Tờ Variety trích dẫn báo cáo quý I/2025 từ Resemble AI, tổng thiệt hại toàn cầu do các vụ deepfake đã vượt mốc 200 triệu USD chỉ trong vòng 3 tháng. Những vụ việc này không chỉ dừng lại ở việc xâm phạm đời tư cá nhân, mà còn dẫn đến lừa đảo tài chính, thao túng chính trị và các hành vi tống tiền quy mô lớn.
Lisa, Jennie (BLACKPINK) và Taylor Swift khốn đốn vì Deepfake
Ban đầu chỉ là một trò chơi công nghệ mang tính giải trí, giờ đây deepfake đã trở thành công cụ lừa đảo xuyên quốc gia với tốc độ lan truyền và độ tinh vi đáng báo động. Theo Resemble AI, 46% sản phẩm deepfake hiện nay là video, 32% là hình ảnh và 22% là âm thanh. Đáng lo ngại, chỉ cần từ 3 đến 5 giây mẫu giọng nói, AI đã có thể tạo ra giọng giả đủ sức đánh lừa cả người thân, đối tác lẫn hệ thống xác minh tự động.
Cũng theo báo cáo, 68% các sản phẩm deepfake hiện tại “gần như không thể phân biệt với nội dung thật”. Khi công nghệ hình ảnh và âm thanh đồng bộ, độ chân thực tăng cao khiến việc nhận diện ngày càng khó khăn, kể cả với những chuyên gia bảo mật.
Tình trạng nghiêm trọng đến mức mạng xã hội X (Twitter) đã từng phải khóa tạm thời các tìm kiếm liên quan đến Taylor Swift sau khi hàng loạt hình ảnh 18+ do AI tạo ra tràn lan. Thuật ngữ “deepfake” cũng bị chặn hoàn toàn trên nền tảng này.
Tại Hàn Quốc, nhiều nhóm chat hoạt động công khai để chia sẻ, mua bán video deepfake nhắm vào các thần tượng Kpop. Vấn đề quyền hình ảnh của nghệ sĩ bị đe dọa nghiêm trọng, khi chính nạn nhân cũng không thể kiểm soát được bản thân đang bị lợi dụng theo cách nào.
Ai cũng có thể là nạn nhân
Tuy nhiên, nạn nhân không chỉ dừng lại ở người nổi tiếng. Báo cáo ghi nhận 34% trường hợp bị deepfake nhắm đến là công dân bình thường. Trong khi đó, 41% là nhân vật của công chúng như chính trị gia, diễn viên, idol. Deepfake giờ đây đã lan đến mọi tầng lớp trong xã hội, trở thành công cụ lừa đảo trong cả hệ thống ngân hàng, doanh nghiệp, và thậm chí cơ quan chính phủ.
Về phân bố địa lý, Bắc Mỹ chiếm 38% tổng số vụ việc, trong đó phần lớn nhắm vào chính trị gia. Châu Á đứng thứ hai với 27%, tiếp theo là châu Âu (21%). Đặc biệt, có đến 63% các vụ tấn công mang tính xuyên biên giới, cho thấy mức độ toàn cầu hóa của vấn đề này.
Tại Việt Nam, các chiêu trò lừa đảo qua deepfake cũng bắt đầu bùng phát. Nhiều người chia sẻ họ từng nhận cuộc gọi video từ “người thân” – khuôn mặt, giọng nói và cách nói chuyện đều y hệt – yêu cầu chuyển tiền hoặc nhờ xác thực tài khoản khẩn cấp. Tâm lý chủ quan và sự tin tưởng tự nhiên giữa người quen khiến nhiều nạn nhân sập bẫy dễ dàng.
Đăng tải trên Cổng TTĐT Công an tỉnh Quảng Bình, lực lượng Công an khuyến cáo: "Khi nhận bất kỳ tin nhắn vay mượn tiền thông qua mạng xã hội, người dân cần điện thoại trực tiếp cho người thân để xác minh. Trường hợp nghi vấn đối tượng giả mạo người thân trên mạng xã hội để lừa đảo, chiếm đoạt tài sản, cần báo ngay cho cơ quan công an gần nhất để được hỗ trợ, xử lý kịp thời. Cơ quan Công an không xử lý các vụ việc bằng hình thức online, tất cả được giải quyết tại trụ sở. Vì vậy, nếu phát hiện ra trường hợp giả danh công an, người dân cần báo ngay cho cơ quan công an để nhanh chóng xác minh, ngăn chặn và xử lý các đối tượng vi phạm theo quy định của pháp luật."
Cách nhận biết và phòng tránh lừa đảo thông qua video Deepfake
Theo Cổng TTĐT Công an tỉnh Quảng Bình, trường hợp lừa đảo và gian lận trực tuyến thông qua việc giả danh công an, ngân hàng, người thân trong gia đình… sử dụng công nghệ Deepfake để chiếm đoạt tài sản đang diễn ra càng nhiều.
Deepfake là một công nghệ trí tuệ nhân tạo cho phép tạo ra những video, hình ảnh và âm thanh giả mạo với độ chân thực khá cao. Vậy nên, bạn cần nắm bắt thông tin để nhận biết video Deepfake để tránh bị lừa đảo và nhận diện thông tin sai lệch.
Kiểm tra chuyển động trên khuôn mặt
Một trong những dấu hiệu dễ nhận biết video giả danh nhất chính chính là chuyển động mắt không tự nhiên và thiếu chớp mắt. Deepfake vẫn đang còn nhiều hạn chế, công nghệ này không thể hoàn toàn mô phỏng được cách chớp mắt tự nhiên của con người hoặc tái tạo chính xác những chuyển động của mắt.
Ngoài ra, bạn còn có thể nhận biết video Deepfake giả mạo thông qua cảm xúc của khuôn mặt không trùng với nội dung, màu da, tóc và răng không giống với thực tế, hoặc xuất hiện những ánh sáng kỳ lạ do việc sử dụng trí tuệ nhân tạo để tái tạo.
Chất lượng âm thanh
Bạn có thể nhận biết video giả danh được tạo bởi Deepfake thông qua âm thanh, bởi công nghệ này thường tập trung vào tái tạo hình ảnh và video hơn. Cần chú ý đến chuyển động của miệng khi người trong video nói, để kiểm tra xem âm thanh có phù hợp so với hình ảnh hay không.
Tham khảo Variety, Resemble AI
Huỳnh Duy
