Khi Ookla, tổ chức đo kiểm tốc độ Internet uy tín thế giới, công bố bảng xếp hạng nửa đầu năm 2025, ngành viễn thông toàn cầu đã có một sự xáo trộn đáng chú ý. Giữa những cái tên quen thuộc đến từ UAE, Qatar, Singapore, Hàn Quốc, một đại diện của Việt Nam – Viettel – đã vươn lên chiếm vị trí thứ 3 trong hạng mục "Mạng Di động nhanh nhất Thế giới" với chỉ số Tốc độ (Speed Score™) toàn diện đạt 82,56.
Đáng chú ý, phương pháp đo lường của giải thưởng này đánh giá hiệu suất mạng dựa trên tất cả các công nghệ di động (3G, 4G và 5G) từ các thiết bị đầu cuối sử dụng chipset hiện đại, chứ không chỉ tập trung vào một công nghệ đơn lẻ.
Điều này có nghĩa là hệ thống của Ookla đo lường cả hành trình kết nối của người dùng. Khi họ ngồi trong văn phòng ở một tòa nhà cao tầng và dùng 5G để họp trực tuyến, tốc độ đó được ghi nhận. Nhưng khi họ lái xe về nhà ở khu vực ngoại ô và điện thoại chuyển sang mạng 4G, hiệu suất lúc đó cũng được tính vào điểm số. Thậm chí, khi người dùng đi qua một khu vực sóng yếu và máy tạm thời kết nối qua 3G, sự ổn định của kết nối đó cũng là một phần của bài kiểm tra.
Đây chính là điểm khác biệt mang tính quyết định. Một nhà mạng có thể đầu tư để đạt tốc độ 5G kỷ lục tại một vài điểm thử nghiệm nhằm mục đích quảng bá, nhưng lại không thể duy trì hiệu suất tốt khi người dùng di chuyển ra khỏi những "ốc đảo" tốc độ cao đó. Điểm Speed Score™ tổng thể của họ sẽ ngay lập tức bị kéo xuống.
Việc Viettel đạt vị trí thứ 3 trong hạng mục toàn diện này chứng tỏ doanh nghiệp Việt Nam này không chỉ tập trung vào việc xây dựng những "đường đua" 5G. Họ phải đảm bảo toàn bộ "hệ thống giao thông" mạng lưới của mình, từ cao tốc đến quốc lộ và đường tỉnh, đều phải vận hành tốt, ổn định và liền mạch.
Nhưng làm thế nào một nhà mạng từ một quốc gia đang phát triển lại làm được điều đó, để vượt qua cả những gã khổng lồ công nghệ từ Singapore hay Hàn Quốc?
“Bí mật” từ mạng lưới 4G
Hầu hết các mạng 5G trên thế giới hiện nay, bao gồm cả Việt Nam, đều được triển khai theo kiến trúc Không độc lập (Non-Standalone - NSA). Nói một cách đơn giản, mạng 5G NSA vẫn cần dựa vào mạng lõi 4G (4G Core) để hoạt động.
Tín hiệu 5G giống như một luồng dữ liệu tốc độ cao được "cõng" trên nền tảng 4G sẵn có. Do đó, trải nghiệm cuối cùng của người dùng không chỉ phụ thuộc vào trạm phát sóng 5G, mà phụ thuộc rất nhiều vào sức mạnh của hạ tầng 4G nền tảng và khả năng chuyển giao liền mạch giữa hai công nghệ.
Một mạng 4G yếu, chập chờn, có độ trễ cao sẽ trở thành một "nút thắt cổ chai", kìm hãm toàn bộ hiệu suất của 5G, bất kể trạm phát 5G có mạnh đến đâu. Cơ chế chuyển giao giữa hai công nghệ sẽ không hiệu quả, gây ra gián đoạn và làm giảm đáng kể điểm số Speed Score™ tổng thể.
Đây là lúc chiến lược đầu tư dài hạn của Viettel được chứng minh. Trong những năm qua, Viettel đã kiên trì theo đuổi một mục tiêu đầy tham vọng: phủ sóng 4G đến mọi miền của đất nước, từ thành thị đến những vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo. Nó đã tạo ra một hạ tầng 4G có độ phủ và chất lượng đồng đều hiếm có trên thế giới.
Khi triển khai 5G, Viettel đặt một công nghệ mới lên trên một nền tảng 4G đã được tối ưu hóa và chứng thực về độ ổn định. Chính nhờ nền 4G vững chắc này, mạng 5G của Viettel mới có thể hoạt động hiệu quả, và khả năng tích hợp, chuyển giao giữa hai công nghệ mới đạt đến mức xuất sắc.
Việc Viettel vượt qua các nhà mạng hàng đầu khác không có nghĩa là 5G của họ tại một điểm duy nhất nhanh hơn, mà là vì mạng lưới tổng thể của họ, với sự cộng hưởng giữa 4G và 5G, mạnh hơn và đáng tin cậy hơn trên toàn lãnh thổ.
Tối ưu hóa hiệu suất bằng AI
Việc xây dựng thêm trạm phát sóng là cần thiết, nhưng không còn là yếu tố duy nhất. Cuộc chơi của các nhà mạng hàng đầu hiện nay nằm ở khả năng tối ưu hóa mạng lưới một cách thông minh.
Với Viettel, họ đã và đang ứng dụng Trí tuệ nhân tạo (AI) để phân tích lưu lượng mạng theo thời gian thực, dự báo nhu cầu và tự động điều chỉnh tài nguyên cho từng khu vực. Điều này giúp tránh tình trạng nghẽn mạng cục bộ và luôn đảm bảo hiệu suất cao nhất.
Một ví dụ, ứng dụng XO (dùng công nghệ AI) do chính các kỹ sư Viettel Networks phát triển có khả năng tự động tối ưu vùng phủ, tự động đưa ra cảnh báo, giải pháp và thực hiện hành động để đảm bảo vùng phủ tốt nhất. Ứng dụng XO đặc biệt hữu ích trong dịp Tết Nguyên Đán, kịp thời tinh chỉnh vùng phủ khi thuê bao di chuyển trên toàn bộ mạng lưới.
Trước đó, hệ thống Data Monitoring - Hệ thống Giám sát chất lượng mạng do các kỹ sư Viettel xây dựng là hệ thống cho phép “nhìn thấy” chất lượng dịch vụ và trải nghiệm của từng người dùng trên phạm vi toàn mạng lưới, nhờ đó tìm ra các điểm lõm sóng hoặc sóng yếu để khắc phục kịp thời.
Bên cạnh đó, khả năng tích hợp liền mạch giữa 4G và 5G không tự nhiên mà có. Điều này đòi hỏi năng lực làm chủ phần mềm và tối ưu hóa hệ thống ở mức độ rất cao để đảm bảo thiết bị của người dùng chuyển đổi giữa các lớp mạng mà không cảm thấy gián đoạn.
Đây là năng lực kỹ thuật ở tầng sâu, đòi hỏi đầu tư lớn vào R&D và đội ngũ chuyên gia chất lượng cao. Nó cho thấy sự trưởng thành của Viettel, khi họ không chỉ là một nhà khai thác hạ tầng mà đã trở thành một công ty công nghệ thực thụ.
Vị trí Top 3 mạng di động nhanh nhất thế giới của Viettel là sự chứng minh rằng các doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn có đủ năng lực và tầm nhìn để cạnh tranh sòng phẳng trên sân chơi toàn cầu.
Tuấn Linh
