Mới đây, một bà mẹ Hà Nội chia sẻ bảng tính học phí 12 năm học tại một trường tư nổi tiếng cho con mình, tổng chi phí lên đến gần 3 tỷ đồng. Con số khiến nhiều người giật mình, dù đây chỉ là một trường có mức thu không quá cao. Theo đó, tiền học mỗi tháng từ 12 triệu, tăng theo năm và cấp học.
"Đây là bảng học phí e tính thử cho việc học của 1 con, dự kiến học xong cấp 3 thì tiền gần như mua được 1 căn nhà. Các bác cho e xin ý kiến có nhiều nhà như em theo trường tư và tương lai tự cảm thấy mệt mỏi không ạ? Không bàn về chất lượng học, em chỉ đang bàn về việc có nhiều nhà như em không, thu nhập cũng bình bình đủ lo cho con học thôi không dư dả mấy, nên theo lâu dài như này thấy áp lực thật sự ạ", chị nói. Bà mẹ nhận được vô số phản hồi cả đồng cảm lẫn phản biện.
Tổng chi phí được bà mẹ liệt kê
"Chiếc áo đẹp" nhưng có vừa người?
Với nhiều gia đình, cho con học trường tư là một quyết định không đơn giản. Trường tư được đánh giá cao về chất lượng, môi trường học tập hiện đại, đội ngũ giáo viên tốt, chương trình song ngữ hoặc quốc tế phong phú. Nhưng đổi lại là mức học phí không hề dễ thở, từ vài chục đến cả trăm triệu mỗi năm, chưa kể các khoản phí ngoài lề.
Một số cha mẹ còn chia sẻ rằng, họ chọn trường tư vì "đầu ra" tốt, con có cơ hội học tiếp đại học nước ngoài, môi trường tiếng Anh thuận lợi, kỹ năng mềm phát triển toàn diện. Do đó, họ xem học phí như một khoản "đầu tư giáo dục" hơn là "chi phí tiêu dùng".
Trường tư, nhất là các hệ quốc tế, thường công khai học phí, chương trình học, đầu ra rõ ràng. Nếu đã chọn, thì cha mẹ phải có sự chuẩn bị tài chính đủ vững, chứ không thể vừa đi vừa lo.
Vấn đề không nằm ở việc học trường tư đắt đỏ, mà ở chỗ: gia đình có hoạch định tài chính đủ tốt chưa? Có xây dựng quỹ dự phòng học tập dài hạn chưa? Hay chỉ đang "vượt sức" vì tâm lý muốn con bằng bạn bằng bè?
Một phụ huynh bình luận thẳng thắn: "Chiếc áo đẹp chưa chắc là chiếc áo vừa. Con bạn đang học lớp 1, 2 thì chưa thấy gì, nhưng khi lên cấp 2, cấp 3, học phí tăng, yêu cầu tăng, chưa kể chi phí học đại học hoặc du học, thì nguồn lực gia đình liệu còn vững vàng không?".
Nhiều ý kiến đồng tình rằng, học trường tư không chỉ là "kế hoạch một năm", mà là cam kết tài chính dài hơi, ít nhất là 12 năm. Do đó, nếu ngay từ đầu đã không có dự phòng tài chính rõ ràng, thì càng đi càng mệt mỏi, và hậu quả lớn nhất chính là rút lui giữa chừng.
Một bà mẹ khác chia sẻ đầy trăn trở: "Hiện tại thì mỗi tháng vẫn đủ xoay sở học phí, nhưng nếu nhìn về lâu dài, nếu mình ốm đau, mất việc, hoặc học phí tăng? Nếu đứa sau cũng phải học trường như anh/chị nó để công bằng thì sao? Tính ra cả nhà 'gồng' chỉ để lo cho trường học của con".
Từ góc nhìn của người từng làm cố vấn tài chính gia đình, một phụ huynh bình luận, nếu chi phí học của con chiếm đến 30-50% thu nhập gia đình, thì sớm muộn sẽ thành gánh nặng tâm lý. Đầu tư cho con không sai, nhưng đừng để nó đánh đổi bằng áp lực và lo lắng triền miên.
Đáng lưu ý, nhiều người từng cho con học trường quốc tế chia sẻ câu chuyện đau lòng: Bố mẹ mất khả năng chi trả, trường không cho rút hồ sơ khi chưa hoàn tất học phí, con phải nghỉ học giữa chừng, chuyển trường công cũng bị "lỡ nhịp" vì thủ tục. Đó là những vết rạn không chỉ về học tập, mà cả về tinh thần của đứa trẻ.
Mỗi nhà, một lựa chọn, không có trường nào là "áp dụng được cho tất cả"
Thực tế, trường công hay trường tư đều có ưu điểm và hạn chế riêng. Trường công chi phí thấp, có nền tảng giáo dục cơ bản tốt, nhưng số lượng học sinh đông, ít hoạt động ngoại khóa, học sinh cần sự chủ động và hỗ trợ từ gia đình nhiều hơn. Trong khi đó, trường tư môi trường học hiện đại, chăm sóc sát sao, nhưng đổi lại là học phí cao và yêu cầu tài chính bền vững.
Một phụ huynh kết luận: "Quan trọng nhất là chọn trường vừa với sức con, nhưng cũng phải vừa với sức mẹ. Đừng ép mình mặc mãi một chiếc áo chật, để rồi cả nhà mệt mỏi".
Giáo dục không phải là đường đua để cha mẹ chạy theo danh tiếng hay sĩ diện. Một đứa trẻ học trường làng nhưng được cha mẹ đồng hành, định hướng rõ ràng, cũng có thể thành công. Một đứa trẻ học trường quốc tế nhưng sống trong áp lực tài chính nặng nề có thể lớn lên với cảm giác "gánh nặng của bố mẹ".
Học phí 3 tỷ là nhiều hay ít còn tùy thuộc vào năng lực và kỳ vọng của mỗi gia đình. Nhưng quan trọng nhất, giáo dục phải là hành trình bền vững, chứ không phải cuộc chơi lấy hết sức cha mẹ mà chưa chắc phù hợp với con.
Hiểu Đan
