Hệ thống SAMP/T hạ gục máy bay Sukhoi Nga, nhưng Ukraine lại im lặng

Người đứng đầu bộ phận truyền thông của Bộ Tư lệnh Không quân Ukraine, Yuriy Ignat tiết lộ rằng, một hệ thống phòng không SAMP/T của họ đã bắn hạ một máy bay chiến đấu Sukhoi của Nga.

Phát biểu tại sự kiện thảo luận có tên "Các cuộc đàm phán phòng thủ: Bầu trời không có KAB", Ignat đã chia sẻ chi tiết này mà không nêu rõ mẫu máy bay chính xác, ngày xảy ra hoặc địa điểm xảy ra vụ việc.

Bình luận của ông được các phương tiện truyền thông Ukraine như Censor.NET và Suspilne đưa tin, đã làm sáng tỏ vai trò của hệ thống SAMP/T trong cuộc xung đột. Ignat lưu ý, "SAMP/T đã hạ gục một chiếc Sukhoi".

Ukraine lần đầu tiên nhận được hệ thống SAMP/T vào tháng 8/2023, đánh dấu sự bổ sung đáng kể cho khả năng phòng không của nước này, trong việc chống lại các cuộc tấn công trên không của Nga.

Việc chuyển giao SAMP/T cho Ukraine bắt nguồn từ nỗ lực hợp tác của Pháp và Ý, hai đồng minh NATO cam kết hỗ trợ Kiev. Cuộc xung đột hiện đã bước sang năm thứ ba và Ukraine đang phụ thuộc rất nhiều vào thiết bị do phương Tây cung cấp để chống lại lực lượng không quân và tên lửa vượt trội của Nga.

Theo tuyên bố công khai của các quan chức Pháp và Ý, đây là một nỗ lực chung, kết hợp các thành phần từ cả hai quốc gia để lắp ráp thành một đơn vị SAMP/T hoàn chỉnh. Số lượng chính xác các hệ thống mà Ukraine sở hữu vẫn chưa rõ ràng, vì các chính phủ phương Tây thường giữ kín những chi tiết như vậy để tránh leo thang căng thẳng với Nga.

Hệ thống SAMP/T

SAMP/T là một nền tảng phòng không mặt đất tinh vi được thiết kế để chống lại nhiều mối đe dọa trên không. Được phát triển bởi Eurosam, một tập đoàn liên quan đến các công ty quốc phòng khổng lồ của châu Âu là MBDA và Thales, đây là sản phẩm kỹ thuật của Pháp và Ý. Hệ thống này có khả năng chống lại máy bay, máy bay không người lái, tên lửa hành trình và thậm chí cả tên lửa đạn đạo tầm ngắn.

Cốt lõi của SAMP/T là radar Arabel, một radar 3D băng tần X đa chức năng có thể theo dõi tới 100 mục tiêu và dẫn đường tên lửa tới 16 mục tiêu cùng lúc. Radar này được ghép nối với một mô-đun chỉ huy và điều khiển phối hợp các hoạt động của hệ thống.

Bản thân bệ phóng là một đơn vị di động, thường được lắp trên xe tải 8x8 như các mẫu xe Renault ở Pháp và xe Astra ở Ý, xe có thể mang theo tối đa 8 bệ phóng thẳng đứng. Mỗi bệ phóng chứa một tên lửa Aster 30, tên lửa đánh chặn chính của hệ thống, có thể đạt tốc độ Mach 4.1 và tấn công mục tiêu ở phạm vi hơn 90 km đối với máy bay và khoảng 30 km đối với tên lửa đạn đạo.

Các chuyên gia phương Tây đã đưa ra nhiều quan điểm khác nhau về hiệu suất của SAMP/T, thường so sánh nó với hệ thống Patriot của Mỹ. Các nhà phân tích từ Viện Royal United Services ở London đã lưu ý rằng, khả năng chống tên lửa đạn đạo của SAMP/T khiến nó trở thành một trong số ít hệ thống do châu Âu sản xuất có khả năng như vậy.

Tuy nhiên, một số người đã nêu lên mối lo ngại về thành tích tương đối ít ỏi của SAMP/T so với các hệ thống đã hoạt động trong nhiều thập kỷ. Fabian Hoffmann, một nhà nghiên cứu công nghệ tên lửa tại Đại học Oslo, cũng đồng tình với quan điểm này và nhấn mạnh rằng kinh nghiệm chiến đấu thường là thước đo độ tin cậy tốt nhất.

Ngoài Ukraine, SAMP/T đang được sử dụng hạn chế ở một số quốc gia. Pháp vận hành khoảng 10 hệ thống, được tổ chức thành các khẩu đội trong Lực lượng Không quân và Không gian của mình, trong khi Ý triển khai 6 hệ thống, do các đơn vị pháo phòng không quản lý.

Ngoài châu Âu, Singapore đã trở thành khách hàng xuất khẩu duy nhất vào năm 2013, tích hợp hệ thống này vào mạng lưới phòng thủ nhiều lớp của mình. Các quốc gia này đánh giá cao SAMP/T vì khả năng bảo vệ các mục tiêu có giá trị cao, chẳng hạn như căn cứ quân sự hoặc trung tâm đô thị.

Thiết kế của SAMP/T cho phép nó hoạt động độc lập hoặc như một phần của mạng lưới phối hợp lớn hơn. Vai trò của hệ thống này ở Ukraine cũng gắn liền với tầm nhìn lớn hơn về an ninh châu Âu.

Vai trò của SAMP/T

Vào năm 2023, các báo cáo xuất hiện rằng SAMP/T có thể trở thành một thành phần của "Sáng kiến lá chắn bầu trời châu Âu" được đề xuất, một nỗ lực do Đức dẫn đầu nhằm tạo ra mạng lưới phòng không trên toàn lục địa.

Ý tưởng này là giảm sự phụ thuộc của châu Âu vào các hệ thống của Mỹ như Patriot trong khi tăng cường phòng thủ tập thể, đặc biệt là trong bối cảnh các hành động của Nga ở Ukraine. Tuy nhiên những hệ thống này có sản lượng hạn chế do chi phí cao, mỗi hệ thống ước tính có giá hàng chục triệu đô la, có thể gây ra thách thức cho việc áp dụng rộng rãi.

Truyền thông phương Tây đưa tin rằng, SAMP/T cùng với các hệ thống như Patriot và NASAMS, đã giúp biến Kiev trở thành một trong những thành phố được phòng thủ nghiêm ngặt nhất ở Ukraine, ngăn chặn các nỗ lực của Nga nhằm chiếm lĩnh không phận nước này.

Thành công trước máy bay Sukhoi, nếu thực sự như phía Ukraine thông tin, đã nhấn mạnh tiềm năng của SAMP/T, cho thấy công nghệ châu Âu đang định hình chiến trường trên không của cuộc xung đột như thế nào.

Quang Hưng