Trong bối cảnh các bậc phụ huynh ngày nay luôn đặt kỳ vọng con cái phải thông minh, có chỉ số IQ cao và gặt hái thành công trong tương lai, câu chuyện giáo dục sớm càng trở nên quan trọng. Không chỉ dinh dưỡng hay thể chất, những yếu tố tinh thần, môi trường và thói quen từ thuở nhỏ có thể trở thành “đòn bẩy” giúp trẻ đi xa hơn trên hành trình trưởng thành.
Một nghiên cứu quy mô lớn của Đại học Harvard từng khảo sát gần 10.000 trẻ em, theo dõi từ khi sinh ra cho đến lúc trưởng thành và kết hôn, nhằm tìm hiểu mối liên hệ giữa thời thơ ấu và thành công của mỗi người. Kết quả cho thấy, đa số những người thành công đều sở hữu bốn đặc điểm nổi bật ngay từ khi còn nhỏ, và điều này ít liên quan đến bẩm sinh mà chủ yếu đến từ cách nuôi dạy của cha mẹ.
1. Sự tò mò mạnh mẽ
Đặc điểm đầu tiên là sự tò mò mạnh mẽ. Tò mò là bản năng tự nhiên của trẻ nhỏ, nhưng thường bị vô tình kìm nén. Nhiều em muốn chạm vào mọi thứ, liên tục đặt câu hỏi về thế giới xung quanh, song không phải lúc nào cha mẹ cũng đủ kiên nhẫn để lắng nghe và giải thích. Các chuyên gia nhận định, sự tò mò chính là động lực khám phá và học hỏi.
Câu chuyện kinh điển về Newton – người đã không lập tức ăn quả táo rơi mà đặt câu hỏi “vì sao nó lại rơi xuống” – cho thấy tư duy khám phá có thể tạo nên bước ngoặt. Những đứa trẻ dám hỏi, dám tìm hiểu và luôn muốn biết lý do đằng sau mọi sự việc thường có hứng thú học tập và khả năng giải quyết vấn đề tốt hơn.
2. Mối quan hệ giữa các cá nhân tốt
Bên cạnh sự tò mò, kỹ năng thiết lập quan hệ xã hội cũng đóng vai trò quan trọng. Trong xã hội cạnh tranh ngày càng gay gắt, “mối quan hệ” và khả năng giao tiếp trở thành chất xúc tác giúp nhiều người chạm tới thành công nhanh hơn. Những đứa trẻ cởi mở, vui vẻ, thích giao lưu với bạn bè thường dễ xây dựng lòng tin và tạo dựng mạng lưới xã hội tích cực. Trẻ có trí tuệ cảm xúc tốt thường biết lắng nghe, biết cách ứng xử trong nhiều tình huống, qua đó tạo cơ hội phát triển nghề nghiệp trong tương lai.
Ngược lại, trẻ nhút nhát, hướng nội và hạn chế giao tiếp có thể gặp trở ngại khi trưởng thành. Theo khuyến nghị của các nhà tâm lý học, việc cho trẻ thường xuyên tiếp xúc với bạn bè cùng trang lứa, tham gia các hoạt động nhóm là cách thiết thực nhất để cải thiện kỹ năng xã hội.
3. Thói quen đọc sách
Yếu tố thứ ba khiến trẻ có nhiều khả năng thành công trong tương lai là thói quen đọc sách. Câu nói “tri thức thay đổi vận mệnh” vẫn đúng theo thời gian và vẫn cho thấy giá trị rõ rệt trong thời đại hiện nay. Đọc sách giúp trẻ mở rộng tầm nhìn, tăng khả năng nhận thức và rèn luyện tư duy logic. Nhiều tấm gương từ vùng núi, nông thôn đã có thể trở thành doanh nhân thành đạt nhờ kiên trì học tập và đọc sách từ nhỏ.
Điều quan trọng là tạo cho trẻ một môi trường đọc lành mạnh, đồng thời cha mẹ nên làm “tấm gương sống” bởi trẻ con học qua quan sát nhiều hơn là lời nói. Khi thấy cha mẹ đọc sách mỗi ngày, trẻ sẽ hình thành sự tò mò và dần yêu thích việc đọc.
4. Tập trung cao độ khi làm việc
Cuối cùng, nghiên cứu của Harvard chỉ ra khả năng tập trung là kỹ năng trọng yếu. Các nhà tâm lý học trẻ em cho biết, sự khác biệt về điểm số giữa học sinh không đến từ IQ mà chủ yếu từ khả năng tập trung. Những đứa trẻ biết tập trung có thể bám sát bài giảng trên lớp, chú ý khi làm bài và hoàn thành công việc đến nơi đến chốn. Theo thời gian, kết quả học tập được cải thiện tự nhiên.
Ngược lại, trẻ dễ mất tập trung thường khó tiếp thu kiến thức, làm việc theo kiểu “tai này qua tai kia” và hiếm khi hoàn thành tốt nhiệm vụ. Khả năng tập trung không phải bẩm sinh, mà có thể rèn luyện thông qua phương pháp học phù hợp, bài tập nhỏ hoặc trò chơi kích thích tư duy.
Nghiên cứu của Harvard một lần nữa khẳng định rằng thành công không xuất hiện nhờ may mắn hay di truyền, mà được kiến tạo từ những thói quen nhỏ trong thời thơ ấu. Tò mò, giao tiếp, đọc sách và tập trung đều là những phẩm chất có thể nuôi dưỡng mỗi ngày. Cha mẹ không nhất thiết phải tạo ra một thiên tài, mà chỉ cần tạo điều kiện để con duy trì bốn đặc điểm này, nền tảng thành công sẽ dần được hình thành một cách tự nhiên, bền vững và lâu dài.
Ứng Hà Chi
