The Brown Bunny (2003) không chỉ là một bộ phim độc lập của Mỹ mà còn là một trong những tác phẩm gây tranh cãi nhất đầu thế kỷ 21, đặc biệt sau buổi công chiếu tại Liên hoan phim Cannes. Tác phẩm do Vincent Gallo viết kịch bản, đạo diễn, dựng phim, sáng tác nhạc và đóng vai chính. Bộ phim nhanh chóng trở thành đề tài nóng trong giới điện ảnh vì cảnh nóng thật giữa Gallo và nữ diễn viên Chloë Sevigny – một cảnh không qua dàn dựng kỹ xảo hay mô phỏng.
Cảnh nóng thật gây sốc tại Cannes
The Brown Bunny theo chân Bud Clay – một tay đua mô tô chuyên nghiệp – trong chuyến hành trình băng qua nước Mỹ để đến California sau một cuộc đua. Trên đường đi, anh có những cuộc gặp gỡ ngắn ngủi với phụ nữ, nhưng điều ám ảnh anh là ký ức về Daisy, người bạn gái cũ. Phim có tiết tấu chậm, hình ảnh mang phong cách tối giản, sử dụng ánh sáng tự nhiên và rất ít lời thoại.
Trong phần lớn thời lượng phim, nhân vật Bud chìm trong im lặng và trầm tư, cho đến khi cuộc hội ngộ cuối cùng với Daisy hé lộ sự thật đau lòng về quá khứ của họ. Chính tại phân đoạn này, một cảnh nóng không giả đã diễn ra, trở thành tâm điểm tranh cãi lớn nhất trong sự nghiệp của cả hai diễn viên chính.
Tại Liên hoan phim Cannes 2003, The Brown Bunny nhận phản ứng tiêu cực dữ dội sau buổi chiếu đầu tiên. Trong một cảnh quay kéo dài, nhân vật Daisy do Chloë Sevigny thủ vai thực hiện cảnh nóng cho nhân vật Bud – do Gallo thủ vai. Đây là một cảnh 18+ không mô phỏng, không sử dụng kỹ xảo, hoàn toàn thật giữa hai diễn viên, được quay cận cảnh và giữ lại trong bản chiếu chính thức.
Theo Variety, việc một đạo diễn kiêm nam chính tự viết, đạo diễn và đóng một cảnh nóng thật với bạn diễn nữ đã đặt ra nhiều câu hỏi đạo đức và nghệ thuật, gây ra làn sóng tranh cãi về tính chính đáng của cảnh quay trong ngữ cảnh của bộ phim. Nhiều ý kiến từ giới phê bình gọi đây là “hành vi lạm dụng quyền lực sáng tạo” (The Guardian, 2003), trong khi một số khác cho rằng cảnh quay mang ý nghĩa biểu tượng cao về sự trần trụi cảm xúc.
Roger Ebert – nhà phê bình điện ảnh kỳ cựu của tờ Chicago Sun-Times – ban đầu gọi The Brown Bunny là "bộ phim tệ nhất trong lịch sử Cannes", cho rằng nó “tự phụ, lộn xộn và trống rỗng”. Sau đó, khi Gallo chỉnh sửa và rút ngắn lại phiên bản phim, Ebert xem lại và đánh giá cao hơn, gọi đây là “một tác phẩm đáng suy ngẫm về sự mất mát”. Tuy vậy, ông vẫn cho rằng cảnh sex thật là “không cần thiết về mặt điện ảnh”.
Trang The New York Times bình luận rằng bộ phim đã “thách thức mọi ranh giới về ranh giới giữa nghệ thuật và đời thực”, đồng thời đặt nghi vấn về động cơ thực sự của Gallo khi giữ lại cảnh nóng thật trên màn ảnh.
Nữ chính bị hủy hoại
Thời điểm tham gia The Brown Bunny, Chloë Sevigny là một trong những nữ diễn viên trẻ được đánh giá cao sau thành công với Boys Don’t Cry (1999). Tuy nhiên, việc cô thực hiện cảnh nóng thật với Vincent Gallo đã khiến sự nghiệp của cô bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Trả lời phỏng vấn tạp chí The Village Voice vào năm 2003, Sevigny cho biết cô “không hối tiếc” và “đồng thuận hoàn toàn khi tham gia cảnh quay”, vì tin tưởng vào dự án và tầm nhìn của đạo diễn. Nhưng sau đó, nữ diễn viên thừa nhận cô đã mất nhiều cơ hội lớn và bị gắn mác “nữ diễn viên khiêu dâm” trong thời gian dài.
Tạp chí Entertainment Weekly nhận định: “Một cảnh phim đã phá vỡ hình ảnh nghệ sĩ độc lập tài năng mà Sevigny gây dựng, khiến cô bị các hãng phim lớn tránh né suốt nhiều năm”. Dù sau này cô vẫn tham gia nhiều tác phẩm nghệ thuật và truyền hình, nhưng dấu ấn của The Brown Bunny vẫn luôn được nhắc đến như một vết gợn khó xóa trong hồ sơ nghề nghiệp.
Tranh cãi về quyền lực và ranh giới nghệ thuật
Nhiều bài viết học thuật và bình luận điện ảnh sử dụng The Brown Bunny như một ví dụ điển hình cho cuộc tranh luận về quyền lực giữa đạo diễn và diễn viên trong quá trình sản xuất phim. Câu hỏi lớn được đặt ra là: Khi nào nghệ thuật vượt qua giới hạn đạo đức? Khi đạo diễn vừa là người kiểm soát toàn bộ dự án, vừa trực tiếp tham gia một cảnh nóng thật với bạn diễn, liệu có sự công bằng và đồng thuận thực sự trong quá trình sản xuất?
Tổ chức Women in Film từng lên tiếng sau bộ phim, cho rằng đây là “một trường hợp cần được đánh giá lại về sự an toàn và quyền lợi của diễn viên nữ trong môi trường làm phim độc lập”.
20 năm sau, The Brown Bunny vẫn là một ví dụ điển hình trong các cuộc thảo luận về “phim nóng thật” trong điện ảnh. Một số nhà nghiên cứu điện ảnh đưa phim vào danh sách những tác phẩm “phá vỡ quy ước về ranh giới giữa hiện thực và hư cấu” (trích Film Quarterly, 2018). Trong khi đó, nhiều người vẫn chỉ xem đây là một sản phẩm gây sốc để tạo chú ý, không có giá trị nghệ thuật rõ ràng.
Theo The Independent, dù bị chỉ trích nhiều, bộ phim vẫn được giảng dạy trong các lớp học điện ảnh về chủ nghĩa tối giản, sử dụng ánh sáng tự nhiên, và ranh giới đạo đức trong sáng tạo hình ảnh nhạy cảm.
Hoàng Anh
