Theo báo cáo ban đầu của cơ quan chức năng, chiều 8/7, ông H.Q.T. (36 tuổi, tạm trú TPHCM) lên bán đảo Sơn Trà thuê dịch vụ bay dù lượn. Người dẫn bay là ông L.M.P. (41 tuổi). Khi bay đến khu vực bãi Nam, thuộc bán đảo Sơn Trà, dù lượn xảy ra sự cố dẫn đến du khách T. bị rơi xuống rừng, gần bờ biển. Phi công Phú rơi xuống bãi cát ven biển, được đưa đi cấp cứu. Nhiều lực lượng vào rừng tìm kiếm du khách. Đến khoảng 19h30 cùng ngày, thi thể ông T. được tìm thấy.
Dù lượn (paragliding) là môn thể thao hàng không, phi công cất cánh bay bằng dù từ đỉnh núi xuống. Bộ môn đòi hỏi chương trình huấn luyện phi công (người chơi chuyên nghiệp) khắt khe nhằm phòng tránh sự cố nghiêm trọng. Phi công dù lượn thường trải qua một khóa học cơ bản 10 buổi, đầu ra là chứng chỉ P2. Song để được bay một mình, phi công phải tiếp tục học nâng cao để lấy các chứng chỉ P3 và P4, dựa trên tiêu chuẩn của Liên đoàn thể thao hàng không Quốc tế (FAI).
Dù lượn được 2 phi công người Pháp là Stephane và Didier du nhập vào Việt Nam từ năm 1994 ở Đà Lạt. Câu lạc bộ dù lượn đầu tiên của người Việt được ông Phạm Duy Long thành lập năm 2002 lấy tên là Vietwings. Hiện nay, số lượng phi công dù lượn tại Việt Nam khoảng trên dưới 100 người thuộc các câu lạc bộ: Vietwings (2002), Mê Kông (2006), Vietwings Hanoi (2007), Hà Nội Paragliding (2007) và Saigon Flying Club (2010).
Các thiết bị cần thiết để "chơi" dù lượn gồm dù, đai ngồi, dù dự phòng, các thiết bị điện tử (bộ đàm, máy định vị toàn cầu GPS, máy đo độ cao) và mũ bảo hiểm. Hiện nay, để sở hữu đầy đủ một bộ dù, người chơi phải bỏ ra trung bình từ 20 đến 60 triệu đồng (tùy bộ mới hay cũ).
Môn thể thao tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu không có sự chuẩn bị chu đáo, huấn luyện kĩ càng
Theo anh Đặng Văn Mỹ, 38 tuổi, huấn luyện viên bay dù lượn, người sáng lập Mebayluon Paragliding, cho biết trong những năm gần đây, dù lượn phát triển mạnh mẽ tại nhiều địa phương du lịch như: Hà Nội, Hà Giang, Hòa Bình, Yên Bái, Lai Châu, Đà Nẵng… Để được bay với khách hoặc bay thương mại, anh Mỹ cho hay phi công phải có tối thiểu 200 giờ bay, 200 ngày bay, ít nhất 500 chuyến bay, làm chủ được những kỹ thuật, yêu cầu bắt buộc đối với bay dù đôi, theo tiêu chuẩn của FAI.
Bên cạnh những phi công được đào tạo chuyên nghiệp, còn có một bộ phận chơi dù lượn theo xu hướng (trend). Họ không hiểu về tính rủi ro, độ an toàn bay nên gặp nhiều sự cố, thậm chí tai nạn đe dọa tính mạng. Theo anh Mỹ, dù lượn là bộ môn thể thao mạo hiểm, tỷ lệ rủi ro rất cao, đặc biệt với những phi công bay đường trường 20-200km qua nhiều địa hình khác nhau. Trong đó, điều kiện thời tiết (gió, mưa) là rủi ro khách quan, cũng là rủi ro lớn nhất. Nếu bay vào khu vực gió xoay, bị nhiễu động, dù có thể bị sập một phần hoặc toàn bộ khiến phi công mất khả năng điều khiển. Nếu phi công đang ở độ cao cách mặt đất 30-50m, họ không đủ thời gian và khả năng xử lý tình huống. Trong trường hợp này, tốc độ rơi nhanh, nguy cơ va chạm mặt đất rất lớn.
Rủi ro thứ hai liên quan kỹ năng của phi công. Nếu phi công không đủ kinh nghiệm đánh giá điều kiện thời tiết, không xử lý được các tình huống, đã tự đưa mình vào rủi ro và phải hạ cánh khẩn cấp.
Chia sẻ tình huống đặc biệt mình từng gặp phải trong quá trình 7 năm kinh nghiệm bay dù lượn, anh Mỹ cho biết: Có lần, khi bay qua vùng địa hình lạ, do đánh giá sai tình hình thời tiết và hướng gió, anh đã gặp sự cố bất ngờ. Khu vực nhiễu động bay khiến dù bị "sốc", phi công không thể điều khiển dù ổn định. Dù của anh Mỹ bị sập một nửa, phần còn lại vướng vào dây dù. Anh bay trong tình trạng còn một nửa dù. Không thể cân bằng phương tiện, anh Mỹ bị cuốn vào vùng xoáy gió, quay tròn trên không trung. "Tôi cố gắng gỡ dù, giảm tốc độ trước khi rơi tự do xuống mặt đất. May mắn, tôi đã hạ cánh an toàn", anh nhớ lại.
Nam huấn luyện viên cho hay không thể loại bỏ 100% nguy cơ của bộ môn này, nhưng nếu biết cách, phi công có thể tránh và xử lý kịp thời các sự cố. Theo anh, phi công dù lượn cần trang bị kiến thức, "bởi càng nhiều kiến thức sẽ càng biết cách đánh giá, tránh hoặc giảm thiểu rủi ro".
Ngoài ra, anh Mỹ cũng khuyến cáo người chơi nên tham gia khóa học huấn luyện an toàn bay, tăng kỹ năng sinh tồn (xử lý dù, sơ cấp cứu…) để tự cứu mình nếu rơi vào tình huống nguy hiểm. Tuy nhiên, nhiều người mới chơi dù lượn lại thường chủ quan, bỏ qua những khóa học này.
Anh Mỹ khuyến cáo người mới tập luyện nên có phi công nhiều kinh nghiệm bay cùng; lập kế hoạch bay cẩn thận; tránh chọn khu vực nguy hiểm như: rừng, sông, biển, đường dây điện, tòa nhà cao tầng…; chuẩn bị đồ sơ cứu, một số trang thiết bị cần thiết trên hành trình. "Các phi công của chúng tôi bắt buộc mang theo một số vật dụng khi bay chặng dài, như: dây leo núi dài 30-50m, thuốc giảm đau, thuốc dùng khẩn cấp, thiết bị định vị theo sóng vệ tinh, đồ ăn, thức uống dự phòng, đồ chống mất nhiệt…", anh Mỹ cho biết thêm.
Những người không nên chơi dù lượn
Dù lượn là một môn thể thao mạo hiểm và thú vị, nhưng không phải ai cũng phù hợp để tham gia. Những người có vấn đề về sức khỏe như bệnh tim, huyết áp cao hoặc các vấn đề về hô hấp, cũng như những người có tiền sử bệnh thần kinh hoặc rối loạn tâm lý, nên tránh xa môn thể thao này. Ngoài ra, những người có vấn đề về thể chất, đặc biệt là chấn thương xương khớp, cũng không nên chơi dù lượn.
Những ai chưa từng tham gia khóa học huấn luyện hoặc không có chứng chỉ bay, cùng với những người sợ độ cao, sẽ gặp khó khăn trong việc kiểm soát cảm xúc và có thể gây ra tình huống nguy hiểm. Đặc biệt, trẻ em dưới độ tuổi quy định và những người không có sự hỗ trợ từ người có kinh nghiệm cũng không nên tham gia.
Cuối cùng, những người không có khả năng giữ bình tĩnh và xử lý tình huống khẩn cấp cũng cần cân nhắc trước khi quyết định tham gia môn thể thao này. Việc nhận thức rõ ràng về sức khỏe, kỹ năng và khả năng xử lý tình huống là rất quan trọng để đảm bảo an toàn cho bản thân và những người xung quanh.
Trang Đào
