10 “sao hạng A” của Vpop hiện tại, HIEUTHUHAI và Đông Nhi bị réo tên
Một bài đăng mới đây trên 1 fanpage chuyên update và phân tích âm nhạc đang tạo ra làn sóng tranh luận dữ dội khi liệt kê 10 nghệ sĩ được cho là đủ tư cách để được gọi là “sao hạng A” của làng nhạc Việt hiện tại. Cụ thể, admin đã dựa theo The Ulmer Scale - 1 tiêu chí đánh giá được tạo ra bởi nhà báo giải trí James Ulmer từ năm 1998. Được biết, nhiều tòa soạn và đơn vị báo chí có tiếng đã sử dụng The Ulmer Scale để tạo nhiều nội dung, topic. Trong đó, có thể kể đến: The New York Times, The Wall Street Journal, The Los Angeles Times, Newsweek, Variety…
Fanpage mở đầu bằng việc giải thích khái niệm “sao hạng A, B, C, D”, vốn có nguồn gốc từ The Ulmer Scale - một hệ thống phân loại mức độ nổi tiếng và giá trị thương mại của các diễn viên Hollywood. Thang đo này từng được sử dụng trong ngành điện ảnh Mỹ để đánh giá mức độ "bán vé" (bankability) hay của nghệ sĩ dựa trên dữ liệu cụ thể như doanh thu phòng vé, khả năng thu hút đầu tư, và mức độ hấp dẫn truyền thông.
Dựa theo đó, khi mở rộng sang lĩnh vực âm nhạc, khái niệm "sao hạng A" sẽ được áp dụng theo các tiêu chí bao gồm: thị phần âm nhạc, thành công tour diễn/concert, giải thưởng và đề cử chuyên môn, ảnh hưởng truyền thông và mạng xã hội. Dựa trên những yếu tố này, fanpage đưa ra danh sách 10 nghệ sĩ Vpop được phân loại là sao hạng A, chia thành hai nhóm: A+ gồm Mỹ Tâm và Sơn Tùng; trong khi đó, nhóm A bao gồm Mỹ Linh, Lệ Quyên, Hồ Ngọc Hà, Tóc Tiên, Đông Nhi, Noo Phước Thịnh, SOOBIN và HIEUTHUHAI.
Bài viết cũng nhấn mạnh rằng thang đo này có tính thời điểm, và nghệ sĩ hoàn toàn có thể rớt hạng nếu đánh mất sức hút hoặc không còn duy trì hoạt động nổi bật. Tuy đưa ra hệ tiêu chí tương đối bài bản, bài viết không đính kèm bất kỳ số liệu cụ thể nào về lượt stream, doanh thu tour diễn, số lượng hợp đồng quảng cáo hay độ phủ sóng truyền thông - vốn là các thước đo dễ kiểm chứng.
Điều này nhanh chóng khiến cư dân mạng phản ứng, cho rằng fanpage đang tùy tiện "phân tầng nghệ sĩ" mà không có cơ sở dữ liệu khách quan. Nhiều bình luận đặt vấn đề: "Nếu đã dựa vào Ulmer Scale, tại sao không có dữ liệu cụ thể? Ai là người thu thập và đối chiếu?”, "Xếp hạng như thế này dễ gây hiểu nhầm, nghệ sĩ bị 'định giá' bởi một fanpage không có chuyên môn hay uy tín thống kê”...
Tranh cãi nổ ra không chỉ vì thiếu cơ sở xác minh mà còn bởi chính danh sách 10 cái tên được gán mác "hạng A". Nếu Mỹ Tâm, Mỹ Linh, Sơn Tùng, Hồ Ngọc Hà… đều nhận được cái gật gù từ netizen thì 2 cái tên bị réo gọi nhiều nhất chính là HIEUTHUHAI và Đông Nhi. Vô số bình luận khẳng định hàng ngũ sao hạng A không nên có sự xuất hiện của HIEUTHUHAI và Đông Nhi.
HIEUTHUHAI - một nghệ sĩ còn rất trẻ, mới có dấu ấn vài năm gần đây. Anh chàng nổi lên từ cuộc thi King Of Rap và bắt đầu cuộc chinh phạt Vbiz qua Anh Trai Say Hi và 2 Ngày 1 Đêm. Netizen tin rằng vẫn còn quá sớm để đánh giá liệu HIEUTHUHAI có thể đứng chung mâm với các tên tuổi lớn ở trên không. Đông Nhi cũng gây tranh luận, bởi cô là ngôi sao từng ở đỉnh cao nhưng hoạt động thưa dần trong vài năm gần đây, và không có sản phẩm âm nhạc nào thực sự bùng nổ kể từ sau năm 2016. Dù Đông Nhi vẫn là cái tên được công chúng nhớ đến, nhưng dấu ấn nghệ thuật cô để lại đã mờ nhạt đi nhiều.
Một người bị cho là "quá sớm để được xếp hạng A", người kia lại bị nghi ngờ đã "qua thời đỉnh cao" - BXH này đã tao nên nhiều luồng ý kiến trái chiều, dẫn đến những nghi vấn về những tiêu chí thực sự có thể đánh giá được vị thế của 1 người nghệ sĩ.
Tiêu chí nào đánh giá được vị thế của 1 nghệ sĩ?
Việc phân tầng nghệ sĩ vốn là điều vẫn thường được truyền thông phương Tây thực hiện khảo sát, với các bảng xếp hạng doanh thu tour, lượng stream, thù lao quảng cáo, thậm chí cả lượng tìm kiếm Google hay độ phủ sóng. Tuy nhiên, tại Việt Nam, các hệ thống đo lường khách quan như vậy vẫn còn khá mơ hồ, về cả định nghĩa, sự quan tâm và cách triển khai. Chính vì thế, mọi bảng xếp hạng nếu không có dữ liệu cụ thể rất dễ trở thành công cụ cảm tính, hoặc bị tác động bởi xu hướng fandom, thị hiếu ngắn hạn, hay đơn giản là gu nghe nhạc và sở thích cá nhân. Một bài viết với tiêu đề “có đúng 10 người đủ tư cách sao hạng A hiện nay”, nếu không có số liệu đi kèm - vô hình trung tạo nên cuộc đua thứ hạng không có “trọng tài”, thì tranh cãi cũng điều dễ hiểu.
1 vấn đề khác là The Ulmer Scale vốn được tạo ra để phân tích giới diễn viên Hollywood và lợi nhuận họ đem lại. Vẫn chưa có 1 thông tin hay tiêu chí cụ thể nào được cho là có thể áp dụng lên giới ca sĩ như với diễn viên. Lợi nhuận và khả năng sinh lời cũng là 1 định nghĩa chưa rõ ràng, cũng như không thực sự phổ biến đối với khán giả đại chúng Việt. Những gì dân tình quan tâm là mức cát-xê cho 1 show diễn, hay 1 bộ phim và tổng tài sản của ca - nhạc sĩ.
Sao hạng A được cho là 1 khái niệm còn mơ hồ, chưa thực sự được xác thực và giải thích cụ thể ở trên bất kỳ phương diện nào. Nhưng nếu để đánh giá, giọng hát hay làm nên 1 ca sĩ giỏi, còn để trở thành 1 sao hạng A thì cần nhiều hơn thế. Sao hạng A là những gương mặt ở trên đỉnh “chuỗi thức ăn” trong Vpop, sở hữu độ nhận diện, sự nổi tiếng, tầm ảnh hưởng, giá trị thương hiệu, lượng fan…
Họ là những ca sĩ dẫn đầu trong cuộc chiến truyền thông, thương mại và thị phần. 1 ca sĩ giỏi không tỷ lệ thuận với danh tiếng, mà những kỹ năng thanh nhạc được nhận xét là đóng vai trò tăng độ phủ sóng hơn. Theo chúng tôi tìm hiểu, hệ thống phân bậc The Ulmer Scale bị nhiều chuyên gia trong giới cho là không chuẩn xác vì rất khó để đánh giá bao quát 1 ca sĩ, chứ đừng nói đến cả 1 thị trường âm nhạc.
Một số ý kiến cho rằng, việc xếp hạng nghệ sĩ không sai, nhưng xếp hạng mà không có dẫn chứng đáng tin cậy thì rất dễ trở thành chủ đề nhạy cảm, “miếng mồi béo bở” cho nhóm khán giả toxic lao vào xâu xé. Bài đăng của fanpage kể trên có thể xuất phát từ mục đích khơi gợi thảo luận nhưng cách kết luận dứt khoát rằng chỉ có đúng 10 nghệ sĩ là sao hạng A Vpop hiện tại đã kích hoạt mâu thuẫn, hơn là bài chia sẻ, bàn luận lành mạnh.
Thay vì gán mác “sao hạng A”, có lẽ chúng ta nên thừa nhận rằng nghệ sĩ đang có những giá trị rất khác nhau: người mạnh về doanh số bán album hay nhạc số, người mạnh về show thực tế, người vượt trội về chỉ số truyền thông mạng xã hội, và người giữ giá trị lâu bền trong lòng khán giả. Danh tiếng không cần phải đặt lên bàn cân cùng lúc, quan trọng là người nghệ sĩ đó có vị trí ra sao trong lòng khán giả.
Bạch Khởi
