Jennifer Breheny Wallace là nhà nghiên cứu, chuyên gia về nuôi dạy con, là tác giả cuốn sách có tên "Never Enough: When Achievement Pressure Becomes Toxic and What We Can Do About It" (tạm dịch: Không bao giờ đủ: Khi áp lực thành tích trở nên độc hại và chúng ta có thể làm gì).
Trong suốt 6 năm nghiên cứu hành vi của hàng trăm trẻ có thành tích cao, chuyên gia Jennifer Breheny Wallace nhận ra rằng, động lực cốt lõi của thành công lâu dài không nằm ở điểm số hay giải thưởng, mà ở niềm tin rằng giá trị của bản thân là điều vốn có và mình có thể tạo ra ảnh hưởng tích cực cho người khác và xã hội.
Bà Wallace gọi đó là “tư duy về giá trị bản thân”.
Ngày nay, nhiều trẻ em và người trẻ bị thúc đẩy bởi nỗi sợ: Nếu mình thất bại, mình sẽ kém được yêu thương hoặc chấp nhận hơn, như thể giá trị của bản thân phụ thuộc hoàn toàn vào thành tích.
Năm 2021, bà Wallace hợp tác với một nhà nghiên cứu của Đại học Baylor để tìm hiểu tác động của “văn hóa thành tích” đối với người trẻ. Khảo sát gần 500 sinh viên, được công bố trong cuốn sách “Never Enough” cho thấy một kết quả đáng suy ngẫm: Hơn một nửa tin rằng tình yêu của cha mẹ dành cho họ thay đổi tùy theo kết quả học tập hay thành tích.
Trong tâm lý học, hiện tượng này được gọi là “sự yêu thương có điều kiện”, khi sự quan tâm và công nhận của cha mẹ phụ thuộc vào việc đứa trẻ có đáp ứng được những kỳ vọng học tập, thể thao hay hành vi hay không.
Trẻ lớn lên trong môi trường như vậy thường sợ mắc sai lầm đến mức chỉ một thất bại nhỏ cũng đủ làm lung lay giá trị bản thân. Điều này bào mòn lòng tự trọng, đẩy nhanh kiệt sức, và khiến các em dễ rơi vào trống rỗng khi không còn được khen ngợi, hoặc dễ tổn thương tinh thần khi gặp biến cố.
“Tư duy về giá trị bản thân” - Điều mà cha mẹ cần nuôi dưỡng sớm cho trẻ
Cha mẹ cần giúp con xây dựng tư duy này ngay từ những năm đầu đời. Khi trẻ biết rằng mình được trân trọng dù đạt được kết quả ra sao, các em sẽ dám thử thách, dám sai, học nhanh hơn và phục hồi tốt hơn sau thất bại.
1. Trở thành “chuyên gia” về chính con mình
Hãy thực sự hiểu con. Cha mẹ cần hiểu điều gì khiến con hào hứng, điều gì con hay giấu kín, điểm mạnh nào dễ bị người khác bỏ qua.
Việc cha mẹ thấu hiểu đặc điểm, cảm xúc và năng lực của con giúp trẻ hình thành cảm nhận tích cực về giá trị bản thân. Đây là một yếu tố quan trọng góp phần nuôi dưỡng động lực và sự phát triển lâu dài.
2. Nhắc con rằng giá trị của mình là điều không thể mặc cả
Khi con thất bại, trượt đội tuyển, làm bài kiểm tra kém, hãy nói rõ rằng giá trị của con không hề bị đem ra so sánh.
Việc tách bạch giữa kết quả và giá trị bản thân giúp trẻ duy trì sự tự tin và khả năng phục hồi sau thất bại.
3. Tò mò thay vì tức giận
Đứa trẻ nào cũng muốn làm tốt. Nếu con đang gặp khó khăn, hãy lùi lại và tự hỏi: Vì sao? Có phải do khác biệt trong cách học? Hay đơn giản là chưa phù hợp với cách dạy?
Sự giận dữ trước kết quả học tập có thể làm đứt gãy kết nối giữa cha mẹ và con. Trong khi đó, sự tò mò giúp giữ mối quan hệ ấy, đồng thời mở ra con đường tìm đúng giải pháp.
4. Ghi nhận “hiệu ứng lan tỏa” của con
Hãy cho con biết khi hành động của con tạo ra ảnh hưởng tích cực: an ủi em nhỏ, làm bạn vui hơn, hay nghĩ ra một giải pháp thông minh. Điều này giúp trẻ hiểu rằng giá trị của mình vượt xa thành tích cá nhân.
5. Hãy để gương mặt bạn “bừng sáng”
Nhiều cha mẹ mải chuẩn bị cho tương lai của con mà quên thể hiện niềm vui khi chỉ đơn giản được làm cha mẹ của con.
Mỗi ngày ít nhất một lần, hãy thể hiện sự ấm áp và yêu thương không kèm điều kiện. Hãy để con biết rằng con vẫn được trân trọng như vậy, dù đó là một ngày tệ hay một ngày tốt.
Nếu chỉ đưa ra một lời khuyên cho phụ huynh, bà Wallace cho rằng: Hãy bớt lo về điểm số và quan tâm nhiều hơn đến tư duy mà bạn đang nuôi dưỡng trong con, bởi chính tư duy ấy mới là nguồn nhiên liệu cho thành công suốt đời.
Theo CNBC
Mini
