UAV/Drone có vai trò gì trong cuộc xung đột ở Ukraine?
Các máy bay không người lái (UAV/Drone) hoạt động ở Ukraine bị hạn chế bởi hai yếu tố - sự hoàn thiện về mặt kỹ thuật của thiết kế và mức độ tác chiến điện tử.
Cần hiểu rằng đối với phía Nga, UAV/Drone không phải là một trong những vũ khí chính mà họ sử dụng trong khu vực "Chiến dịch quân sự đặc biệt" - đặc biệt là trong thời gian nắm thế chủ động.
Cho đến nay chưa có bất kỳ hoạt động tấn công nào của phía Nga được thực hiện chỉ nhờ UAV/Drone.
Nhưng hẳn chúng ta đều nhớ về những tuyên bố của phía Ukraine về "đội quân UAV" có thể quét sạch các vị trí của Nga. Nhưng may mắn thay - và đúng như dự đoán - điều này đã không thành hiện thực.
Có thể khẳng định rằng UAV/Drone không phải là "viên đạn bạc" và chúng không thể lật ngược tình thế ở bất kỳ đâu trên chiến trường Ukraine. Nhưng chúng hoàn hảo cho thế trận chiến hào đang diễn ra.
Chúng ta hãy tìm hiểu xem quá trình tự sản xuất UAV/Drone đang diễn ra theo hướng nào ở Nga và Ukraine.
Đa phần UAV/Drone thực sự không "yêu thích" các hệ thống tác chiến điện tử - đó là lý do tại sao các nhà phát triển phải điều chỉnh các sản phẩm của họ. Có thể ví dụ như việc chuyển sang tần số mới để điều khiển và truyền tín hiệu video mà không lo chế áp điện tử.
Cho đến nay điều này vẫn còn rời rạc nhưng là một dấu hiệu đáng báo động. Trong tương lai gần, tất cả các Drone và khí tài EW (tác chiến điện tử) dân sự đều có thể "vào thùng rác".
Các bên tham chiến có cần phải chuyển đổi tất cả UAV/Drone sang các tần số khác ngoài 2.400 và 5.800 MHz hay không? Câu trả lời là không mà chỉ cần từ 20 đến 30% số chúng là đủ.
Khi một người lính trong chiến hào không hiểu tần số chiếc FPV Drone (Drone góc nhìn thứ nhất thường mang theo chất nổ để tấn công cảm tử) đang bay về phía anh ta, việc chống lại gần như không thể.
Theo các chuyên gia - vào mùa hè 2024 - việc sử dụng rộng rãi UAV ở tần số không chuẩn sẽ bắt đầu ở mặt trận và người đi đầu sẽ là phía Ukraine. Lý do là vì họ có khả năng tiếp cận các công nghệ tiên tiến hơn của Phương Tây.
Mặc dù điều này có thể không quan trọng về chiến lược nhưng có thể gây thêm rắc rối cho phía Nga.
Về phía người Nga, họ đã hoàn toàn chuyển sang sử dụng linh kiện trong nước và do Trung Quốc sản xuất để chế tạo UAV/Drone. Thứ tự ưu tiên là hàng Trung Quốc sau đó mới đến hàng nội địa.
UAV/Drone với khả năng tự kích nổ - một quả bom nổ chậm - và những bất ngờ khác đã trở thành sự thích nghi với thực tế của phía Nga. Nếu không thể hạ gục lập tức mục tiêu, ít nhất nó sẽ vô hiệu hóa một tay súng quá tò mò nào đó.
Phía Ukraine cũng đang cải tiến vũ khí của họ.
Họ đang nói về những chiếc UAV/Drone không phát nổ ngay lập tức mà hẹn giờ - và giờ đây bất kỳ thứ nào rơi xuống trong tầm mắt người lính của cả hai phía đều phải bị loại bỏ bằng một vài phát bắn.
"Baba Yaga"
Tuy nhiên cần lưu ý rằng cụm từ "Baba Yaga" đáng quan ngại đã đi vào vốn từ vựng của các tay súng của cả Nga lẫn Ukraine.
Đây là từ lóng được 2 phía chỉ một UAV nông nghiệp hạng nặng được chuyển đổi thành phương tiện cường kích - ví dụ như Drone DJI Agras - thứ có khả năng nâng ít nhất 50 kg lên không trung và điều đó có nghĩa là nó có thể ném 15 trái đạn cối 82 mm hoặc 2 trái 120 mm.
Tuy nhiên vẫn có các tùy chọn nhẹ hơn thường được thiết kế để mang theo lựu đạn VOG (lựu đạn của súng phóng lựu).
Nếu mua nguyên chiếc từ nhà sản xuất, mỗi "Baba Yaga" sẽ có giá ít nhất 1,5 triệu rúp (390,1 triệu đồng). Nhưng nếu được lắp ráp từ các linh kiện, chi phí sẽ rẻ hơn một chút.
Dù vậy, việc một thứ có giá trị như thế này thiệt hại do chế áp điện tử là rất nhạy cảm - đó là lý do người Ukraine thường lắp đặt máy trắc địa GPS trên những UAV loại này. Cần lưu ý rằng tất cả các UAV đang tiến sâu vào đất Nga đều được trang bị thiết bị GPS tương tự.
Giống như UAV Geran-2 của Nga, "Baba Yaga" sẽ tiến tới mục tiêu theo tọa độ GPS - và các hệ thống EW hiện có trên các chiến hào gần như vô dụng với nó.
Để vô hiệu hóa một "Baba Yaga", cần có các tổ hợp giả mạo tín hiệu PGS từ vệ tinh. Nhưng điều này là không thể với chiến tuyến hàng nghìn km và phương án để xử lý những UAV to lớn và ồn ào này là bắn vào chúng từ mặt đất.
"Baba Yaga" cũng có thể được trang bị các đĩa thu tín hiệu vệ tinh Starlink - trong trường hợp này thiết bị chỉ có thể bay với tốc độ dưới 60 km/2. Với Starlink, mọi thứ có vẻ sẽ dễ dàng hơn cho người Nga vì họ đã học cách ngăn chặn các hệ thống này bằng cách giả mạo tín hiệu.
Có thể nói sự xuất hiện của các robot tự động tấn công cấp chiến thuật này là dấu hiệu điển hình của việc mặt trận tương đối ổn định và các mục tiêu trên đó cũng ít nhiều bất động. Và trong tương lai gần chúng sẽ ngày càng nhiều hơn.
Nhiệm vụ của chúng rất đơn giản - tiến xa nhất và tấn công vào những nơi ít ngờ đến nhất.
Chúng cũng có thể trở thành "tàu mẹ" để mang các FPV Drone để một "điểm thả" nhất định bằng GPS, việc còn lại là chúng biến thành một điểm chuyển tiếp tín hiệu và trinh sát cho các FPV Drone tấn công.
Cũng có một số ứng dụng khác mà người Nga đang thử nghiệm trên "Baba Yaga" của chính mình.
Đầu tiên là biến những UAV hạng nặng này thành phương tiện rải mìn ở sâu trong hậu phương của đối phương,
Và tiếp theo đó là sử dụng chúng để phá các bãi mìn trước khi cơ giới và bộ binh tiến vào. Công việc chỉ đơn giản là đưa một khối chất nổ lớn tới địa điểm và rút lui trước khi sức nổ dọn sạch bãi mìn.
