Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), trong 6 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu cua ghẹ của Việt Nam liên tục tăng trưởng, đưa kim ngạch toàn ngành lập đỉnh cao nhất trong vòng 10 năm qua. Giá trị xuất khẩu đạt hơn 173 triệu USD, tăng 38% so với cùng kỳ năm 2024.
Đáng chú ý, trong quý II/2025, xuất khẩu các sản phẩm cua vẫn duy trì đà tăng trưởng đều đặn qua từng tháng. Tuy nhiên, xuất khẩu ghẹ và ba khía lại ghi nhận xu hướng giảm sâu ở tháng cuối quý. Tính lũy kế nửa đầu năm, giá trị xuất khẩu cua và ba khía vẫn ở mức cao hơn so với cùng kỳ, trong khi ghẹ lại giảm.
Hiện các sản phẩm cua, ghẹ và giáp xác khác của Việt Nam đã có mặt tại 25 thị trường toàn cầu. Trong quý II, hầu hết thị trường chính đều tăng trưởng tích cực.
Tại thị trường lớn nhất là Trung Quốc Đại lục và Hồng Kông (Trung Quốc), xuất khẩu cua ghẹ của Việt Nam tăng mạnh trong quý I, nhưng sang quý II tốc độ tăng chậm lại. Với lợi thế vị trí địa lý gần, nhu cầu tiêu thụ cao, đây vẫn là điểm đến quan trọng nhất của ngành cua, ghẹ Việt Nam.
Thách thức và yêu cầu phát triển bền vững
Các chuyên gia nhận định, thành tích ấn tượng của 6 tháng đầu năm là tín hiệu tích cực, nhưng để duy trì đà tăng và đảm bảo phát triển bền vững, ngành cua, ghẹ Việt Nam cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp.
Trước hết là quản lý nguồn lợi và khai thác hợp lý. Việc áp dụng hạn ngạch, quy định mùa vụ đánh bắt nhằm tránh khai thác ồ ạt vào mùa sinh sản là then chốt. Song song, cần ban hành quy định về kích cỡ tối thiểu được phép khai thác để bảo tồn nguồn giống tự nhiên. Việc khuyến khích sử dụng ngư cụ thân thiện, hạn chế hủy hoại môi trường sống cũng là yếu tố quan trọng.
Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh nuôi trồng theo hướng bền vững. Các mô hình nuôi sinh thái như nuôi cua, ghẹ trong rừng ngập mặn, hoặc xen canh với tôm, cá, giúp giảm áp lực khai thác tự nhiên và nâng cao giá trị sản phẩm. Ứng dụng công nghệ ươm giống chất lượng cao, kết hợp tiêu chuẩn VietGAP, ASC hoặc GlobalG.A.P, sẽ mở rộng cơ hội tiếp cận những thị trường khó tính.
Nâng chất lượng chế biến và bảo quản cũng là yêu cầu cấp bách. Đầu tư dây chuyền cấp đông nhanh để giữ trọn hương vị và giá trị dinh dưỡng, đồng thời chuẩn hóa quy trình chế biến, đóng gói để đáp ứng tiêu chuẩn của Mỹ, EU, Nhật Bản. Ngoài sản phẩm tươi sống, ngành nên phát triển mạnh các sản phẩm giá trị gia tăng như cua ghẹ tẩm gia vị, thịt ghẹ đóng hộp để đa dạng hóa nguồn thu.
Về thị trường, ngoài Trung Quốc, ngành cần mở rộng và ổn định thị trường xuất khẩu tại Hàn Quốc, Canada, Australia. Tham gia các hội chợ, triển lãm quốc tế sẽ giúp doanh nghiệp kết nối đối tác và ký kết hợp đồng mới. Đồng thời, việc xây dựng thương hiệu quốc gia cho cua, ghẹ Việt Nam sẽ hạn chế tình trạng xuất khẩu qua trung gian và mất nhận diện trên thị trường quốc tế.
Trong bối cảnh toàn cầu siết chặt quy định, doanh nghiệp Việt Nam phải tuân thủ nghiêm ngặt yêu cầu quốc tế, đặc biệt là Quy định chống khai thác IUU (Bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định) của Liên minh châu Âu (EU). Hệ thống kiểm nghiệm dư lượng kháng sinh, kim loại nặng cần được đầu tư đồng bộ để đáp ứng tiêu chuẩn an toàn thực phẩm.
Cuối cùng, việc liên kết chuỗi giá trị giữa người nuôi, doanh nghiệp thu mua, nhà chế biến và đơn vị xuất khẩu sẽ giúp chia sẻ lợi ích, giảm rủi ro. Các hợp đồng bao tiêu kèm hỗ trợ kỹ thuật, vốn từ doanh nghiệp cho người nuôi sẽ tạo sự gắn kết, đảm bảo nguồn cung ổn định.
Với kim ngạch xuất khẩu đang ở mức kỷ lục, ngành cua, ghẹ Việt Nam đang đứng trước cơ hội vàng để mở rộng thị phần, nâng tầm thương hiệu trên bản đồ thủy sản thế giới. Tuy nhiên, để “cơn sốt” này không chỉ là nhất thời, cần chiến lược phát triển dài hạn, vừa khai thác hiệu quả, vừa bảo vệ bền vững nguồn lợi tự nhiên.
Ngọc Minh
