Vừa qua, tại chương trình 5W1H, NSƯT Hữu Châu đã chia sẻ về việc mình chịu ơn NSND Kim Cương.
Anh nói: “Cô Kim Cương là người tôi mang ơn. Khi mới ra trường, tôi về đoàn kịch của cô Kim Cương. Lúc đó, gia tộc tôi suy sụp (gia tộc Thanh Minh Thanh Nga hào môn trong giới cải lương), tôi phải đi bán báo.
Tôi về đoàn kịch của cô Kim Cương. Thời gian đó, tôi đi diễn tới 7 tháng trời ngoài miền Trung theo đoàn kịch. Thời gian tôi diễn ở đoàn Kim Cương là thời gian tôi hạnh phúc nhất.
Tôi được cô Kim Cương và ngoại Bảy Nam (NSND Bảy Nam – tổ nghề sống của cải lương, mẹ ruột NSND Kim Cương) chỉ dạy từng chút.
Tôi đi hát xa không phải lo nghĩ gì, sung sướng lắm. Tới bây giờ, không cần biết cô Kim Cương cần gì, muốn gì, chỉ cần kêu một tiếng là em phải làm. Chỉ cần cô kêu lên diễn là tôi lên liền”.
Không chỉ nghệ sĩ Hữu Châu, NSƯT Diệu Hiền cũng từng nói: “Chị hai đã xuống lệnh thì phải đi thôi. Tôi hỏi ai kêu đi thì họ bảo là chị Kim Cương. Nếu là chị Kim Cương nói thì tôi phải đi”.
Vậy, NSND Kim Cương là ai mà khiến đàn em nể phục như vậy?
Nữ nghệ sĩ tiên phong sân khấu kịch miền Nam, đóng góp to lớn
NSND Kim Cương tên đầy đủ là Nguyễn Thị Kim Cương, sinh năm 1937 tại Sài Gòn trong một gia đình nề nếp, giàu truyền thống nghệ thuật.
Mẹ bà là NSND Bảy Nam – người được mệnh danh là "Tổ nghề sống" của sân khấu cải lương Nam Bộ (cùng với NSND Phùng Há). Cha bà là bầu gánh Đại Phước Cương, một trong những ông bầu quyền lực của sân khấu cải lương. Bà cũng chính là cháu nội của vua Thành Thái.
Bà cố, bà nội của NSND Kim Cương cũng đều làm bầu gánh. Bên họ mẹ của bà có 11 người cậu, dì thì tới 4 người là nghệ sĩ nổi danh giới cải lương, gồm: Năm Phỉ, Bảy Nam, Chín Bia, Mười Truyền. Đây là một gia tộc cải lương của những huyền thoại.
Chính vì thế, NSND Kim Cương được biết lên sân khấu từ khi còn rất sớm. Theo đó, mới 18 ngày tuổi, bà đã được bế lên sân khấu để vào vai con của Thị Mầu. Bà sống với đoàn hát từ nhỏ tới lớn, mới chập chững biết đi đã được dẫn ra sân khấu đóng vai con. Lớn hơn một chút, bà bắt đầu biết ca, biết diễn vai nọ vai kia. Nhờ đó, dòng máu ca hát, diễn xuất ăn sâu vào huyết quản bà, tới mức nhập làm một.
Sự nghiệp diễn xuất đến sớm, NSND Kim Cương nhanh chóng trở thành đào non trong đoàn Đại Phước Cương, cùng cha mẹ và các thành viên trong đoàn đi lưu diễn khắp nơi.
Vai diễn chính thức đầu tiên của bà là vai Na Tra trong vở Na Tra lóc thịt, do chính NSND Bảy Nam viết kịch bản. Ngay từ những năm tháng ấu thơ đó, NSND Kim Cương đã gây ấn tượng với khán giả và dần tích lũy được rất nhiều vốn liếng, kinh nghiệm về sân khấu.
Tuy bắt đầu sự nghiệp với cải lương và chịu ảnh hưởng lớn từ gia tộc cải lương nhà mình nhưng NSND Kim Cương lại tỏ ra đam mê và bén duyên hơn với kịch nói. Về sự chuyển hóa này, NSND Kim Cương lý giải rằng, bà muốn theo tiến hóa của xã hội, muốn bản thân mình phải đổi mới và theo sát mọi diễn biến của đời sống xã hội để phản ánh nó vào nghệ thuật, đó mới là thiên chức, sứ mệnh của một người nghệ sĩ chân chính.
Cải lương có cái hấp dẫn riêng của nó nhưng kịch nói mới đi sâu được vào xã hội. Kim Cương thích đi thẳng vào vấn đề xã hội một cách nhanh chóng nên chọn kịch nói.
Ở thời của NSND Kim Cương, các soạn giả chủ yếu viết kịch bản cho cải lương, rất ít người viết kịch nói. Chính vì thế, bà phải tự tay viết kịch bản cho chính mình.
Nhờ đó, NSND Kim Cương viết được rất nhiều kịch bản hay. Bà từng được Trung tâm Sách Kỷ lục Việt Nam chính thức xác nhận kỷ lục là Nghệ sĩ viết nhiều kịch bản kịch nói nhất Việt Nam. Vở kịch nào bà viết ra cũng là tâm huyết, cảm xúc. Có thể nói, NSND Kim Cương là nữ soạn giả kịch nói lừng lẫy nhất và có đóng góp lớn lao với nền kịch nói miền Nam từ thưở sơ khai, đặt những viên gạch nền móng đầu tiên.
Trong thập niên 70 và 80, NSND Kim Cương đạt đỉnh cao sự nghiệp, nức tiếng khắp giới sân khấu, sánh ngang tên tuổi với Thanh Nga, Thẩm Thúy Hằng.
NSND Kim Cương gây dấu ấn với khán giả bởi lối diễn đầy cảm xúc, nức nở. Bà nổi tiếng trong những vai kịch buồn rơi nước mắt hay những vai dí dỏm. Trong đó, vở Lá sầu riêng do chính tay bà viết kịch bản và diễn cùng NSND Bảy Nam đã trở thành kinh điển, lấy đi nhiều nước mắt của công chúng.
Sau này, NSND Kim Cương lập ra đoàn kịch nói Kim Cương, là cái nôi nuôi dưỡng, ươm mầm nhiều tài năng cho nền kịch nói miền Nam qua nhiều thế hệ. Rất nhiều nghệ sĩ danh tiếng, gạo cội ngày nay đều từng hoạt động trong đoàn kịch nói Kim Cương và được bà dìu dắt, nâng đỡ về nghề lẫn đời.
Tuy nổi tiếng là vậy, nhưng NSND Kim Cương vẫn chú tâm học tập để nâng cao chuyên môn. Bà từng đi tu nghiệp Bulgaria ngành đạo diễn. Không chỉ diễn xuất tài năng, NSND Kim Cương còn giỏi trong lĩnh vực quản lý.
Trong nghề, NSND Kim Cương được xem là một bậc đàn chị đáng kính, có ảnh hưởng sâu sắc đến nhiều thế hệ đàn em như Thành Lộc, Hữu Châu, Hồng Vân, Minh Nhí… Bà cũng là người thầy giảng dạy cho nhiều thế hệ học trò.
NSND Bạch Tuyết coi NSND Kim Cương là thần tượng, còn NSƯT Diệu Hiền chia sẻ: "Bản thân tôi rất quý chị Kim Cương và thần tượng chị ấy. Ban đầu, tôi thần tượng má Bảy Nam vì bà diễn thật. Chị Kim Cương cũng giống má Bảy Nam ở chỗ diễn chân thật, không cầu kỳ, xem nhiều cảm xúc. Đó là điều tôi ngưỡng mộ chị Kim Cương ở trong nghề".
Không chỉ cống hiến cho nghề nghiệp, nghệ thuật, NSND Kim Cương còn tích cực hoạt động thiện nguyện và có nhiều đóng góp cho cộng đồng xã hội. Bà nổi tiếng là một nhà từ thiện bền bỉ khi hoạt động thiện nguyện suốt hàng chục năm qua, từ khi nghỉ hưu tới tận hiện tại. Bà luôn giữ cho mình châm ngôn sống: "Tôi có một châm ngôn cuộc đời là: Đi hát không phải một nghề mà là một đạo, đạo làm người".
NSƯT Diệu Hiền chia sẻ: "Ngoài đời, tôi ngưỡng mộ chị Kim Cương ở nhân cách. Chị ấy rất chăm chỉ làm từ thiện. Tôi nhớ không nhầm thì cứ mỗi tháng chị Kim Cương lại đi làm từ thiện một lần.
Tôi ở viện dưỡng lão nghệ sĩ nên biết, chị Kim Cương rất hay vào đây thăm anh chị em. Một năm chị ấy phải vào viện dưỡng lão nghệ sĩ mấy lần. Vì thế nên tôi rất thích chị Kim Cương dù chưa đi diễn chung với chị lần nào".
Đạo đức của NSND Kim Cương được kế thừa từ chính mẹ ruột là NSND Bảy Nam. Bà từng tâm sự: "Năm đó má tôi đã 95 tuổi, còn vài ngày nữa là mất. Các dì trong Hội bảo trợ bệnh nhân nghèo có tới thăm, má thều thào, không nói được nữa. Tôi thấy không khí nặng nề quá mới bảo: Má ơi, mấy dì này không cho con ở nhà mà cứ bắt con đi làm từ thiện hoài.
Má tôi nghe tới đó mắt sáng lên và tự nhiên nói được rõ ràng: Nói gì kỳ vậy? Sao lại nói mấy dì bắt con, phải nói mấy dì cho con đi làm từ thiện.
Từ câu nói đó của má, tôi nhớ lại rằng má tôi luôn dạy mình đóng góp được gì cho cuộc đời, giúp đỡ được cho ai đều là hạnh phúc của mình, mình được làm chứ không phải bị làm".
Dù đã ở tuổi gần đất xa trời nhưng NSND Kim Cương chưa bao giờ ngơi nghỉ các hoạt động thiện nguyện của mình.
Tùng Ninh
