Không quân Hoàng gia Thái Lan (RTAF) từ lâu đã khẳng định vị thế là một lực lượng chuyên nghiệp, được tổ chức bài bản và sở hữu tư duy tác chiến hiện đại bậc nhất khu vực.
Không chạy đua về số lượng hay kích thước khổng lồ của khí tài như một số quốc gia láng giềng, Thái Lan chọn cho mình chiến lược phát triển dựa trên sự đa dạng nguồn cung và năng lực tác chiến mạng lưới, với nòng cốt là sự kết hợp giữa "huyền thoại" F-16 của Mỹ và sự tinh vi của công nghệ Thụy Điển.
F-16: Xương sống qua ba thập kỷ
Dù đã trải qua hơn 30 năm phục vụ, đội bay F-16 Fighting Falcon vẫn đóng vai trò là cột trụ không thể thay thế trong hệ thống phòng thủ của Thái Lan. Mối lương duyên này bắt đầu từ năm 1988 thông qua chương trình "Peace Naresuan", đưa Thái Lan trở thành quốc gia đầu tiên tại Đông Nam Á vận hành dòng tiêm kích thế hệ 4.
Trải qua nhiều đợt mua sắm và chuyển giao, RTAF hiện duy trì hoạt động của khoảng 50 chiếc F-16 tại các căn cứ chiến lược, tạo nên một lực lượng đông đảo về số lượng chỉ sau Singapore trong khu vực.
Tuy nhiên, sức mạnh của phi đội F-16 Thái Lan không nằm ở những khung thân máy bay cũ kỹ mà ở các gói nâng cấp sâu rộng. Chương trình nâng cấp giữa vòng đời (eMLU) đã "lột xác" những chiếc chiến đấu cơ này với hệ thống radar mảng pha quét cơ khí AN/APG-68(V)9 và hệ thống mũ bay hiển thị thông số JHMCS hiện đại.
Nhờ đó, F-16 của Thái Lan có khả năng triển khai các loại vũ khí chuẩn NATO tối tân như tên lửa không đối không tầm trung AIM-120 AMRAAM cho phép diệt mục tiêu ngoài tầm nhìn, và tên lửa hồng ngoại IRIS-T với độ cơ động cực cao cho các tình huống cận chiến.
JAS-39: Cú hích đến từ Thụy Điển
Nếu F-16 là xương sống về số lượng, thì phi đội JAS-39 Gripen C/D mua từ Thụy Điển lại là "bộ não" công nghệ cao của RTAF. Được biên chế tại Không đoàn 7 (Surat Thani), 11 chiếc Gripen hiện có đại diện cho tư duy tác chiến mới của người Thái: nhỏ gọn, chi phí vận hành thấp nhưng cực kỳ thông minh.
Sự lợi hại của Gripen nằm ở khả năng tác chiến mạng lưới vượt trội. Không quân Thái Lan là lực lượng hiếm hoi trong khu vực vận hành hoàn chỉnh mô hình tác chiến hiệp đồng giữa tiêm kích và máy bay chỉ huy cảnh báo sớm trên không (AEW&C).
Sự kết hợp giữa JAS-39 Gripen và máy bay cảnh báo sớm Saab 340 Erieye cho phép các phi công Thái Lan "nhìn thấy trước, bắn trước" từ khoảng cách rất xa mà radar trên tiêm kích đối phương chưa kịp phát hiện. Đây là năng lực tác chiến lấy mạng làm trung tâm mà nhiều quốc gia lớn hơn trong khu vực vẫn đang xây dựng.
F-5 Super Tigris và T-50: Mảnh ghép tương lai
Bên cạnh hai dòng chủ lực trên, bức tranh không quân Thái Lan còn có những mảnh ghép thú vị khác. Đáng chú ý là phi đội F-5 E/F Tiger II. Thay vì loại biên toàn bộ dòng máy bay cũ kỹ từ thời chiến tranh Lạnh này, Thái Lan đã hợp tác với Israel để nâng cấp chúng lên chuẩn "Super Tigris".
Những chiếc F-5 nâng cấp này sở hữu radar và hệ thống điện tử tiệm cận với tiêm kích thế hệ 4, có khả năng bắn tên lửa tầm xa, biến chúng thành lực lượng phòng thủ điểm hiệu quả với chi phí cực thấp.
Song song đó, để hiện đại hóa quy trình đào tạo và bổ sung hỏa lực tấn công nhẹ, RTAF cũng đã biên chế dòng máy bay huấn luyện kiêm tấn công hạng nhẹ T-50TH Golden Eagle từ Hàn Quốc. Đây được xem là bước đệm quan trọng để các phi công trẻ làm quen với môi trường tác chiến hiện đại trước khi chuyển loại sang F-16 hay Gripen.
Nhìn tổng thể, sức mạnh của Không quân Thái Lan không đến từ một loại vũ khí hủy diệt đơn lẻ, mà đến từ sự đồng bộ và khả năng liên kết dữ liệu. Trong khi các quốc gia trong khu vực như Indonesia thiên về các dòng tiêm kích hạng nặng tầm xa như Su-30 với ưu thế về tải trọng và tầm bay, thì Thái Lan lại tối ưu hóa khả năng chỉ huy và kiểm soát.
Hệ thống Link-T do Thái Lan tự phát triển dựa trên công nghệ Thụy Điển cho phép F-16, Gripen và các đài radar mặt đất chia sẻ thông tin theo thời gian thực. Điều này giúp RTAF duy trì một "chiếc ô phòng thủ" cực kỳ kín kẽ và linh hoạt.
Dù đang đối mặt với bài toán già hóa của khung thân máy bay F-16 và nhu cầu tìm kiếm thế hệ máy bay kế cận, nhưng với sự kết hợp giữa số lượng đông đảo của F-16, sự tinh vi của Gripen và khả năng nâng cấp tài tình trên F-5, Thái Lan vẫn đang nắm giữ một trong những lực lượng không quân đáng gờm ở Đông Nam Á.
Quốc Vinh (Theo Thaiger)
