Khi con bắt dầu đi học mẫu giáo, các bậc cha mẹ thường háo hức muốn biết con đã trải qua một ngày như thế nào. “Hôm nay ở lớp con làm gì?”, “Cô giáo có khen con không?”, hay “Con chơi với bạn nào?” – những câu hỏi quen thuộc được đặt ra với hy vọng nghe được câu trả lời chân thật từ miệng trẻ. Nhưng đôi khi, thay vì những câu chuyện giản đơn, phụ huynh lại nhận về những lời chia sẻ đầy bất ngờ từ con, khiến họ không khỏi bối rối.
Hiểu Yến (Trung Quốc) có con gái tên Tiểu Tư. Dù mới 3 tuổi nhưng Tiểu Tư vô cùng đáng yêu và vừa bắt đầu đi mẫu giáo lớp nhỏ. Cô bé có cái miệng líu lo không ngừng, nói chuyện rất hoạt bát.
Mùa xuân đến, trẻ con dễ ốm vặt. Tiểu Tư cũng không ngoại lệ, bé bắt đầu sổ mũi nhẹ. Sau bữa tối, Hiểu Yến cầm thuốc cảm đi đến chỗ con, nhưng Tiểu Tư bất ngờ ôm chặt cốc nước, hét to: “Cô giáo Khâu trưa nay đã cho con uống thuốc rồi! Cô bảo con phải uống thuốc ở trường mẫu giáo!”.
Hiểu Yến ngớ người. Chị chưa từng dặn cô giáo cho con uống thuốc, nên không khỏi hoang mang. Lẽ nào cô giáo tự ý cho bé uống? Cô đâu biết tình trạng bệnh của bé mà cho uống, chẳng may ảnh hưởng đến sức khỏe của bé hơn thì sao? Cố kìm nén sự bất an, Hiểu Yến nhẹ nhàng hỏi con thêm chi tiết.
Tiểu Tư nghiêm túc đáp, giọng chắc nịch: “Sau khi ăn trưa, cô giáo cho con uống thuốc, rồi con đi ngủ ngay!”.
Tối hôm đó, Hiểu Yến vội vàng liên lạc với cô Khâu - giáo viên chủ nhiệm của con, nhưng cô giáo kiên quyết phủ nhận. Không yên tâm, sáng hôm sau, chị đến trường xem lại camera giám sát. Kết quả khiến chị vừa buồn cười vừa ngỡ ngàng.
Trong đoạn video, một bé gái khác vì bị ốm nên phải uống thuốc. Cô Khâu một tay cầm viên thuốc, tay kia đưa cốc nước, bé gái ngửa cổ nuốt xong, cô còn giơ ngón cái khen ngợi. Còn Tiểu Tư thì đứng bên cạnh, tay ôm cốc nước, mắt chăm chú nhìn bạn. Sau đó, bé bắt chước ngửa cổ như đang nuốt thuốc, rồi còn bật cười khúc khích.
Hóa ra, Tiểu Tư nghịch ngợm chẳng cần uống thuốc thật. Bé chỉ ghen tị vì bạn được cô giáo “chăm sóc đặc biệt”, nên tưởng tượng ra câu chuyện “mình cũng được uống thuốc” và diễn kịch đầy thuyết phục.
Dù hiểu lầm đã được hóa giải, câu chuyện này lại khiến các bậc cha mẹ trăn trở: Lời nói của trẻ con đáng tin được bao nhiêu? Đằng sau những “lời nói dối” ngây ngô ấy, ẩn chứa bí mật gì về sự trưởng thành của chúng?
Trẻ con "nói dối" không phải vấn đề đạo đức, mà là dấu hiệu não bộ đang phát triển
Nhiều phụ huynh, như Hiểu Yến, thường nghĩ “trẻ con không biết nói dối”. Nhưng nghiên cứu tâm lý học lại chứng minh điều ngược lại. Nhóm giáo sư Kang Lee từ Đại học Toronto (Canada), sau khi theo dõi hàng chục nghìn trẻ em, phát hiện: 30% trẻ 2 tuổi đã biết nói dối, và đến 4 tuổi, con số này vọt lên 90% (nghiên cứu đăng trên tạp chí Developmental Psychology).
Tuy nhiên, lý do trẻ “nói dối” không giống người lớn.
- Giai đoạn bé từ 3-6 tuổi: Trẻ dễ nhầm lẫn giữa tưởng tượng và thực tế, thích bịa chuyện, nhưng không có ý định lừa dối. Nhà tâm lý học Thụy Sĩ Jean Piaget giải thích rằng, ở giai đoạn “tiền vận hành” (2-7 tuổi), tư duy của trẻ giống như một bộ phim nhập vai. Chẳng hạn, khi Tiểu Tư thấy bạn được khen vì uống thuốc, não bộ bé ngay lập tức “viết kịch bản” rằng mình cũng được chú ý. Niềm vui từ việc nói dối ấy quá sống động, khiến bé tin thật rằng mình “đã uống thuốc”. Những “lời nói dối” này lại là dấu mốc quan trọng trong sự phát triển nhận thức, cho thấy trẻ bắt đầu hiểu “tôi biết điều bạn không biết” và thử xây dựng câu chuyện của riêng mình – một bước khởi đầu cho trí tưởng tượng và kỹ năng xã hội.
- Giai đoạn bé trển 7 tuổi: Nói dối mang mục đích rõ ràng hơn. Khi vỏ não trước trán phát triển, trẻ phân biệt được thực tế và hư cấu, bắt đầu nói dối để tránh phạt, kiếm lợi hay bảo vệ lòng tự trọng. Ví dụ, trẻ làm vỡ bình hoa thì đổ lỗi cho con mèo, hoặc phóng đại điểm thi để được khen. Nếu không được định hướng, thói quen này có thể biến thành sự gian dối thường xuyên.
Khi trẻ nói dối, cha mẹ nên làm gì?
Quát mắng hay giảng đạo lý dài dòng chắc chắn không hiệu quả. Thay vào đó, cha mẹ có thể tham khảo 2 bước sau đây:
- Phân loại lời nói dối của con để xử lý đúng cách: Cha mẹ cần cân nhắc lời nói dối của con là tưởng tượng vô hại như Tiểu Tư, hay nói dối có mục đích? Khi bạn hiểu rõ nguyên nhân sẽ giúp tìm giải pháp phù hợp.
- Xử lý khéo léo: Thay vì bạn nói “Con nói thật đi, mẹ không mắng đâu” (vô tình mang tính đe dọa), hãy thử: “Cảm ơn con đã chia sẻ với mẹ, chúng ta cùng giải quyết nhé”. Lời nói ấm áp tạo cảm giác an toàn, khuyến khích trẻ trung thực. Nói dối không hẳn là xấu, mà là dấu hiệu của sự trưởng thành. Chẳng hạn, khi trẻ thú nhận làm vỡ bình hoa, hãy đồng cảm: “Con suýt bị thương đúng không? Mẹ cũng lo lắm.” Sau đó hỏi: “Con nghĩ sao mà bình lại rơi nhỉ?” Cuối cùng đề xuất: “Chúng ta mua vài miếng lót chống trượt nhé, con chọn màu giúp mẹ được không?” Cách tiếp cận này giúp trẻ học cách tránh sai sót, thay vì sợ hãi khi mắc lỗi.
Lời nói dối của trẻ không phải luôn nguy hiểm, mà là tín hiệu của sự lớn lên. Khi cha mẹ gác lại tâm lý “vạch trần”, lắng nghe bằng trái tim, họ sẽ nhận ra: Mỗi lời nói dối đều chứa đựng một tâm hồn khao khát được thấu hiểu. Hy vọng các bậc cha mẹ, khi đối diện với lời nói dối của con, sẽ chọn cách ứng xử dịu dàng, tìm cách giải quyết thay vì vội vàng phán xét.
Theo Sohu
Dương
Bình luận tiêu biểu (0)