Sản lượng xe điện (EV) tăng vọt của Trung Quốc đã kích hoạt nhu cầu về chip ô tô, nhưng các công ty trong nước vẫn phụ thuộc vào các nhà cung cấp nước ngoài cho hơn 90% nhu cầu của họ, theo các nhà phân tích và chuyên gia trong ngành. Cho dù hầu hết các chip trong lĩnh vực xe điện là chip cấp thấp và không nằm trong danh mục hạn chế xuất khẩu của Mỹ, nhưng đây vẫn là mối đe dọa không thể xem thường nếu chính phủ Mỹ thay đổi chính sách của mình.
Các quan chức từ Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin (MIIT) và Trung tâm Nghiên cứu Phát triển của Hội đồng Nhà nước đã nhiều lần nhấn mạnh tỷ lệ tự cung cấp thấp của Trung Quốc trong lĩnh vực chip xe hơi. "Hiện tại, tỷ lệ tự cung cấp chip ô tô ở Trung Quốc chưa đến 10%", theo Luo Daojun, Phó Giám đốc Viện Linh kiện và Vật liệu tại MIIT, người đã là diễn giả chính tại nhiều hội nghị ngành trong năm nay.
Wang Qing, Phó Giám đốc tại Trung tâm Nghiên cứu Phát triển, cho biết tại một hội nghị khác năm ngoái rằng Trung Quốc phụ thuộc vào các nhà cung cấp chip ô tô nước ngoài lên tới 95%. "Đối với chip điện toán và điều khiển, tỷ lệ tự cung ứng chưa đến 1%, trong khi với chip nguồn và chip nhớ, tỷ lệ này chỉ là 8%", ông nói.
Sự phụ thuộc của Trung Quốc vào chip ô tô nhập khẩu đã trở thành một vấn đề cấp bách hơn khi Bắc Kinh tìm cách khẳng định vị thế dẫn đầu trên thị trường xe điện toàn cầu trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị gia tăng với Mỹ. Tháng 5 năm nay, Nikkei Asia đưa tin chính phủ Trung Quốc đã thúc giục các nhà sản xuất ô tô trong nước cung ứng tới 25% chip của họ từ nội địa vào năm 2025.
Áp lực này xuất hiện trong bối cảnh sản xuất xe điện tăng trưởng bùng nổ. Tính đến tháng 11, Trung Quốc đã sản xuất 11,49 triệu xe điện trong năm, tăng 37,5% so với cùng kỳ năm trước, theo dữ liệu của Cục Thống kê Quốc gia. Hơn nữa, xe điện chiếm 40,8% tổng số ô tô được sản xuất trong nước.
Sự bùng nổ của xe điện đã dẫn đến nhu cầu về bán dẫn tăng vọt, vì xe điện và xe thông minh đòi hỏi nhiều chip hơn đáng kể so với xe động cơ đốt trong truyền thống. Hiệp hội Sản xuất Ô tô Trung Quốc (CAAM) cho biết xe truyền thống thường cần từ 600 đến 700 chip mỗi xe, trong khi xe điện cần khoảng 1.600 chip. Xe thông minh, được trang bị các tính năng tiên tiến hơn, đòi hỏi tới 3.000 chip.
Mật độ chip tăng cũng đồng nghĩa với giá trị bán dẫn trên mỗi xe cao hơn. He Hao, Chủ tịch công ty sản xuất ô tô Seres hợp tác với Huawei, cho biết tại một hội nghị ngành vào tháng 6 rằng chi phí chip như một tỷ lệ phần trăm của tổng chi phí xe sẽ tăng từ 4% năm 2019 lên 20% vào năm 2030.
Mặc dù Bắc Kinh đang nỗ lực thúc đẩy, ngành công nghiệp ô tô của Trung Quốc vẫn còn xa mới đạt được độc lập về bán dẫn. Các công ty toàn cầu như Infineon, NXP, STMicroelectronics, Texas Instruments và Renesas tiếp tục thống trị thị trường.
Trong phân khúc chip tiên tiến, chẳng hạn như chip điều khiển lái tự động - "bộ não" của xe tự lái, các công ty nước ngoài dẫn đầu với khoảng cách lớn. Từ tháng 1 đến tháng 9, chip Orin-X của Nvidia và FSD của Tesla chiếm lần lượt 37,8% và 26,7% thị trường bộ điều khiển miền lái thông minh được cài đặt sẵn của Trung Quốc, theo công ty nghiên cứu ngành Gasgoo. Qualcomm của Mỹ dẫn đầu về cung cấp chip cho bảng điều khiển trong cabin xe.
Các sự cố trong cung cấp chip có thể ảnh hưởng trực tiếp đến sản lượng xe. Trang 36Kr đưa tin đầu tháng này rằng các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc Xpeng và Nio đang xem xét lại quyết định áp dụng chip Drive Thor của Nvidia sau khi có báo cáo cho biết chip này đang gặp trì hoãn sản xuất.
Khi Washington siết chặt lệnh trừng phạt đối với ngành công nghiệp bán dẫn của Trung Quốc, các hiệp hội được nhà nước hậu thuẫn vào đầu tháng 12 đã kêu gọi các công ty trong nước, bao gồm cả các thành viên trong ngành ô tô, chip và viễn thông, tránh sử dụng chip sản xuất tại Mỹ.
Theo tuyên bố từ CAAM, để bảo vệ an ninh và ổn định của chuỗi công nghiệp và chuỗi cung ứng ô tô, hiệp hội khuyến nghị các doanh nghiệp ô tô Trung Quốc thận trọng khi mua chip Mỹ.
Ông Luo của MIIT cho biết những tiến bộ trong việc sản xuất chip công nghệ trưởng thành ở Trung Quốc đang thúc đẩy cải thiện tỷ lệ tự cung cấp cho chip tương tự, thiết bị điện và cảm biến. Tuy nhiên, sản xuất hàng loạt chip tiên tiến đang đối mặt với một nút thắt đáng kể sẽ mất thời gian để vượt qua, ông nói thêm.
Ngày càng nhiều công ty, bao gồm các startup và các nhà sản xuất ô tô, đang tham gia cuộc đua phát triển chip. Ví dụ, cả Nio và Xpeng đều thông báo trong năm nay rằng chip lái thông minh tự phát triển của họ đã hoàn thành tape-out, giai đoạn thiết kế cuối cùng của một chip mới, thành công.
Ceyuan Liu, một chuyên gia phân tích tại Canalys cho biết: "Những nỗ lực này nhằm mục đích kết hợp chip tùy chỉnh với phần mềm hệ thống hỗ trợ lái xe tiên tiến độc quyền để nâng cao trải nghiệm lái hỗ trợ và đạt được sự khác biệt".
Nguyễn Hải
