Sáng 26/4, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp tục phiên họp cho ý kiến về chủ trương hỗ trợ vốn nhà nước để tăng vốn điều lệ cho Ngân hàng Hợp tác xã (NHHTX) từ nguồn ngân sách nhà nước.
Phát biểu tại phiên họp, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, việc hỗ trợ vốn nhà nước cho NHHTX được xây dựng trên cơ sở pháp lý vững chắc từ Luật Ngân sách nhà nước năm 2015, Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024 và Luật Hợp tác xã năm 2023.
Theo Luật Ngân sách nhà nước, ngân sách trung ương có nhiệm vụ đầu tư và hỗ trợ vốn cho các tổ chức kinh tế, trong đó NHHTX là tổ chức tín dụng hợp tác xã thuộc đối tượng được hỗ trợ. Luật Các tổ chức tín dụng quy định vốn điều lệ của NHHTX bao gồm vốn hỗ trợ từ nhà nước, còn Luật Hợp tác xã khẳng định hợp tác xã hoạt động trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng được hỗ trợ tăng cường năng lực tài chính từ ngân sách.
Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng phát biểu tại phiên họp.
Tuy nhiên, các luật này chưa quy định rõ thẩm quyền, trình tự và thủ tục hỗ trợ vốn cho NHHTX. Do đó, Chính phủ đề xuất áp dụng quy định tại Điều 17 Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp (Luật 69) và Điều 14 Nghị định 91/2015/NĐ-CP (được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 140/2020/NĐ-CP).
Các quy định này, vốn áp dụng cho công ty cổ phần và công ty trách nhiệm hữu hạn, được vận dụng do NHHTX có 99,34% vốn nhà nước và đang được quản lý, giám sát tương tự các ngân hàng thương mại có vốn nhà nước như Agribank, Vietcombank, VietinBank, BIDV.
Chính phủ đề xuất Quốc hội phê duyệt chủ trương hỗ trợ 5.000 tỷ đồng và giao Chính phủ chỉ đạo thực hiện, chịu trách nhiệm trước Quốc hội về tính chính xác của số liệu và quy mô hỗ trợ. Việc bố trí dự toán ngân sách sẽ tuân thủ Luật Ngân sách nhà nước, đảm bảo sử dụng vốn hiệu quả.
Hỗ trợ vốn Nhà nước để tăng vốn điều lệ cho NHHTX là cần thiết
Thẩm tra nội dung này, Ủy ban Kinh tế và Tài chính Quốc hội đánh giá việc hỗ trợ vốn nhà nước để tăng vốn điều lệ cho NHHTX là cần thiết nhằm hiện thực hóa các chủ trương của Đảng về phát triển kinh tế tập thể, đồng thời phù hợp với các nghị quyết của Quốc hội.
Chính sách này giúp NHHTX duy trì tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu, thực hiện vai trò điều hòa vốn và đảm bảo an toàn hoạt động cho hệ thống gần 1.200 QTDND, qua đó hỗ trợ phát triển kinh tế nông thôn và hạn chế tín dụng đen.
Về cơ sở pháp lý, Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024 quy định vốn điều lệ của NHHTX bao gồm vốn góp của thành viên, vốn hỗ trợ của nhà nước, quỹ dự trữ bổ sung vốn điều lệ và các nguồn vốn hợp pháp khác.
Luật Hợp tác xã năm 2023 khẳng định hợp tác xã hoạt động trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng được hỗ trợ tăng cường năng lực tài chính từ ngân sách nhà nước. Ngoài ra, Luật Ngân sách nhà nước năm 2015, được sửa đổi bổ sung bởi Luật số 59/2020/QH14 và Luật số 56/2024/QH15, cho phép sử dụng ngân sách trung ương để đầu tư và hỗ trợ vốn cho các tổ chức kinh tế như NHHTX.
Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhận định các quy định này tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho việc hỗ trợ vốn, nhưng Chính phủ cần làm rõ các giải pháp thay thế để tăng vốn điều lệ theo Luật Các tổ chức tín dụng, cũng như kế hoạch sử dụng vốn, lộ trình giải ngân và biện pháp đảm bảo hiệu quả, tránh tình trạng bổ sung vốn chỉ để đáp ứng tỷ lệ an toàn vốn (CAR) mà không được hấp thụ thực tế.
Ủy ban Kinh tế và Tài chính chỉ ra rằng đề xuất hỗ trợ 5.000 tỷ đồng từ ngân sách trung ương để tăng vốn điều lệ cho NHHTX, như trình bày trong Tờ trình số 227/TTr-CP ngày 17/4/2025, không thuộc thẩm quyền quyết định của Quốc hội.
Theo Luật Đầu tư công năm 2024, mức vốn này không nằm trong danh mục dự án quan trọng quốc gia, do đó thuộc thẩm quyền của Chính phủ. Hơn nữa, trình tự và thủ tục hỗ trợ vốn nhà nước được quy định tại Luật Ngân sách nhà nước và Luật Đầu tư công cũng xác định Chính phủ là cơ quan có thẩm quyền quyết định nội dung này.
Tuy nhiên, Ủy ban Kinh tế và Tài chính lưu ý rằng Tờ trình của Chính phủ chưa xác định rõ khả năng cân đối và bố trí vốn. Mặc dù Bộ Tài chính cho biết có thể bố trí dự toán sớm nhất từ năm 2025, nhưng Quốc hội đã thông qua dự toán ngân sách năm 2025 tại Kỳ họp thứ 8 theo Nghị quyết số 159/2024/QH15, khiến việc bổ sung vốn trở nên khó khăn trong ngắn hạn.
Do đó, Ủy ban Kinh tế và Tài chính kiến nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội giao Chính phủ xem xét và quyết định việc hỗ trợ vốn dựa trên các quy định của Luật Các tổ chức tín dụng, Luật Hợp tác xã, Luật Ngân sách nhà nước và Luật Đầu tư công. Chính phủ cần làm rõ nguồn vốn, khả năng cân đối ngân sách và xây dựng kế hoạch sử dụng vốn cụ thể để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả.
