Tòa án quận Rotterdam của Hà Lan đã tuyên án ba năm tù giam đối với một cựu nhân viên của tập đoàn ASML vì tội chia sẻ bí mật công nghệ với một người liên lạc ở Nga. Bản án này thấp hơn so với mức bốn năm tù mà công tố viên đề xuất, do không có bằng chứng cho thấy bị cáo hành động vì lợi ích tài chính cá nhân.
Theo thông tin từ trang web tư pháp Hà Lan, bị cáo đã có hành vi sao chép thông tin từ hệ thống máy tính của cả ASML và NXP trong khoảng thời gian kéo dài nhiều năm để chuyển cho người liên lạc tại Nga. Điều đáng chú ý là nghi phạm không chỉ sao chép các thông tin có sẵn mà còn chủ động truy cập vào các hệ thống máy tính với mục đích cụ thể là thu thập dữ liệu cho việc này.
Cuộc điều tra đã phát hiện "một lượng lớn file từ ASML và NXP" được lưu trữ trên nhiều thiết bị khác nhau tại nhà của cựu nhân viên này. Các file này được đánh giá là vượt quá phạm vi công việc mà ông ta được giao, và việc giữ chúng được cho là không hợp lý đối với nhu cầu công việc thông thường. Phần lớn thông tin bị đánh cắp liên quan đến thiết kế dây chuyền sản xuất vi chip - một lĩnh vực có tính nhạy cảm cao trong ngành công nghệ bán dẫn.
Ngoài việc sao chép thông tin trái phép, bị cáo còn bị buộc tội "xâm nhập máy tính" khi truy cập vào các hệ thống với mục đích duy nhất là cung cấp hỗ trợ kỹ thuật cho người liên lạc tại Nga. Trong quá trình xét xử, cựu nhân viên này đã thừa nhận: "Tôi đã giữ các file từ ASML để sử dụng riêng... Liệu những file đó có được phép chuyển đến Nga? Tôi không đặt câu hỏi này cho bản thân." Sau đó, ông ta tiếp tục thừa nhận rằng đã cung cấp lời khuyên cho phía Nga.
Vụ án này trở nên đặc biệt nghiêm trọng khi xem xét vai trò then chốt của ASML trong ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu. Công ty công nghệ Hà Lan này là nhà sản xuất độc quyền các máy lithography tiên tiến nhất thế giới, những thiết bị không thể thiếu để các gã khổng lồ như TSMC, Samsung và Intel có thể sản xuất chip ở quy mô nano nhỏ nhất. Công nghệ này mang lại lợi thế cạnh tranh vượt trội về mật độ, hiệu suất và hiệu quả năng lượng cho các quy trình sản xuất tiên tiến.
Trong bối cảnh Nga được đánh giá là một quốc gia có trình độ công nghệ tương đối thấp so với các cường quốc bán dẫn, việc tiếp cận được những kiến thức độc quyền và công nghệ thường được giữ bí mật từ ASML sẽ có giá trị to lớn. Thẩm phán phụ trách vụ án đã nhấn mạnh rằng dù thông tin được chia sẻ có thể đã cũ hoặc lỗi thời, chúng vẫn có "giá trị rất lớn đối với một quốc gia có trình độ kiến thức thấp hơn nhiều" như Nga.
Bản án này được đưa ra dựa trên khung pháp lý của các luật an ninh được thống nhất quốc tế, có hiệu lực từ năm 2014 khi Nga xâm lược bán đảo Crimea. Từ thời điểm đó, việc cung cấp lời khuyên và chia sẻ công nghệ với Nga đã trở thành hành vi bị cấm theo luật pháp quốc tế. Tòa án cũng lưu ý đến bối cảnh hiện tại khi Nga không ngần ngại sử dụng mọi phương tiện để thu thập công nghệ nhằm tăng cường năng lực quân sự.
Vụ việc này một lần nữa nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ các bí mật công nghệ trong ngành bán dẫn, đặc biệt là những công nghệ có thể ảnh hưởng đến an ninh quốc gia và cân bằng quyền lực công nghệ toàn cầu. Đối với ASML, vụ án này cũng là lời cảnh báo về nhu cầu tăng cường các biện pháp bảo mật nội bộ để ngăn chặn những vụ rò rỉ thông tin tương tự trong tương lai.
Nguyễn Hải (Theo Tomshardware)
