Trầu không có tên khác là trầu cay, trầu lương, thổ lâu đằng. Tên khoa học là Piper betle L., thuộc họ Hồ tiêu (Piperaceae).
BSCKII Huỳnh Tấn Vũ, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM (cơ sở 3) cho hay, tại Việt Nam trầu gắn liền với tục lệ ăn trầu và thường được dùng sát khuẩn ngoài da.
Tại Ấn Độ, trầu được chiết thành tinh dầu dùng điều trị bệnh phổi, dưỡng phổi, thuốc đắp ngoài da và nước súc miệng. Lá trầu được kết hợp với một số dược liệu khác được người Ấn Độ dùng chữa bệnh hen suyễn.
Người Ấn Độ sử dụng lá trầu không như 1 bài thuốc hữu hiệu điều trị chứng rối loạn chức năng cương dương ở nam giới vì nó có khả năng làm giãn mạch máu và cải thiện tâm trạng.
Với những lợi ích này, lá trầu không được người Ấn Độ sử dụng như 1 phương thuốc tuyệt vời dành cho sức khỏe được sử dụng từ xa xưa cho đến nay.
Lá trầu có chứa tinh dầu thơm: Betel-phenol, Chavicol, Eugenol, Methyl eugenol, Allylcatechol… Trong tinh dầu của trầu người ta đã xác định có hai chất phenol là betel-phenol (đồng phân với chất eugenol chavibetol và chavicol), kèm theo một số hợp chất phenolic khác.
Theo bác sĩ Vũ, cao chiết lá và tinh dầu trầu có hoạt tính ức chế một số chủng vi khuẩn như: tụ cầu vàng, phế cầu, Staphylococcus albus, Bacillus subtilis, liên cầu tan máu, Escherichia coli, Salmonella… và các chủng nấm.
Lá trầu không (ảnh minh hoạ).
Trong Y học cổ truyền, trầu không có vị cay nồng, mùi thơm hắc, tính ấm, quy vào các kinh phế, tỳ, vị. Lá trầu không tác dụng trừ phong thấp, chống lạnh, hạ khí, tiêu đờm, tiêu viêm, sát trùng.
Bác sĩ Vũ cho biết, lá trầu được sử dụng là vị thuốc từ xưa đến nay để điều trị hàn thấp nhức mỏi, đau bụng, đầy hơi, vết thương nhiễm trùng có mủ sưng đau, hen suyễn khi thời tiết thay đổi, đờm nhiều khó thở, cảm mạo, bỏng, mụn nhọt, hắc lào, mề đay, ghẻ ngứa, viêm quanh răng, viêm tai, viêm họng… Cách dùng: 8-16g dưới dạng thuốc sắc. Dùng ngoài, đắp lá tươi giã nát hoặc ngâm lá với nước để rửa.
Người bị ho, khó thở, đầy bụng dùng lá trầu không cùng gừng sống ép lấy nước uống. Trường hợp viêm họng dùng nước nấu lá trầu không ấm súc miệng thường xuyên giúp giảm đau chống viêm.
Bác sĩ Vũ cho biết, lá trầu không còn được dùng chữa bệnh ngoài da hiệu quả bằng cách: Vò nát lá đắp chữa hắc lào, mày đay, ghẻ ngứa, sâu kiến đốt.
Bài thuốc dùng lá trầu không
- Chữa vết thương: Lá trầu không, lá thanh táo, lá cỏ răng cưa, lấy lượng bằng nhau. Tất cả đem giã nát rồi đắp lên vết thương. Hoặc để rửa vết thương: Lá trầu không tươi 40g, đem rửa sạch, đun với 2 lít nước sôi trong 15–20 phút, Để nguội, gạn lấy nước trong, thêm phèn phi 8g vào đánh tan rồi rửa.
- Chữa mụn nhọt: Lá trầu không, lá thồm lồm, hoa dâm bụt, lấy lượng bằng nhau. Giã nát tất cả rồi đắp lên da.
- Chữa tiểu rắt: Rễ trầu không (hoặc dùng thân, lá), rễ cau, mỗi vị 10g. Sắc uống ngày một thang, dùng vài ngày đến khi khỏi.
- Chữa sái khớp, bong gân: Lá trầu không 12g, nghệ già 20g, lá cúc tần, lá xạ can mỗi vị 12g. Giã nát, trộn với một ít giấm, bọc gạc rồi đắp lên chỗ sưng đau. Thay băng sau khoảng 2–3 ngày/lần.
- Chữa cảm mạo: dùng lá trầu không đánh gió, xát ở xương sống từ trên xuống dưới
- Chữa viêm họng: Lá bạc hà, húng quế, lá trầu không, mật ong và gừng. Đem các thảo dược rửa sạch và ép lấy nước. Sau đó trộn đều với mật ong và ngậm.
- Chữa các bệnh ngoài da như lở loét, côn trùng cắn, rôm sảy, chàm và hắc lào: 1 nắm lá trầu không. Rửa sạch nguyên liệu, sau đó giã nát lá trầu và hòa với nước sôi để nguội. Dùng nước để rửa và đắp vào vùng da bị tổn thương.
Bác sĩ Vũ lưu ý, lá trầu không lành tính tuy nhiên người đang mang thai không nên dùng. Khi dùng lá trầu không người bệnh nên tham khảo ý kiến thầy thuốc trước khi sử dụng để phát huy hiệu quả.
