Loại "thủy quái" là cống phẩm tiến vua ở 2 con sông Việt Nam: Nặng tới 100kg, có tiền chưa chắc mua được

Loài "thủy quái" khổng lồ, kích thước lên tới cả trăm kg

Theo báo Dân trí, vào năm 2015, một nhà hàng ở Hà Nội đã mua một con cá được mệnh danh là "thủy quái" sông Đà, cân nặng lên đến 40kg và dài 1,5 mét, với giá 1 triệu đồng cho mỗi kilôgam.

Tháng 3/2017, một con cá chiên khủng nặng đến 25kg, do một người dân câu được ở vùng sông Đà. Nó là loại cá có hình thù cổ quái kì dị. Da cá có màu sắc loang đốm đen cùng màu xanh rêu, đầu cực to.

Vào cuối tháng 5 năm 2018, một con chiên được mô tả là 'thủy quái' với chiều dài khoảng 2 mét và trọng lượng gần 100kg, đã bị ngư dân bắt được.

Năm 2022, một con cá chiên với trọng lượng lên đến gần 30 kg, dài 1,2m đã được các ngư dân bắt được ở Sông Đà và đưa về Hà Nội.

Sự hiện diện của những con cá đặc biệt và lạ lùng này đã thu hút sự chú ý và làm nhiều người tò mò về xuất xứ của nó.

Sông Đà là một dòng sông oai hùng nhất ở khu vực Tây Bắc. Nơi đây sinh sống nhiều loài cá lớn và quý hiếm, trong đó cá chiên là một ví dụ. Cá chiên được coi là một trong năm loài cá quý của nguồn nước, đứng đầu trong nhóm cá da trơn và được giới sành ăn rất ưa chuộng. Loài cá này có thể nặng từ vài chục đến vài trăm cân, có hình dáng đặc biệt. Vì vậy, người dân sống quanh sông đã gọi cá chiên là 'thủy quái' hoặc 'cá chúa tể dòng sông'.

Các chuyên gia về thủy sản cho biết cá chiên thuộc họ cá da trơn trong chi Bagarius, thường sinh sống tại các con sông lớn ở khu vực Nam Á và Đông Nam Á. Tại Việt Nam, cá chiên được tìm thấy trên sông Đà (Hòa Bình) và sông Gâm (Cao Bằng).

Các tài liệu chỉ ra rằng cá chiên có mặt ở nhiều nơi trên thế giới, bao gồm sông Hằng, Chao Phraya, Maeklong, Mê Kông, sông Salween và khu vực bán đảo Thái Lan.

Cá chiên, một loài cá lớn và hung tợn, thường ẩn náu trong những hang động sâu và hốc đá giữa dòng nước chảy xiết, đã khiến việc săn bắt chúng trở nên khó khăn hơn kể từ khi hồ sông Đà bắt đầu tích nước. Số lượng người dám thực hiện việc săn cá này giảm dần, nhưng đôi khi, người dân ở lưu vực sông Đà vẫn may mắn bắt được những cá thể "thủy quái" cá chiên kích cỡ "khủng".

Kích thước của chúng có thể đạt gần 2 mét về chiều dài và cân nặng có thể lên tới gần 100 kg. Cá chiên thích nghi với môi trường sống khắc nghiệt, có miệng rất cứng, đầu to và phẳng, răng sắc nhọn giống như lưỡi dao cạo, và cơ thể mượt mà, bóng loáng. Theo những gì được kể lại qua lời truyền miệng, loài cá này hung tợn và ăn thịt các loài động vật thủy sinh nhỏ hơn, bao gồm côn trùng, tôm, tép và loài cá con - điều này giải thích tại sao cá chiên có thể đạt kích thước lớn, từ 50 đến 60 kilôgam. Với bản chất hung hãn, chúng thậm chí còn có khả năng tấn công người ngư dân.

Đầu của con cá chiên "khủng" gồ ghề giống như một khúc gỗ thối, với bề ngoài trơn bóng và màu sắc đốm đen kỳ lạ.

Cá chiên sinh sống tại các khu vực có dòng sông lớn, dòng chảy mạnh và nhiều sỏi đá, sinh sản trước mùa lũ mỗi năm. Chúng di cư và săn mồi theo bầy, thích hợp bơi ngược dòng nước mạnh để đến các khu vực thượng lưu của sông.

Một trong 5 loài cá tiến vua hiếm có khó tìm

Mặc dù có vẻ ngoài đáng sợ và đặc biệt, thịt của cá chiên sông Đà lại rất ngon với hương thơm ngọt ngào, màu vàng óng ánh tựa như được tẩm ướp bằng nghệ, thịt chắc nịch và phần mỡ mềm mại, miếng thịt khi cắt trông rất hấp dẫn. Vì vậy, không lạ khi cá chiên được nhiều người tìm kiếm và từng được xem là bảo vật hiếm có dùng để cống nạp cho vua chúa thời xưa. Chúng bao gồm cá anh vũ, cá dầm xanh, cá lăng, cá chiên và cá bỗng.

Thịt cá chiên đã nổi tiếng từ lâu với vị ngon giòn, ngọt thơm, và danh tiếng của nó đã giúp nó trở thành một trong năm loại cá được chọn làm cá tiến vua (ngũ quý hà thủy). Thịt cá Chiên có màu vàng óng ánh, thân không chứa xương dăm, chỉ có một xương sống duy nhất chạy dọc lưng. Thịt của chúng không chứa xương dăm, rất thích hợp để chế biến thành các món ăn như gỏi, chả, om chuối hay chiên... tất cả đều tạo nên hương vị thơm ngon đặc sắc cho bữa ăn.

Điều đặc biệt là loài cá này có bộ lòng rất lớn và dày, giòn và ngon giống như dạ dày lợn, rất được ưa chuộng. Đến tận bây giờ, cá chiên sông Đà vẫn là một món đặc sản quý giá mà nhiều người theo đuổi.

Cá càng lớn, thịt càng đậm chất và giàu chất dinh dưỡng. Cá chiên là loài cá ăn tạp, do đó, thịt cá rất phong phú về dinh dưỡng, có thể so sánh với cá trắm đen hay cá hồi. Thực phẩm này được coi là sự lựa chọn hàng đầu tại khu vực sông Đà, không chỉ giúp bồi bổ sức khỏe cho người lớn mà còn có lợi cho trẻ em và người đang trong quá trình hồi phục sức khỏe.

Các món ăn như nướng, gỏi hay lẩu măng chua làm từ cá Chiên sông Đà đều hết sức thơm ngon và giàu giá trị dinh dưỡng. Cá chiên có chứa hàm lượng cao các acid béo omega-3, DHA và EPA, rất có lợi cho sự phát triển của não bộ. Vì vậy, việc trẻ em ăn cá Chiên thường xuyên có thể hỗ trợ phát triển trí tuệ, giúp trẻ thông minh và có đôi mắt sáng. Đối với người cao tuổi, các acid amin trong cá chiên có tác dụng phòng ngừa bệnh tật, cải thiện trí nhớ, chống lão hóa và góp phần kéo dài tuổi thọ.

Do giá trị và chất lượng cao của cá chiên, loại cá này không hề có giá rẻ. Giá bán của cá phụ thuộc vào trọng lượng của nó, thường nằm trong khoảng từ 400.000 đến 700.000 đồng mỗi kilôgam. Những con cá chiên bắt được từ tự nhiên thường có giá cao hơn vì chúng rất hiếm và không dễ tìm thấy. Các cá thể cá chiên nặng trên 40kg, thuộc loại "đẳng cấp" nhất, thì giá của chúng sẽ không dưới 1 triệu đồng mỗi kilôgam.

Tìm ra phương pháp lai tạo và nhân giống thành công

Các nhà nghiên cứu thuộc Viện Thủy văn, với sự quản lý phối hợp giữa Bộ Thủy lợi và Viện Khoa học Trung Quốc, đã tìm ra phương pháp lai tạo và nhân giống thành công một số lượng lớn cá chiên.

Theo tin từ Tân Hoa Xã, vào tháng 9 năm 2021, hơn 20.000 cá chiên nhỏ đã được phóng sinh tại khu vực hạ lưu của sông Lan Thương - Mekong.

Việc thả cá vào sông giúp tăng cường nguồn lợi thủy sản và thúc đẩy sự tăng trưởng của ngành nghề địa phương. Nó còn có ích cho môi trường bởi việc bổ sung cá vào vùng hồ chứa sau khi công trình nhà máy thủy điện lân cận đã xây dựng xong.

Theo báo Dân Việt, tại Việt Nam, ngày nay người ta đã nuôi được cá chiên trên sông Gâm. Cá chiên được nuôi trong lồng sắt đặt ở sát gần bờ sông, được gắn chặt với những chiếc thuyền của người nuôi.

Các lồng nuôi cá chiên có kích thước 3 mét chiều rộng, 6 mét chiều dài và độ sâu từ 1,5 đến 2,5 mét, có thể chứa từ 400 đến 500 con cá nhỏ. Khi cá phát triển to hơn, chúng được chuyển vào những lồng khác với mật độ từ 100 đến 130 con mỗi lồng. Cá chiên thường sống thành đàn. Vào mùa nước lên đục, không thể nhìn thấy bất kỳ con cá nào bởi vì chúng giữ mình dưới đáy và không nổi lên mặt nước.

Mùa nước trong, cá chiên tạo thành các lớp chồng lên nhau yên bình và hiền lành đến nỗi khi ai đó chạm vào, chúng chỉ lặng lẽ di chuyển đến nơi khác mà không hề gây hấn. Chúng chỉ ăn trong khoảng 3 đến 4 tháng một năm và sẽ "ngủ đông" suốt mùa đông, không hề quan tâm ngay cả khi có thức ăn xung quanh.

Theo ông Nguyên – một người nuôi cá chiên có kinh nghiệm hơn chục năm chia sẻ, cá chiên trong môi trường hoang dã thường rất hung hãn, nhưng khi được nuôi, chúng lại trở nên dễ tính hơn. Khi chúng đói, chúng sẽ gõ vào lồng nuôi và phát ra tiếng động gây ảnh hưởng đến giấc ngủ. Chỉ khi no, cá chiên mới yên lặng nằm im. Nếu nhìn thấy cá lội nổi trên mặt nước giống như cá cảnh, thì đó là dấu hiệu cho thấy cá bị bệnh và cần phải được loại bỏ.

Cá chiên có quá trình phát triển ban đầu khá chậm. Khi mới bắt đầu nuôi, chúng phải mất một thời gian để đạt trọng lượng khoảng 2,5 đến 3 kg, sau đó tốc độ tăng trưởng của chúng bắt đầu nhanh hơn. Tuy nhiên, khi trọng lượng của cá chiên từ 3 kg trở lên, quá trình nuôi để chúng lớn lên 7-8 kg mất rất nhiều thời gian, có thể là các năm, và trong thời gian đó, cá chỉ tăng vài trăm gram mỗi năm mặc dù lượng thức ăn không thay đổi. Do đó, những cá thể cá chiên nặng vài chục kg được tìm thấy dưới lòng sông có thể đã sống hàng chục năm.

Nguyệt Phạm (Tổng hợp)