Một nhóm các nhà khoa học Việt Nam và quốc tế vừa công bố phát hiện một loài ếch suối mới tại Vườn quốc gia Hoàng Liên (tỉnh Lào Cai). Kết quả nghiên cứu được đăng tải trên tạp chí ZooKeys (số 1256, năm 2025).
Loài mới thuộc giống Amolops – nhóm ếch đặc trưng sống bám vào đá ở các khe suối có dòng chảy mạnh. Mẫu vật được thu tại khu vực rừng núi Hoàng Liên và qua phân tích hình thái, di truyền đã được xác định là khác biệt với các loài đã biết ở Việt Nam, Trung Quốc, Lào và Thái Lan.
Loài ếch mới được đặt tên Amolops cuongi để vinh danh chuyên gia Lưỡng cư Phạm Thế Cường (Viện Sinh học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) người có nhiều đóng góp cho nghiên cứu các loài ếch nhái trong nước. Vì vậy, nhóm nghiên cứu đề xuất tên tiếng Việt là Ếch suối Cường.
Theo mô tả khoa học, Ếch suối Cường có kích thước nhỏ, con đực dài khoảng 34–37 mm, con cái lớn hơn, dài 38–44 mm. Một số đặc điểm nổi bật gồm: Đầu dài hơn rộng, mõm ngắn; Màng nhĩ nhỏ, đĩa ngón tay lớn, thích hợp bám đá ở suối; Da có nhiều nốt sần nhỏ ở hai bên sườn và bụng; Lưng màu nâu sẫm pha các đốm xám xanh và ánh đồng; bụng màu kem nhạt; Con đực không có túi kêu.
Phân tích di truyền cho thấy Amolops cuongi có sự khác biệt rõ rệt so với các thành viên khác trong nhóm Amolops mantzorum, với mức sai biệt gen từ 1,5% đến gần 9% tùy loại gene. Điều này khẳng định đây là một loài mới hoàn toàn.
Nơi sinh sống và ý nghĩa bảo tồn
Loài ếch suối mới được ghi nhận sống cùng loài Amolops minutus trong rừng thường xanh ở tỉnh Lai Châu. Theo nhóm nghiên cứu, Amolops cuongi có khả năng phân bố rộng hơn và xuất hiện ở độ cao thấp hơn loài A. minutus.
Các chuyên gia cho rằng những khảo sát tiếp theo tại Hoàng Liên có thể tiếp tục mang lại nhiều phát hiện mới, bởi khu vực này được xem là "điểm nóng" về đa dạng sinh học. Riêng trong thập kỷ qua, đã có 10 loài lưỡng cư mới được mô tả từ dãy Hoàng Liên Sơn – con số cho thấy giá trị đặc biệt của hệ sinh thái nơi đây.
Nhóm nghiên cứu cũng đề xuất cần tiếp tục làm rõ vòng đời, môi trường sinh sản, tiếng kêu và ấu trùng của loài ếch suối Cường trong các nghiên cứu tiếp theo.
Minh Khang
