Tờ Business Insider (BI) ngày 2/11 đưa tin, một số chuyên gia lập luận rằng các cuộc tấn công quy mô lớn không còn khả thi trong chiến tranh hiện đại. Theo đó, bất kỳ nỗ lực tập trung lực lượng nào để tiến công đều sẽ nhanh chóng bị máy bay không người lái (UAV), máy bay do thám hoặc vệ tinh phát hiện, cho phép bên phòng thủ củng cố năng lực phòng thủ của mình.
"Sự gia tăng của các hệ thống UAV trong cuộc chiến Ukraine - Nga đã tạo ra một chiến trường ‘trong suốt’ được đánh dấu bằng hoạt động theo dõi gần như liên tục, khiến cho việc gây bất ngờ trong tác chiến trở nên khó khăn", theo một bài viết của Bộ Tư lệnh Huấn luyện và Học thuyết (TRADOC) thuộc Quân đội Mỹ.
Tuy vậy, mặc dù có rất nhiều UAV của Nga theo dõi chặt chẽ các động thái của lực lượng Ukraine, Kyiv vẫn tập trung được những lữ đoàn thiện chiến nhất của mình cho một đợt tấn công vào Kursk khiến Moscow choáng váng, và kiểm soát được khoảng 1.300 km2 vào thời điểm cao trào của đợt tấn công.
Ukraine đã làm điều đó như thế nào? Bằng cách sử dụng cùng các chiến thuật lâu đời mà phát xít Đức từng sử dụng ở cuộc tấn công bất ngờ trong trận chiến Bulge vào tháng 12/1944, TRADOC cho biết.
Xác định điểm yếu để tấn công
Đầu tiên là sự chuẩn bị kỹ lưỡng bằng cách xác định các điểm yếu trong hệ thống phòng thủ của Nga. Do Nga tập trung lực lượng cho các cuộc tấn công ở miền đông Ukraine, điều này đã làm mỏng phần còn lại của tuyến đầu dài gần 1.000 km, bao gồm cả tỉnh Kursk.
TRADOC lưu ý, tình báo nguồn mở "chỉ ra rằng có tới 75% lực lượng bộ binh, đơn vị không quân và lính thủy đánh bộ của Nga được triển khai tại hoặc gần miền đông Ukraine". Và vì UAV của Nga và các hệ thống ISR khác (tình báo, giám sát và trinh sát) tập trung ở các khu vực mà Nga đang tấn công, điều này có nghĩa là khả năng bảo vệ Kursk sẽ thấp hơn.
Tương tự như vậy, vào cuối năm 1944, ngay cả khi phát xít Đức đang choáng váng vì những thất bại lớn ở Normandy (Pháp) và do Liên Xô đang tiến quân ở Mặt trận phía Đông, trùm phát xít Adolf Hitler và các cố vấn hàng đầu đã xác định vùng Ardennes (Bỉ) là một điểm yếu ở trung tâm của các tuyến quân Đồng minh.
Trong khi lực lượng Mỹ và Anh tập trung về phía bắc và phía nam để tấn công phát xít Đức lần cuối, quân Đồng minh coi địa hình đồi núi, nhiều cây cối của Ardennes là khu vực yên tĩnh, an toàn để phòng thủ với một số sư đoàn yếu hoặc thiếu kinh nghiệm.
Bởi vậy, những khu rừng rậm rạp có thể trở thành nơi ẩn náu cho bộ binh Đức Quốc xã và sư đoàn thiết giáp Panzer khi họ tiến quân.
Càng ít người biết càng tốt
Quay lại hiện tại, trước cuộc tấn công vào Kursk hồi tháng 8/2024, bộ tư lệnh cấp cao của Ukraine cũng cố gắng giữ bí mật về kế hoạch này, chỉ một số ít người được biết.
"Sau khi thu thập và phân tích thông tin tình báo, Tổng tư lệnh Lực lượng vũ trang Ukraine, tướng Oleksandr Syrskyi, đã chỉ đạo việc lập kế hoạch với sự tham dự của một số sĩ quan cấp cao", TRADOC cho biết.
"Các phiên họp lập kế hoạch có khả năng được tiến hành trực tiếp để ngăn ngừa nguy cơ các tác nhân mạng hoặc tình báo tín hiệu của Nga phát hiện ra kế hoạch. Các cuộc phỏng vấn của báo chí với binh sĩ Ukraine cho thấy lực lượng tham gia không được thông báo cho đến tận vài giờ trước khi chiến dịch diễn ra", TRADOC viết.
Để che giấu sự chuẩn bị của mình, Ukraine cũng dùng đến thông tin sai lệch, chẳng hạn như lan truyền thông tin rằng quân đội Ukraine sẽ không có khả năng phát động một cuộc tấn công trước mùa xuân năm 2025.
Theo TRADOC, các đơn vị quân đội Ukraine là một phần trong hoạt động đưa tin sai lệch này. Ví dụ, "Quân đội Ukraine tuyên bố Lữ đoàn cơ giới số 61 sẽ di chuyển đến Vovchansk, một thành phố ở khu vực phía bắc của cuộc giao tranh ở miền đông Ukraine".
"Ngay cả sau khi Lữ đoàn cơ giới số 61 được thông báo rằng họ sẽ tiến vào Nga, các sĩ quan cấp cao trong đơn vị vẫn nghĩ rằng đó là một trò đùa", TRADOC viết.
Tương tự như vậy, theo TRADOC, trong Thế chiến II, thông tin về cuộc tấn công Ardennes — có mật danh là Chiến dịch “Wacht am Rhein” — chỉ giới hạn trong một nhóm nhỏ các sĩ quan quân đội Đức Quốc xã đã tuyên thệ giữ bí mật nếu không sẽ bị tử hình.
Các chuyên gia mật mã của phe Đồng minh đã phá được mã vô tuyến cấp cao của Đức Quốc xã (chương trình "Ultra"), nhưng quân phát xít Đức đã sử dụng chế độ im lặng vô tuyến và các lệnh được truyền đạt qua chuyển phát nhanh và điện thoại.
Ngay cả cái tên “Wacht am Rhein” (có nghĩa là: "Cảnh giác trên sông Rhine") cũng nhằm mục đích khiến cho tình báo của phe Đồng minh tin rằng đó là một kế hoạch phòng thủ của phát xít Đức để ngăn chặn quân Đồng minh vượt sông Rhine vào Đức.
“Làm mù” hệ thống theo dõi
Còn trong cuộc chiến hiện tại trên đất Nga, TRADOC cho biết, Ukraine đã chuẩn bị cho chiến dịch của mình bằng cách “làm mù” các hệ thống theo dõi của Nga bằng những cuộc tấn công vào các sân bay Nga, cũng như sử dụng UAV để tiêu diệt UAV Nga.
Để làm chậm phản ứng của Nga, Ukraine đã sử dụng tên lửa, UAV và mìn được pháo binh thả xuống các căn cứ không quân và trung tâm chỉ huy kiểm soát của Nga, cũng như ngăn chặn quân tiếp viện.
Theo TRADOC, điều này cũng giống như cuộc tấn công cuối cùng của Đức Quốc xã. Họ đã tính toán thời gian cho chiến dịch Ardennes trùng với một đợt thời tiết xấu kéo dài, khiến các máy bay trinh sát của quân Đồng minh không thể cất cánh.
Vào rạng sáng mù sương ngày 16/12/1944, một loạt đạn pháo lớn của phát xít Đức đã làm gián đoạn liên lạc của Mỹ, trong khi lính biệt kích Đức - mặc quân phục Mỹ - đã xâm nhập vào các phòng tuyến của quân Mỹ để gây ra sự hỗn loạn.
Câu hỏi đặt ra cho Ukraine là liệu chiến dịch tại Kursk hiện tại của họ có thành công hơn trận chiến Bulge trong quá khứ hay không. Thay vì có bước đột phá làm thay đổi cục diện của Thế chiến II, cuộc tấn công của phát xít Đức cuối cùng đã sa lầy vì địa hình xấu, thiếu nhiên liệu và sự phản kháng mạnh mẽ của quân Mỹ.
Theo TRADOC, trong khi chiếm được một số lãnh thổ của Nga và gây ra sự lo lắng ở Moscow, cuộc tấn công của Ukraine đã không thể chuyển hướng lực lượng Nga khỏi miền đông Ukraine, và các cuộc phản công của Nga đang thu hẹp diện tích đất Nga mà Ukraine kiểm soát được.
Tuy nhiên, Ukraine đã chứng minh rằng các cuộc tấn công bất ngờ vẫn có thể xảy ra ngay cả trong thời đại của UAV.
"Cuộc xâm nhập của Ukraine vào vùng Kursk đã chứng minh rằng bất ngờ trong tác chiến vẫn có thể xảy ra trong cuộc xung đột Ukraine bằng cách né tránh và làm suy yếu các hệ thống theo dõi — một bài học có thể được áp dụng rộng rãi cho các hoạt động chiến đấu quy mô lớn trong tương lai ở các chiến trường khác", TRADOC kết luận.
Hữu Hiển
