Trang Yahoo News đưa tin, ông Donald Trump đã tái đắc cử tổng thống Mỹ, đảng Cộng hòa của ông đã giành được Thượng viện, nhưng vẫn còn một “giải thưởng chính trị lớn” nữa của cuộc bầu cử hôm 5/11: Hạ viện - nơi đến lúc này vẫn chờ đợi kết quả từ 25 cuộc đua đang rất sít sao để có thể tuyên bố kết quả cuối cùng.
Một đảng phải nắm giữ tối thiểu 218 ghế để đảm bảo đa số tại Hạ viện. Trước cuộc bầu cử, đảng Cộng hòa đang nắm giữ đa số mong manh trong Hạ viện hiện tại với 220 đảng viên Cộng hòa, 212 đảng viên Dân chủ và 3 ghế trống. Đảng Dân chủ đang hy vọng sẽ giành được tỷ lệ phiếu bầu cao hơn để giành lại quyền kiểm soát.
Theo NBC News, tính đến 11h trưa 8/11 (giờ Việt Nam), đảng Dân chủ đã giành được 199 ghế, đảng Cộng hòa đã giành được 211 ghế. Đảng Cộng hòa cần thêm 8 ghế tại Hạ viện để đảm bảo đa số, trong khi đảng Dân chủ cần 20 ghế.
Trong số 25 cuộc đua vẫn đang diễn ra, đảng Cộng hòa đang bỏ xa trong 2 cuộc đua ở các khu vực bầu cử thuộc bang California và Arizona, đồng thời nắm giữ lợi thế với tỷ lệ 3-4 điểm phần trăm ở 6 cuộc đua khác. Trong khi đó, các ứng cử viên của đảng Dân chủ đang dẫn trước với tỷ lệ trên 7 điểm phần trăm ở 4 cuộc đua.
Có 6 cuộc đua mà tỷ lệ chênh lệch là cực nhỏ, ở mức dưới 1 điểm phần trăm. Nếu đảng Cộng hòa giữ vững được lợi thế như hiện tại, họ sẽ có ít nhất 8 ghế để đảm bảo đa số tại Hạ viện.
Trong khi nước Mỹ chờ đợi kết quả bầu Hạ viện thì các kịch bản hậu bầu cử đã được đưa ra. Điều gì sẽ xảy ra với nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump nếu đảng Cộng hòa hoàn thành "cú ăn ba": nắm giữ cả vị trí Tổng thống và thế đa số ở Thượng viện lẫn Hạ viện.
Mặt khác, điều gì sẽ xảy ra nếu đảng Dân chủ lật ngược thế cờ và kiểm soát được Hạ viện?
Sẽ có một số khác biệt lớn, Yahoo News nhận định.
Nếu đảng Dân chủ chiếm đa số ở Hạ viện
Đảng Cộng hòa sẽ đã bảo đảm có ít nhất 53 ghế trong Thượng viện tiếp theo. Theo Yahoo News, với đa số đó, họ sẽ có thể thông qua tất cả các đề cử tư pháp của Tổng thống đắc cử Trump trong tương lai, bất kể điều gì xảy ra ở Hạ viện, bao gồm cả đề cử về các thẩm phán Tòa án Tối cao trẻ tuổi có thể đảm bảo đa số cho phe bảo thủ trong nhiều thập kỷ tới. Họ cũng sẽ có thể xác nhận các quan chức Nội các dưới thời ông Trump.
Nhưng nếu Đảng Dân chủ kiểm soát Hạ viện, họ có thể ngăn cản các đồng minh của ông Trump tại Thượng viện thông qua bất kỳ luật nào mà phía Dân chủ cho là không phù hợp.
Phe Dân chủ tại Hạ viện có thể cản trở nỗ lực của đảng Cộng hòa nhằm hạn chế hoặc thậm chí bãi bỏ “Đạo luật Chăm sóc Sức khỏe Giá phải chăng”; ngăn chặn việc mở rộng hoạt động khoan dầu khí; ngăn gia hạn cắt giảm thuế cho những người Mỹ giàu nhất và các tập đoàn.
Nhiệm kỳ mới tổng thống của ông Trump sẽ chấm dứt nhiều vụ án hình sự chống lại ông, ít nhất là trong bốn năm ông nắm quyền tại Nhà Trắng. Nhưng Hạ viện nếu do đảng Dân chủ nắm đa số có thể sẽ tiếp tục điều tra chính quyền Trump theo cách họ đã làm từ năm 2019 đến năm 2023 (khi họ điều tra mối quan hệ của các đồng minh của ông Trump với sự can thiệp của Nga vào cuộc bầu cử năm 2016 và ý định lật ngược thất bại trong cuộc bầu cử năm 2020 của ông).
Hạ viện Dân chủ đã luận tội ông Trump hai lần trong giai đoạn này và họ có thể làm như vậy một lần nữa. Nhưng Thượng viện do đảng Cộng hòa nắm đa số gần như chắc chắn sẽ tiếp tục bỏ phiếu chống lại việc kết án và bãi nhiệm.
Nếu đảng Cộng hòa giành được Hạ viện
Yahoo News cho hay, trong suốt chiến dịch tranh cử năm 2024, ông Trump ít tập trung hơn vào chương trình nghị sự của Quốc hội mà hướng tới những hoạt động ông có thể tự mình thúc đẩy trong phạm vi quyền lực hành pháp: áp đặt mức thuế quan lớn đối với hàng hóa nước ngoài, trục xuất hàng triệu người nhập cư, xem xét lại cam kết của Mỹ đối với NATO hay cho phép Nga sáp nhập một số phần của Ukraine.
Trường hợp kiểm soát cả hai viện của Quốc hội Mỹ sẽ cho phép đảng Cộng hòa chủ trì các ủy ban, tiến hành điều tra và quan trọng nhất là thông qua các đạo luật một cách thuận lợi hơn rất nhiều. Bao nhiêu luật, và luật đó có tầm ảnh hưởng đến đâu, sẽ phụ thuộc vào quy mô đa số của đảng Cộng hòa, thành phần lãnh đạo của họ và tham vọng của chính ông Trump.
Ví dụ, đảng Cộng hòa có thể sẽ cố gắng thông qua việc cắt giảm thuế cho người Mỹ giàu có và các tập đoàn mà không cần bất kỳ sự ủng hộ nào của đảng Dân chủ. Ông Trump cũng muốn xóa bỏ thuế đối với tiền boa, tiền làm thêm giờ và phúc lợi an sinh xã hội cho người cao tuổi...
Hữu Hiển
