PGS.TS. Phạm Cẩm Phương – Giám đốc Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu, Bệnh viện Bạch Mai cho hay, thời gian gần đây trung tâm đã điều trị thành công cho một trường hợp bệnh nhân mắc ung thư dạ dày giai đoạn cuối đáp ứng điều trị tốt. Khối u của bệnh nhân thu nhỏ, các chỉ số chỉ dấu ấn khối u về mức bình thường.
Đó là trường hợp của bệnh nhân N.T.H (54 tuổi, trú tại Hà Nội). Bệnh nhân nhập viện trong tình trạng đau xương háng, sờ thấy hạch cổ. Kết quả khám chẩn đoán cho thấy bệnh nhân mắc ung thư dạ dày di căn xương và hạch, thuộc giai đoạn IV. Các chỉ số chỉ điểm khối u tăng rất cao.
Nhận kết quả chẩn đoán ung thư từ bác sĩ, bệnh nhân rất bàng hoàng. Tuy nhiên, bệnh nhân đã chọn cách tin tưởng vào phác đồ điều trị của bác sĩ tư vấn.
Sau 3 tháng tuân thủ điều trị với 6 chu kỳ hóa trị theo phác đồ, khối u của bệnh nhân thu nhỏ rõ rệt, các chỉ dấu ung thư trở về ngưỡng bình thường. Bệnh nhân đã có thể tự đi lại, không còn đau đớn như trước.
“Kết quả điều trị của bệnh nhân H tốt ngoài sức tưởng tượng. Trường hợp của bệnh nhân H là minh chứng rõ ràng cho thấy kể cả khi phát hiện ở giai đoạn muộn, việc điều trị tích cực và theo dõi sát chỉ dấu khối u vẫn có thể mang lại hiệu quả và kéo dài thời gian sống”, PGS. Phạm Cẩm Phương nói.
Theo PGS Phạm Cẩm Phương, khoảng 50% bệnh nhân tại Việt Nam phát hiện ung thư khi bệnh đã tiến triển muộn – giai đoạn khối u di căn hoặc xâm lấn sâu – làm giảm đáng kể khả năng điều trị triệt để.
Ung thư dạ dày thường diễn tiến âm thầm. Các triệu chứng như đau bụng, đầy hơi, khó tiêu rất dễ nhầm với bệnh lý tiêu hóa thông thường. Đến khi bệnh nhân xuất hiện dấu hiệu báo động như sụt cân, nôn ra máu, thiếu máu… thì bệnh đã ở giai đoạn nặng.
Trong khi đó, nếu phát hiện ở giai đoạn sớm (khi tổn thương chưa vượt qua lớp niêm mạc), tỷ lệ sống sau 5 năm của người bệnh có thể lên tới 90%. Tuy nhiên, khi khối u đã di căn, con số này tụt xuống còn dưới 10%.
Sàng lọc ung thư sớm
Ung thư dạ dày không phải là án tử nếu chúng ta phát hiện sớm. Phát hiện sớm bệnh chính là "chìa khóa vàng" giúp giảm tỷ lệ tử vong do ung thư dạ dày. Điều này đòi hỏi phải nâng cao nhận thức cộng đồng và đẩy mạnh các phương pháp sàng lọc ung thư hiệu quả, PGS.TS. Phương nhấn mạnh.
Có 3 cách tầm soát sàng lọc ung thư sớm bao gồm:
Xét nghiệm Helicobacter pylori (vi khuẩn HP) và Pepsinogen
Helicobacter pylori là loại vi khuẩn gây viêm loét dạ dày, làm tăng nguy cơ mắc ung thư gấp 2–6 lần. Trong khi đó, Pepsinogen là một loại protein do dạ dày tiết ra. Loại protein này sẽ giảm mạnh nếu niêm mạc bị teo - dấu hiệu tiền ung thư.
“Kết hợp hai xét nghiệm này giúp đánh giá nguy cơ ung thư ở nhóm mắc viêm dạ dày mạn tính, từ đó giúp bác sĩ đưa ra quyết định có cần nội soi chuyên sâu hay không,” PGS. Phương giải thích.
Nội soi dạ dày
Nội soi giúp quan sát trực tiếp tổn thương và sinh thiết mô để xác định ung thư. Với công nghệ hiện đại như nội soi phóng đại, nhuộm màu (NBI, BLI), bác sĩ có thể phát hiện khối u có kích thước chỉ vài milimet.
Tại Nhật Bản và Hàn Quốc, nội soi được đưa vào chương trình sàng lọc quốc gia, nhờ đó tỷ lệ phát hiện ung thư sớm đạt tới 70%, trong khi ở Việt Nam mới chỉ khoảng 10%.
Trong thời gian gần đây, công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) được ứng dụng trong nội soi dạ dày cũng đã mang lại kết quả tích cực. Một nghiên cứu tại Nhật Bản (2023) ghi nhận AI giúp tăng độ chính xác trong phát hiện tổn thương tiền ung thư lên đến 95%.
Theo dõi chỉ dấu khối u
Các chỉ dấu như CEA, CA 19-9 và CA 72-4 thường tăng khi ung thư dạ dày ở giai đoạn muộn. Tuy nhiên, dùng đơn lẻ các chỉ dấu này trong sàng lọc có độ nhạy chưa cao và dễ bỏ sót ca bệnh sớm. Dù vậy, phương pháp này vẫn hữu ích trong theo dõi đáp ứng điều trị và phát hiện ung thư tái phát.
Ngoài ra, các kỹ thuật sinh học phân tử như liquid biopsy (sinh thiết lỏng) – phân tích DNA khối u lưu hành trong máu – và xét nghiệm microRNA cũng đang được nghiên cứu để giúp phát hiện sớm ung thư một cách ít xâm lấn hơn.
PGS.TS. Phạm Cẩm Phương khuyến cáo: “Những người có nguy cơ cao – như có tiền sử gia đình, nhiễm vi khuẩn HP, viêm teo dạ dày – nên nội soi dạ dày định kỳ 2 năm/lần. Khi có dấu hiệu bất thường như sụt cân, nôn ra máu… mọi người cần nội soi ngay”.
Ngọc Minh
