Tờ South China Morning Post (SCMP) mới đây đưa tin, nông dân Thái Lan Daeng Donsingha đã lo lắng cho gia đình 9 người của mình khi giá gạo tại quốc gia xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới này giảm mạnh trong năm nay sau khi Ấn Độ nối lại hoạt động xuất khẩu.
Bây giờ, bà cũng đang lo lắng về thuế quan do Tổng thống Mỹ Donald Trump áp dụng, có thể làm giảm nhu cầu đối với gạo Thái Lan tại thị trường nước ngoài có giá trị nhất của nước này và gây ra tình trạng hỗn loạn trong ngành xuất khẩu trị giá hàng tỷ USD.
"Vấn đề là giá gạo rất thấp, trong khi các chi phí khác như phân bón và tiền thuê đất nông nghiệp lại cao hơn", nữ nông dân 70 tuổi này cho biết sau khi bán thóc thu hoạch được tại một nhà máy xay xát gạo ở miền trung Thái Lan. "Tôi đang lỗ."
SCMP đưa tin, Thái Lan là một trong những quốc gia Đông Nam Á chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi các biện pháp bảo hộ thương mại mà Tổng thống Trump đưa ra, phải đối mặt với mức thuế 36% đối với hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ trừ khi các cuộc đàm phán đang diễn ra thành công trước thời hạn hoãn áp thuế vào tháng 7.
"Nếu Mỹ áp thuế, gạo thơm jasmine của chúng tôi sẽ quá đắt để cạnh tranh", Chookiat Ophaswongse - Chủ tịch danh dự của Hiệp hội Xuất khẩu Gạo Thái Lan - cho biết.
Theo hiệp hội, vào năm ngoái, Thái Lan đã xuất khẩu 849.000 tấn gạo sang Mỹ, chủ yếu là loại gạo thơm jasmine đắt nhất của Thái Lan, trị giá 28,03 tỷ baht (735 triệu USD).
Tổng cộng, Thái Lan đã xuất khẩu 9,94 triệu tấn gạo vào năm 2024, trị giá 225,65 tỷ baht (6,82 tỷ USD), trong đó Mỹ là thị trường lớn thứ ba tính theo khối lượng, nhưng lại có lợi nhuận cao nhất đối với Thái Lan.
Hiệp hội Xuất khẩu Gạo Thái Lan đặt mục tiêu xuất khẩu 7,5 triệu tấn trong năm nay. Ông Chookiat cho biết thuế quan dự kiến của Mỹ sẽ làm đình trệ xuất khẩu và trao lợi thế cho các đối thủ cạnh tranh chính trong khu vực của Thái Lan như Việt Nam – nơi có giá gạo thấp hơn đáng kể.
"Từ 1.000 USD/tấn, giá sẽ tăng lên 1.400 đến 1.500 USD", ông nói. "Các nhà nhập khẩu sẽ chuyển sang gạo thơm Việt Nam, chỉ có giá 580 USD/tấn."
Không còn dư địa giảm giá
Theo SCMP, nông dân ở Thái Lan - nền kinh tế lớn thứ hai Đông Nam Á – đang phải chịu áp lực vì giá gạo tại nước này đã giảm 30% sau khi Ấn Độ nối lại xuất khẩu vào tháng 9/2024. Ấn Độ từng chiếm 40% lượng gạo xuất khẩu thế giới vào năm 2022 trước khi lệnh cấm xuất khẩu được đưa ra.
Các nhà phân tích cho biết Thái Lan không còn dư địa giảm giá để cạnh tranh.
“Chi phí sản xuất của chúng tôi cao, trong khi năng suất lại thấp”, Somporn Isvilanonda - một nhà kinh tế nông nghiệp người Thái Lan - cho biết. “Nếu chúng tôi phá giá, nông dân sẽ không thể tồn tại.”
SCMP đưa tin, ngành công nghiệp và nông dân Thái Lan đang đặt hy vọng vào các cuộc đàm phán giữa phái đoàn của nước này do Bộ trưởng Tài chính Pichai Chunhavajira dẫn đầu với phía Mỹ.
Tuy nhiên, các lô hàng gạo đã giảm. Theo Hiệp hội Xuất khẩu Gạo Thái Lan, tổng kim ngạch xuất khẩu đã giảm 30% trong quý I năm nay do các quốc gia trì hoãn quyết định mua và sự trở lại của gạo Ấn Độ đã làm tăng nguồn cung. Hiệp hội cũng dự báo mức giảm tương tự trong 3 tháng tới.
Theo các chuyên gia trong ngành, những nhượng bộ mà Thái Lan đề xuất với chính quyền của Tổng thống Trump, bao gồm việc giảm thuế đối với ngô Mỹ từ 73% xuống 0%, cũng sẽ gây tổn hại cho nông dân Thái Lan.
Một đợt nhập khẩu ngô giá rẻ có thể làm giảm giá gạo tấm và cám gạo, là sản phẩm phụ trong quá trình xay xát gạo và dùng làm thức ăn chăn nuôi, Banjong Tangchitwattanakul - Chủ tịch Hiệp hội Xay xát Gạo Thái Lan - cho biết.
Vào đầu tháng 4, bốn nhóm nông dân Thái Lan, bao gồm cả các nhà xay xát gạo, đã gửi thư kiến nghị chính phủ nước này chặn nhập khẩu ngô và bột đậu nành của Mỹ, với lý do rằng chúng sẽ làm giảm giá các loại cây trồng trong nước để làm thức ăn chăn nuôi, theo một bản sao của bức thư mà hãng tin Reuters (Anh) tiếp cận được.
Chính phủ Thái Lan đã cam kết rằng bất kỳ nhượng bộ nào mà họ đưa ra trong các cuộc đàm phán với phía Mỹ sẽ không làm suy yếu các ngành công nghiệp trong nước.
Nhưng đối với những người nông dân như Daeng, những quyết định được đưa ra ở bên kia bán cầu có thể gây nguy hiểm cho sinh kế của bà. "Các con tôi đã theo dõi tin tức, chúng nói với tôi rằng 'chúng con sẽ không thể sống sót được, mẹ ơi, nếu mọi chuyện cứ tiếp diễn thế này'", bà nói.
Duy Nguyễn (Theo SCMP)
