Từ vụ hơn 10 tấn cá khoai tẩm formol, chuyên gia chỉ cách nhận biết hải sản "ngậm" hóa chất
Thứ 5, 25/12/2025 10:46
Formol được phân loại là hóa chất cực độc và bị nghiêm cấm hoàn toàn trong chế biến thực phẩm, việc tiếp xúc với chất này ở nồng độ cao có khả năng gây tổn thương nghiêm trọng cho sức khỏe.
Vậy formol là gì và độc đến mức nào?
Dân Trí dẫn lời PGS.TS Trần Hồng Côn, nguyên giảng viên khoa Hóa, Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQG Hà Nội, việc sử dụng hóa chất, đặc biệt là formol, trong chế biến thực phẩm có thể gây hại đến sức khỏe.
Formol là hợp chất cực độc, bị cấm sử dụng trong chế biến và bảo quản thực phẩm. Ảnh minh họa.
Theo đó, formol (hay formaldehit) có công thức hóa học là HCHO, là chất diệt khuẩn, chống thối, chống ôi, được biết đến như một hóa chất bảo quản trong các phòng thí nghiệm. Formol thường có dạng lỏng, không màu và có mùi hăng.
Ngoài ra, formol cũng được sử dụng trong sản xuất chất kết dính, chất liên kết và dung môi. Vì lý do này, nó thường được tìm thấy trong nhiều sản phẩm tiêu dùng khác nhau như các sản phẩm ván gỗ ép, sơn, giấy dán tường, một số loại vải tổng hợp...
Formaldehyde cũng là một sản phẩm phụ của quá trình đốt khí tự nhiên, dầu hỏa, xăng, gỗ hoặc thuốc lá. Khí thải phương tiện giao thông hay hút thuốc cũng là những nguồn formaldehyde phổ biến trong môi trường.
Năm 2004, formaldehyde được Trung tâm Nghiên cứu Ung thư Toàn cầu chuyển từ nhóm 2A (nhóm chất có khả năng gây ung thư) sang nhóm 1 (nhóm chất gây ung thư). Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO) và cả Bộ Y tế đều nghiêm cấm sử dụng formol trong thực phẩm.
Hóa chất formol dùng trong thực phẩm nguy hại thế nào?
Trong một số trường hợp, formol được sử dụng trái phép để bảo quản thực phẩm, giúp tránh ôi thiu, chống thối rữa. Đây là chất rất độc, gây nguy hiểm đối với sức khỏe con người.
Theo Vnexpress, formol có thể xâm nhập cơ thể qua đường tiêu hóa, hô hấp, gây tác hại cấp và mạn tính. Khi hít phải, người dùng có thể bị viêm mũi, viêm phế quản, phù phổi; khi ăn phải, nguy cơ viêm dạ dày, ruột cấp tính, đau bụng, buồn nôn, tổn thương hệ bài tiết và các biến chứng nguy hiểm như phù nề thanh quản, hôn mê. Ở mức độ nhẹ, ngộ độc biểu hiện bằng đau đầu, mệt mỏi; mức trung bình là khàn giọng, đau tức ngực, ho kéo dài; mức nặng có thể dẫn đến các tổn thương không hồi phục, đe dọa tính mạng.
Việc nhận biết thực phẩm chứa formol bằng mắt thường rất khó, chỉ có thể xác định qua xét nghiệm chuyên môn. PGS Nguyễn Duy Thịnh, nguyên cán bộ Viện Công nghệ Sinh học và Thực phẩm, Đại học Bách khoa Hà Nội, khuyến cáo người tiêu dùng nên lựa chọn mua thực phẩm tại các địa chỉ uy tín, có nguồn gốc rõ ràng, hạn chế sử dụng các sản phẩm không rõ xuất xứ.
Cách nhận biết thực phẩm, hải sản "ngậm" hóa chất
PGS Nguyễn Duy Thịnh, nguyên cán bộ Viện Công nghệ Sinh học và Thực phẩm, Đại học Bách khoa Hà Nội gợi ý một số cách nhận biết "tương đối" thông qua cảm quan về màu sắc, mùi vị, độ đàn hồi thực phẩm.
Những loại hải sản đã qua xử lý hóa chất thường có màu sắc tươi sáng bất thường, bề mặt ít nhớt, trông rất đẹp mắt. Ví dụ, hàu sau khi bị ngâm hóa chất sẽ giảm lớp nhớt tự nhiên, các nếp gấp hiện rõ, nước ngâm trong và không đục. Mực sau khi ngâm thường trắng sáng bất thường, bề mặt khô hơn, ít nhớt.
Hải sản tẩm ướp hóa chất hay formol thường cứng, thiếu độ đàn hồi. Mực và hàu trở nên trơn nhưng không dính, tôm thì cứng và giòn lạ thường, rất dễ gãy vỡ. Hải sản tươi tự nhiên luôn có mùi tanh nhẹ đặc trưng. "Nếu ngửi thấy mùi giống mùi thuốc sát trùng trong bệnh viện, rất có thể sản phẩm đã bị xử lý bằng hóa chất", ông Thịnh khuyến cáo.
Hoặc, với cá, thông thường cá tươi sẽ có độ đàn hồi, vảy xếp chặt, sáng bóng, không bị bong tróc. Cá ướp hóa chất nhìn bề ngoài rất tươi, tuy nhiên độ đàn hồi thân cá không cao, khi ấn tay vào sẽ mềm, mình cá lõm xuống, ngửi kỹ cá không phải mùi tanh đặc trưng.
Tôm bị bơm tạp chất thường có phần đầu bị phù, thậm chí nhô hẳn lên so với thân, nắp mang phồng, ngậm nước, phần gai đuôi vểnh, cánh đuôi xòe. Ngoài ra, những loại hải sản rẻ bất thường so với mặt bằng chung thường tiềm ẩn rủi ro.
Kiểm tra, phát hiện và thu giữ hơn 10 tấn cá khoai sử dụng chất formol ở Thanh Hóa
Lực lượng chức năng tỉnh Thanh Hóa phát hiện hơn 10 tấn cá khoai sử dụng chất formol để bảo quản. Ảnh: Báo Thanh Tra.
Báo Thanh Tra ngày 23/12 đưa tin, Công an tỉnh Thanh Hoá cho biết, lực lượng chức năng tỉnh đã kiểm tra, phát hiện và thu giữ hơn 10 tấn cá khoai ướp đá sử dụng chất cấm (formol) để bảo quản, do tài xế Nguyễn Thanh Phương vận chuyển và giao hàng trên địa bàn tỉnh Thanh Hoá.
Theo Công an Thanh Hoá, Phòng Cảnh sát kinh tế - Công an tỉnh Thanh Hóa đã phối hợp với Phòng Cảnh sát giao thông và Đội Quản lý thị trường số 9 kiểm tra, phát hiện và bắt giữ xe ô tô đầu kéo biển kiểm soát 76C-092.45 kéo theo Rơmooc biển kiểm soát 76R-006.30 do Nguyễn Thanh Phương, sinh năm 1981, trú tại xã Vân Canh, tỉnh Gia Lai điều khiển. Tại thời điểm kiểm tra đang vận chuyển 271 thùng cá khoai với tổng trọng lượng 7,046 tấn.
Tại cơ quan Công an, bước đầu Nguyễn Thanh Phương khai nhận, sau khi vận chuyển hoa quả từ tỉnh Tiền Giang đến tỉnh Lạng Sơn, Nguyễn Thanh Phương được Công ty TNHH Quốc tế Anh Minh VN, tỉnh Lạng Sơn thuê vận chuyển 372 thùng cá khoai ướp đá (trọng lượng 9,672 tấn) nhập khẩu từ Trung Quốc qua cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị, tỉnh Lạng Sơn đi giao hàng tại các tỉnh từ Thanh Hóa đến Bình Định với công vận chuyển 20 triệu đồng.
Theo các địa chỉ do nhân viên công ty cung cấp, Nguyễn Thanh Phương đã giao 101 thùng với trọng lượng hơn 2 tấn cá khoai cho Văn Tiến Dũng (sinh năm 1983 ở phường Nam Sầm Sơn), Ngô Thị Hiển (sinh năm 1977) và Lê Văn Long (sinh năm 1981) đều ở phường Sầm Sơn.
Khi Nguyễn Thanh Phương đang chuẩn bị giao hàng cho các thương lái khác thì bị lực lượng chức năng phát hiện, bắt giữ. Tiến hành kiểm tra tại các cơ sở mà Nguyễn Thanh Phương vừa giao hàng, Công an phường Sầm Sơn đã phối hợp với Đội Quản lý thị trường số 2 thu giữ 181 thùng cá khoai đông lạnh với trọng lượng 3,370 tấn cá khoai, trong đó có 101 thùng do Nguyễn Thanh Phương vừa giao và 80 thùng tồn kho.
Theo kết quả điều tra ban đầu, tại thời điểm hiện tại cá khoai nhập khẩu từ Trung Quốc về Việt Nam có giá 37.000đ/kg và bán ra thị trường cho người tiêu dùng khoảng 130.000đ/kg, rẻ hơn nhiều so với hàng tự nhiên có giá 250.000đ/kg (tùy mùa vụ và kích cỡ, có lúc lên tới 350.000đ/kg).
Tiến hành thu mẫu cá khoai gửi Viện Kiểm nghiệm vệ sinh an toàn thực phẩm quốc gia, Bộ Y tế để kiểm nghiệm, kết quả xác định tất cả số cá khoai trên đều có chứa hàm lượng formol (đậm đặc) từ 90 - 105mg/kg.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky mới đây đã công bố kế hoạch hòa bình 20 điểm nhằm chấm dứt xung đột với Nga song vấp phải sự hoài nghi từ Moscow.
Sáng 25/12, khu vực Nhà thờ Lớn Hà Nội rộn ràng không khí Giáng sinh khi đông đảo người dân và du khách đổ về tham quan, chụp ảnh, tận hưởng không gian Noel ấm áp.
Bắt quả tang 14 người đang "làm điều mờ ám" trong quán cà phê ở An Giang; Thông tin ban đầu về nghi phạm hành hung dã man người phụ nữ ở trung tâm Đà Nẵng...là những tin pháp luật nổi bật 24h qua.
Một đám cưới tại Ấn Độ bất ngờ đổ vỡ ngay trước nghi thức quan trọng nhất khi cô dâu quyết định hủy hôn, tố gia đình chú rể đòi thêm tiền và ô tô làm của hồi môn.
Quá trình làm nhiệm vụ kiểm tra nồng độ cồn, lực lượng chức năng đã kịp thời phát hiện, khống chế đối tượng mang theo nhiều hung khí khi tham gia giao thông.
Người dân phát hiện một nam thanh niên khoảng 20 tuổi nằm tử vong, bên cạnh có chiếc xe máy biển số tỉnh Quảng Ngãi (trước đây) bị ngã tại trạm chờ xe buýt tại TP.HCM.
Người liên quan tên LTT khai nhận đã mua các thiết bị sạc không nhãn mác từ một công ty tại đường Đồng Đen (quận Tân Bình cũ). Sau đó, ông T mang số hàng này về một cửa hàng trên đường Lê Văn Khương (quận 12 cũ) để "gia công" lại dòng điện rồi bán ra thị trường.
