Ung thư vú "tấn công" cả nam lẫn nữ, tuy nhiên ở nữ giới thường phổ biến hơn. Đây là bệnh ung thư gây ám ảnh hàng đầu đối với phụ nữ trên toàn cầu. Theo số liệu từ GLOBOCAN 2022, thế giới ghi nhận hơn 2,3 triệu ca mắc mới và khoảng 670.000 ca tử vong mỗi năm. Tại Việt Nam, đây là loại ung thư đứng đầu về tỉ lệ mắc ở nữ giới với xu hướng trẻ hóa đáng báo động.
Các chuyên gia y tế nhấn mạnh rằng bên cạnh yếu tố di truyền, chế độ ăn uống thiếu kiểm soát là nguyên nhân trọng yếu thúc đẩy tế bào ác tính phát triển. Dưới đây là 5 nhóm thực phẩm nếu tiêu thụ quá nhiều sẽ làm tăng vọt nguy cơ mắc ung thư vú mà bạn cần lưu ý:
1. Mỡ động vật và thịt đỏ nhiều béo
Tiêu thụ quá mức mỡ lợn, bơ hay các loại thịt đỏ nhiều mỡ làm tăng đột biến nồng độ estrogen trong máu. Nghiên cứu từ Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ chỉ ra rằng mô mỡ dư thừa hoạt động như một cơ quan nội tiết, sản sinh ra enzyme aromatase giúp chuyển đổi các tiền hormone thành estrogen. Khi nồng độ hormone này vượt ngưỡng, chúng liên tục kích thích các thụ thể tế bào tuyến vú phân chia sai lệch, trực tiếp hình thành khối u ác tính.
Chuyên gia dinh dưỡng Lai Sheng-ru của Bệnh viện Đại học Quốc gia Đài Loan (Trung Quốc) khuyến cáo nên gới hạn thịt đỏ dưới 500g/tuần, ưu tiên dầu thực vật và protein từ cá, đậu.
2. Thực phẩm nhiều đường
Lượng đường cao kích hoạt nồng độ insulin và yếu tố tăng trưởng giống insulin (IGF-1) tăng vọt. Đây là hai hoạt chất đóng vai trò như "nhiên liệu" kích thích các tế bào biểu mô tuyến vú tăng sinh mạnh mẽ.
Nghiên cứu tại Đại học Texas còn cho thấy đường thúc đẩy con đường tín hiệu 12-LOX, tạo môi trường axit hóa nội bào giúp tế bào ác tính di căn nhanh hơn và khó bị tiêu diệt hơn. Vì vậy, dù là người "hảo ngọt", bạn cũng cần kiểm soát nghiêm ngặt đồ ăn, thức uống chứa đường để phòng ung thư vú. Hướng dẫn của Hiệp hội Dinh dưỡng Lâm sàng và Chuyển hóa Châu Âu (ESPEN) khuyến nghị tiêu thụ tối đa 25g đường tự do/ngày.
3. Thực phẩm chế biến sẵn
Xúc xích, thịt xông khói hay đồ đóng hộp chứa nhiều chất béo chuyển hóa (trans fat), tác nhân gây ra tình trạng viêm mạn tính hệ thống. Nghiên cứu quy mô lớn tại Châu Âu chứng minh chất béo này làm thay đổi cấu trúc màng tế bào, ức chế khả năng tự sửa chữa DNA và ngăn cản quá trình tự diệt của các tế bào lỗi tại mô vú. Việc tích tụ các chất phụ gia hóa học từ nhóm này tạo điều kiện cho tế bào ung thư khu trú và phát triển.
Theo Cheng Yu-Shu, bác sĩ phẫu thuật vú tại Bệnh viện Đại học Y khoa Trung Quốc (Đài Loan, Trung Quốc), nên kiểm soát nhóm thực phẩm này không quá 50g/ngày và chỉ nên ăn 1 - 3 lần/tháng.
4. Rượu bia
Đồ uống có cồn nói chung, nhất là rượu bia khi đi vào cơ thể chuyển hóa thành acetaldehyde, một chất độc gây đột biến gen đã được IARC cảnh báo. Ngoài ra, cồn làm đình trệ quá trình phân hủy hormone tại gan, khiến estrogen có hại bị lưu giữ lại trong máu lâu hơn, gây áp lực trực tiếp lên mô vú nhạy cảm. Nghiên cứu cho thấy chỉ cần uống 3 - 6 ly rượu mỗi tuần cũng làm tăng nguy cơ ung thư vú lên 15%.
Bác sĩ Lai Sheng-ru nhấn mạnh, các khuyến cáo chung về dinh dưỡng và phòng ngừa ung thư thường nằm trong khoảng không quá 1 đơn vị cồn/ngày; nghỉ uống ít nhất 3 ngày/tuần.
5. Đồ chiên rán và thực phẩm hun, nướng
Chế biến thực phẩm ở nhiệt độ trên 200 độ C sinh ra các amin dị vòng (HCA) và hydrocarbon thơm đa vòng (PAH). Các nghiên cứu và WHO chứng minh những chất này có khả năng bám dính vào chuỗi di truyền, gây ra các sai hỏng nghiêm trọng trong quá trình sao chép tế bào tại mô vú. Việc tiêu thụ dầu mỡ bị oxy hóa do chiên đi chiên lại còn tạo ra các gốc tự do tấn công trực tiếp vào cấu trúc bền vững của tế bào khỏe mạnh.
Để phòng ngừa ung thư vú, bác sĩ Chiao Sheng-Lin của Phòng khám Formosa Biomedical iHealth Clinic (Đài Loan, Trung Quốc) đưa ra khuyến cáo chỉ ăn đồ nướng, chiên rán ở nhiệt độ cao 2-3 lần mỗi tuần. Không ăn đồ bị cháy khét dù nhở và ưu tiên các món hấp, luộc để bảo toàn vitamin.
Nguồn và ảnh: Common Health, The Paper
Ngọc Ái
