Mới đây, ngày 26/12, tin từ Phòng Cảnh sát kinh tế, Công an tỉnh Đắk Lắk cho biết vừa triệt phá nhiều cơ sở dùng hóa chất độc hại để sản xuất giá đỗ bán ra thị trường.
Qua kiểm tra, các đối tượng khai nhận, trong quá trình sản xuất giá đỗ đã sử dụng vôi cục, nước giếng và một loại chất lỏng không màu, mà nhóm này thường trao đổi tiếng lóng với nhau qua mạng là nước "kẹo".
Theo Phòng Cảnh sát kinh tế, Công an tỉnh Đắk Lắk nước "kẹo" thực chất là hoạt chất 6-Benzylaminopurine, không thuộc danh mục được phép sử dụng trong sản xuất thực phẩm và danh mục thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng tại Việt Nam.
Tại cơ quan công an, các đối tượng khai nhận trong năm 2024, nhóm này đã bán ra thị trường khoảng 2.900 tấn giá đỗ có ngâm hóa chất 6-Benzylaminopurine, trung bình mỗi ngày khoảng từ 8 đến 10 tấn.
1. Chất béo chuyển hoá
Chất béo chuyển hoá hay còn gọi là dầu hydro hóa, đã từng được sử dụng phổ biến trong thực phẩm chế biến để cải thiện cấu trúc và thời hạn sử dụng của sản phẩm. Tuy nhiên, nghiên cứu đã chỉ ra rằng chất béo chuyển hóa có thể gây hại cho sức khỏe.
Chất béo chuyển hóa làm tăng mức cholesterol LDL "xấu" và giảm mức cholesterol HDL "tốt", từ đó tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Năm 2003, Đan Mạch đã là quốc gia đầu tiên cấm sử dụng chất béo chuyển hóa. Hiện nay, theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), nhiều quốc gia như Bangladesh, Ấn Độ, Paraguay, Philippines và Ukraine đã thực hiện các chính sách loại bỏ chất béo chuyển hóa để bảo vệ sức khỏe của người dân.
2. Màu nhuộm thực phẩm nhân tạo
Màu nhuộm thực phẩm tổng hợp thường được sử dụng rộng rãi để tăng màu sắc của các sản phẩm thực phẩm và đồ uống. Mặc dù màu thực phẩm là một phần không thể thiếu trong ngành công nghiệp thực phẩm, nhưng một số nghiên cứu đã đưa ra những bằng chứng về tác hại tiềm ẩn của màu nhuộm thực phẩm này đối với sức khỏe con người.
Một số loại màu thực phẩm đã được đưa ra trong các nghiên cứu có mối liên hệ với tình trạng hiếu động thái quá ở trẻ em và người lớn. Ngoài ra, có những đề xuất về khả năng gây ung thư tiềm ẩn. Vì vậy, nhiều quốc gia như Na Uy, Phần Lan, Pháp, Áo và Anh đã đưa ra các chính sách cấm sử dụng màu thực phẩm tổng hợp để giảm thiểu nguy cơ này đối với người tiêu dùng.
3. Natri nitrit và natri nitrat
Natri nitrit và natri nitrat thường được dùng làm chất bảo quản trong các sản phẩm thịt chế biến sẵn như thịt xông khói, xúc xích và thịt nguội. Khi nấu ở nhiệt độ cao, các hợp chất này có thể tạo thành nitrosamine, một chất được biết đến là gây ung thư. Mặc dù natri nitrit/nitrat vẫn được phép sử dụng với số lượng nhỏ như chất bảo quản, nhiều quốc gia đã thực hiện các biện pháp hạn chế để giảm nguy cơ sức khỏe cho người tiêu dùng.
4. Olestra
Olestra là một chất thay thế chất béo được sử dụng trong một số loại đồ ăn nhẹ nhằm giảm lượng calo. Tuy nhiên, olestra có thể gây ra các vấn đề về tiêu hóa như tiêu chảy, đau bụng. Đồng thời, olestra cũng có thể ngăn cản việc hấp thu các vitamin tan trong chất béo. Vì những rủi ro này, việc sử dụng olestra đã bị hạn chế ở nhiều quốc gia trên thế giới.
5. Dầu thực vật brom hoá
Dầu thực vật brom hóa được thêm vào một số loại đồ uống như soda có hương cam quýt để giữ cho hương vị không phân tách và ngăn ngừa hiện tượng nhũ hóa. Tuy nhiên, dầu thực vật brom hóa chứa brom - một chất có thể liên quan đến các vấn đề sức khỏe như triệu chứng thần kinh và rối loạn tuyến giáp.
Hơn 100 quốc gia trên thế giới đã áp đặt các biện pháp hạn chế hoặc cấm sử dụng BVO trong thực phẩm và đồ uống để giảm thiểu rủi ro cho người tiêu dùng.
6. Kali bromate
Đây là một chất phụ gia thực phẩm được sử dụng để tăng độ dày của bột mì và cải thiện kết cấu của các sản phẩm nướng. Tuy nhiên, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng kali bromate có khả năng gây ung thư ở động vật và có nguy cơ gây ung thư cho con người. Do đó, nhiều quốc gia đã áp đặt các hạn chế và cấm sử dụng kali bromate trong sản xuất thực phẩm.
Châu Âu là một trong những khu vực đầu tiên áp đặt lệnh cấm kali bromate từ năm 1990 để bảo vệ sức khỏe của người tiêu dùng. Canada cũng đã áp đặt lệnh cấm kali bromate từ năm 1994 và Trung Quốc đã cấm sử dụng chất này từ năm 2005.
7. Acesulfame kali
Đây là một chất làm ngọt nhân tạo được sử dụng phổ biến để tăng độ ngọt của nhiều loại thực phẩm và đồ uống, bao gồm nước giải khát, các món tráng miệng và kẹo cao su. Mặc dù acesulfame kali được chấp thuận sử dụng ở nhiều quốc gia trên thế giới vì tính ổn định và hiệu quả của nó trong việc làm ngọt, nhưng một số nghiên cứu đã đưa ra những lo ngại về an toàn của chất này đối với sức khỏe con người, bao gồm cả khả năng gây ung thư.
Các tổ chức quản lý an toàn thực phẩm như Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) và Cơ quan An toàn Thực phẩm Châu Âu (EFSA) đã tiến hành đánh giá an toàn cho acesulfame kali và đưa ra kết luận rằng nó có thể sử dụng an toàn trong các sản phẩm thực phẩm khi tuân thủ các hướng dẫn về sử dụng.
8. Dư lượng glyphosate
Glyphosate là một loại thuốc diệt cỏ rộng phổ được sử dụng để kiểm soát cỏ dại trên các vườn trồng. Mặc dù glyphosate chính thức không được sử dụng làm phụ gia thực phẩm, dư lượng glyphosate vẫn có thể được phát hiện trên một số sản phẩm thực phẩm, đặc biệt là những sản phẩm làm từ các cây trồng phổ biến như lúa mì và ngô.
Các nghiên cứu đã gợi ý rằng glyphosate có thể có liên quan đến nguy cơ ung thư, mặc dù các cơ quan quản lý như EPA (Cục Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ) và EFSA (Cơ quan An toàn Thực phẩm Châu Âu) đã kết luận rằng sử dụng glyphosate theo hướng dẫn có thể an toàn đối với sức khỏe con người. Tuy nhiên, nhiều quốc gia đã thực hiện các biện pháp hạn chế và cấm sử dụng glyphosate, nhằm giảm thiểu nguy cơ tiềm ẩn đối với sức khỏe con người và môi trường.
9. Butylat hydroxyanisole (BHA) và butylat hydroxytoluene (BHT)
BHA và BHT là hai chất chống oxy hóa tổng hợp được sử dụng phổ biến để bảo quản thực phẩm chế biến sẵn và ngăn ngừa sự ôi thiu trong chất béo và dầu. Mặc dù cả BHA và BHT đều được coi là an toàn khi sử dụng với lượng nhỏ đối với con người, nhưng một số nghiên cứu đã đưa ra những lo ngại về khả năng gây ung thư của chúng.
Do đó, một số quốc gia như các nước châu Âu, Anh và Nhật Bản đã áp đặt các hạn chế và lệnh cấm sử dụng BHA và BHT trong thực phẩm.
10. Thực phẩm đã qua chế biến ở mức độ cao
Thực phẩm đã qua chế biến ở mức độ cao thường chứa nhiều loại chất phụ gia, chất bảo quản và các thành phần nhân tạo khác. Một số trong số đó có thể có tính chất gây ung thư hoặc các tác động tiêu cực khác đến sức khỏe.
Do đó, nhiều chuyên gia y tế khuyên người tiêu dùng nên hạn chế tiêu thụ các loại thực phẩm đã qua chế biến ở mức độ cao. Thay vào đó, chọn các sản phẩm nguyên liệu nguyên chất, được chế biến ít hoặc không qua các quá trình công nghiệp phức tạp. Việc này giúp giảm nguy cơ tiếp xúc với các chất phụ gia và hóa chất có thể có ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.
Tổng hợp
