Dưới lớp vỏ hào nhoáng của một “công việc trong mơ” – ăn uống mỗi ngày và được trả lương hậu hĩnh – nghề nếm thử thực phẩm ở Trung Quốc đang được chính những người trong cuộc bóc tách bằng loạt video lan truyền mạnh mẽ trên mạng xã hội. Đằng sau cái tên nghe đầy thi vị ấy là một công việc khắc nghiệt, đòi hỏi kỷ luật thép, vị giác tinh tường và cả sự đánh đổi về sức khỏe.
Những lao động đặc biệt này được gọi bằng tên chuyên môn là “kỹ sư đánh giá cảm quan”. Họ làm việc cho các thương hiệu đồ ăn nhẹ, nhà máy chế biến thực phẩm và chuỗi siêu thị lớn, với mức thu nhập trung bình khoảng 10.000 nhân dân tệ mỗi tháng (tương đương 1.400 USD). Công việc của họ không chỉ đơn giản là “ăn cho biết”, mà là phát hiện những sai lệch nhỏ nhất trong hương vị, từ độ béo của sữa, độ mặn ngọt, cho đến dư vị còn đọng lại sau khi nuốt, đồng thời đánh giá hình thức, kết cấu và độ đồng nhất của sản phẩm.
Theo các báo cáo từ Trung Quốc đại lục, cường độ làm việc của những kỹ sư cảm quan này vượt xa trí tưởng tượng của nhiều người. Vào mùa hè, người nếm thử kem có thể phải ăn 40–50 mẫu mỗi ngày. Với các sản phẩm hầm, kho hoặc chế biến sẵn, có người phải xử lý hàng chục hộp thịt trong những căn phòng được kiểm soát nghiêm ngặt về nhiệt độ và độ ẩm.
Mei Wan, một kỹ sư nếm thử làm việc tại công ty sản xuất đồ ăn nhẹ, chia sẻ với Jimu News rằng chỉ trong một buổi sáng, cô có thể nếm hơn 2,5kg mẫu thực phẩm, tương đương 8.400 kilojoule năng lượng – mức calo đủ cho cả một ngày của người trưởng thành. Nhưng ăn chỉ là bước đầu. Sau mỗi buổi nếm, cô phải viết báo cáo chi tiết dài hàng nghìn chữ, bởi những nhận xét ấy có thể quyết định liệu một sản phẩm có được phép xuất hiện trên kệ hàng hay không.
Một người nếm thử khác, dùng biệt danh Swallow, cho biết một ngày làm việc của cô trải dài từ đậu phụ thối, các loại hạt cho đến thực phẩm chế biến sẵn. Cô kiểm tra từng chi tiết nhỏ: có lẫn tạp chất hay không, vỏ có dễ bóc, sản phẩm có dấu hiệu hư hỏng hay không. Trước khi nộp báo cáo cuối cùng, Swallow còn tiến hành xét nghiệm trong phòng thí nghiệm để kiểm tra độc tố và vi sinh vật. Cô nói với báo Bắc Kinh rằng đa số người trong nghề đều xuất thân từ hóa học, sinh học hoặc công nghệ thực phẩm.
“Nhiều người nghĩ đây là công việc nhẹ nhàng, nhưng tiêu chuẩn thực tế thì cực kỳ cao,” Swallow nhấn mạnh.
Để giữ vị giác luôn nhạy bén, nghề này tuân theo những quy định gần như khắc nghiệt. Nam giới bị cấm hút thuốc và uống rượu, phụ nữ không được trang điểm hay sơn móng tay, và tất cả đều phải duy trì chế độ ăn nhạt nhẽo ngoài giờ làm. Theo những người trong ngành, cần ít nhất ba năm để đào tạo một chuyên gia nếm thử hàng đầu. Khi vị giác suy giảm theo tuổi tác, nhiều người đối mặt với nguy cơ khủng hoảng nghề nghiệp ngay sau tuổi 30.
Một gương mặt nổi tiếng trên mạng với biệt danh “Little Grey Who Tries Hard to Eat” từng đăng video ghi lại cảnh cô cân trọng lượng trước và sau giờ làm, ngấu nghiến đĩa tôm hầm và cổ vịt, rồi uống nước liên tục để “làm sạch” vị giác. “Có những ngày tan ca, tôi chỉ cần nhìn thấy thức ăn là đã buồn nôn,” cô nói. “Nhưng nếm thử là trách nhiệm. Sản phẩm của chúng tôi phải an toàn cho người tiêu dùng.”
Áp lực công việc kéo theo nhiều rủi ro sức khỏe: từ các vấn đề dạ dày, chán ăn cho đến tăng cân mất kiểm soát. Một số doanh nghiệp thậm chí còn đưa ra “trợ cấp tăng cân” – khoảng 200 nhân dân tệ (28 USD) cho mỗi 0,5kg tăng thêm, chi trả theo tuần. Swallow cho biết cô đã tăng 10kg chỉ trong tháng đầu tiên và hiện phải chạy bộ mỗi ngày để cân bằng lại. “Nhiều đồng nghiệp cũng vậy,” cô nói. “Cuối cùng, hầu hết đều học cách kiểm soát khẩu phần và giảm cân trở lại. Công việc này không đòi hỏi thiên tài, thứ bạn cần nhất là kỷ luật.”
Những câu chuyện hậu trường ấy đã thu hút sự quan tâm lớn trên mạng xã hội Trung Quốc. “Tôi từng nghĩ làm người nếm thử thực phẩm là nghề vừa vui vừa sướng, nhưng hóa ra lại mệt mỏi đến vậy,” một cư dân mạng bình luận. Người khác bày tỏ: “Khi ăn uống trở thành công việc, áp lực tâm lý chắc chắn rất lớn. Tôi thực sự tôn trọng những người đang làm nghề này.”
Đằng sau “trợ cấp tăng cân” và mức lương hấp dẫn là một nghề nghiệp đòi hỏi sự bền bỉ, kỷ luật và đánh đổi – nơi mỗi miếng ăn không còn là hưởng thụ, mà là trách nhiệm nặng nề với an toàn của hàng triệu người tiêu dùng.
Theo SCMP
Ứng Hà Chi
