địa chất bất thường.

Cá – đặc biệt là cá mái chèo: "Điềm báo" trong văn hóa Nhật Bản

Cá mái chèo (oarfish) sống ở độ sâu hàng trăm mét, nhưng đôi khi trồi lên mặt nước hoặc dạt vào bờ trước động đất dưới biển. Văn hóa Nhật Bản từ lâu xem sự xuất hiện của cá mái chèo là dấu hiệu biển sắp biến động.

Trước trận động đất và sóng thần Tōhoku năm 2011, người dân ghi nhận nhiều cá mái chèo xuất hiện gần bờ hơn bình thường. Đầu năm 2024, một con cá mái chèo lại dạt vào bờ biển California chỉ vài ngày trước trận động đất 4,6 độ Richter, theo dữ liệu từ OpenFarm.

Các nhà khoa học cho rằng cá có thể phản ứng với áp lực nước thay đổi, hoặc các vi chấn động từ đới đứt gãy dưới đáy biển.

Khoa học hiện đại kết luận gì?

USGS và nhiều tổ chức nghiên cứu lớn nhận định rằng động vật thực sự có khả năng phản ứng sớm với những biến đổi vật lý xảy ra trước thiên tai, đặc biệt là động đất. Tuy nhiên, mức độ phản ứng này không ổn định, khác nhau giữa từng loài và thậm chí giữa từng cá thể, khiến việc sử dụng động vật như một công cụ dự báo chính thức gần như bất khả thi. Dù vậy, các hành vi bất thường của chúng vẫn được xem là nguồn dữ liệu tham khảo quan trọng, hỗ trợ giới khoa học mở rộng nghiên cứu về những cơ chế cảnh báo sớm tồn tại trong tự nhiên mà con người chưa thể giải thích hoàn toàn.

Nguyệt Phạm (Theo USGS, Journal of Zoology, India Times, News18)