Một chiến thuật được các nhà sản xuất ô tô và đại lý Trung Quốc sử dụng để thổi phồng doanh số bán xe đã trở nên ngày càng phổ biến trong những năm gần đây, nhằm đối phó với cuộc chiến giá khốc liệt tại thị trường ô tô lớn nhất thế giới. Điều này được tiết lộ qua phân tích của Reuters về các khiếu nại của người tiêu dùng, cho thấy một thực trạng đáng lo ngại về tính minh bạch trong ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc.
Đầu tháng này, Reuters đã báo cáo rằng các thương hiệu xe điện Neta và Zeekr đã sắp xếp để xe được bảo hiểm trước khi người mua thực sự mua chúng, một kế hoạch có hiệu quả thổi phồng con số bán hàng và tạo ra vẻ ngoài rằng các công ty đang đạt được các mục tiêu định kỳ. Tuy nhiên, theo đánh giá của Reuters, chiến thuật gây tranh cãi này không chỉ giới hạn ở hai công ty mà được sử dụng ở nhiều nơi khác trong ngành, khi có đến 97 khiếu nại riêng biệt của người tiêu dùng được công bố trên ba trang web Trung Quốc được sử dụng rộng rãi.
Bán bảo hiểm trước cả khi xe được bán
Trong hơn một chục trường hợp, người mua cho biết họ được các đại lý thông báo rằng hành vi này được thiết kế đặc biệt để đáp ứng các mục tiêu bán hàng. Các cáo buộc này bao gồm một số thương hiệu nội địa và nước ngoài lớn nhất của Trung Quốc theo khối lượng bán hàng, bao gồm nhà vô địch nội địa BYD và Toyota, Volkswagen cũng như Buick. Ba thương hiệu nước ngoài này điều hành hoạt động kinh doanh tại Trung Quốc thông qua quan hệ đối tác với các gã khổng lồ nhà nước GAC và SAIC Motor Group.
Mặc dù những khiếu nại sớm nhất có từ năm 2021, phần lớn được công bố trong năm nay và năm ngoái khi cuộc chiến giá đã siết chặt một ngành công nghiệp quan trọng đối với nền kinh tế hướng xuất khẩu của Trung Quốc. Reuters đã xem xét các khiếu nại được đăng trên 12365auto.com, một trang web của bên thứ ba được sử dụng để giải quyết tranh chấp người tiêu dùng, và hai trang web tương tự khác. Các nền tảng này yêu cầu chủ sở hữu xác minh danh tính và nộp bằng chứng về các cáo buộc của họ.
Trong hầu hết các trường hợp được xem xét, các nhà sản xuất ô tô đã phản hồi công khai, nói rằng họ tìm cách giải quyết các vấn đề. Tuy nhiên, Reuters không thể xác minh độc lập các khiếu nại hoặc cách giải quyết của chúng. Cũng không rõ tỷ lệ doanh số bán xe của Trung Quốc bị thổi phồng bởi kế hoạch bảo hiểm này là bao nhiêu.
SAIC, đối tác liên doanh Trung Quốc của Volkswagen và General Motors - chủ sở hữu Buick, cho biết công ty cam kết cung cấp cho người dùng các dịch vụ bán hàng chất lượng cao và tiêu chuẩn hóa nhưng không nói rõ thêm. Hành vi này có hiệu quả che giấu lượng hàng tồn kho mà các nhà sản xuất ô tô thực sự nắm giữ, Yale Zhang, giám đốc điều hành tại công ty tư vấn Automotive Foresight, cho biết.
Zhang giải thích: "Điều đó có thể dẫn đến việc đánh giá sai về nhu cầu hàng tháng trong ngành và dẫn đến việc tăng lịch trình sản xuất." Điều này cho thấy tác động tiêu cực mà chiến thuật này có thể gây ra đối với toàn bộ hệ sinh thái ngành ô tô.
Sự tức giận của người tiêu dùng được thể hiện rõ qua các con số cụ thể. Từ năm 2021 đến 2025, 48 người mua riêng biệt đã nói trên 12365auto.com rằng họ đã mua xe mới nhưng sau đó phát hiện chúng đã được đại lý bảo hiểm trước. Nhiều người mua cho biết họ cảm thấy bị lừa dối bởi các đại lý, đặc biệt khi họ nhận ra bảo hiểm trên xe của họ được đăng ký dưới tên khác.
Tương tự, có 26 khiếu nại riêng biệt được công bố từ năm 2021 đến 2025 trên nền tảng khiếu nại người tiêu dùng ô tô China.com 315, được điều hành bởi Trung tâm Thông tin Internet Trung Quốc thuộc sở hữu nhà nước. Thêm 23 khiếu nại khác được đăng từ năm 2022 đến 2025 trên Black Cat, một nền tảng khiếu nại người tiêu dùng được sử dụng rộng rãi do công ty công nghệ Sina điều hành.
Trong 14 khiếu nại trên ba nền tảng, người mua xe của các thương hiệu BYD, Neta, Toyota, Buick và Chevrolet cho biết họ được các đại lý nói rằng hành vi này nhằm đặt chỗ bán hàng sớm để đáp ứng mục tiêu. Một khiếu nại, được nộp vào tháng 12 chống lại một đại lý SAIC GM trên 12365auto.com, cáo buộc nhà sản xuất ô tô yêu cầu 60 chiếc xe được bảo hiểm mà không có người mua để đáp ứng mục tiêu bán hàng.
Một khiếu nại khác trên China.com được nộp vào tháng 4 cáo buộc một cửa hàng BYD ở Shaanxi nói với người mua rằng họ đã có 12 chiếc xe được bảo hiểm trong một lô để thổi phồng doanh số vào tháng 7 năm ngoái. Người mua của Li Auto, Changan, FAW-Volkswagen và Geely cũng báo cáo xe được bảo hiểm trước khi mua.
Xe cũ "Không kilomet"
Phát ngôn viên Volkswagen Group China cho biết công ty từ chối tăng con số bán hàng thông qua bảo hiểm và các khiếu nại sẽ được điều tra. Điều này cho thấy một số công ty đang cố gắng tách mình khỏi những hành vi gây tranh cãi này.
Bên cạnh khiếu nại của người tiêu dùng, Reuters cũng xác định 29 báo cáo truyền thông chính thức từ năm 2020 đến 2025 chi tiết các khiếu nại chống lại các đại lý của các thương hiệu lớn, bao gồm BYD và Changan cũng như các thương hiệu nước ngoài Volkswagen, GM, Toyota, Nissan và Honda, được điều hành bởi các liên doanh của họ với các nhà sản xuất ô tô nhà nước Trung Quốc.
Các cơ quan truyền thông này, trải rộng trên 15 tỉnh và thành phố, được kiểm soát và sở hữu bởi các chính quyền khu vực. Trong chín trường hợp, các đại lý đại diện cho FAW Hongqi, SAIC Roewe, SAIC VW, Dongfeng Nissan, GAC Toyota, GAC Honda và SAIC GM nói với truyền thông chính thức rằng việc bảo hiểm xe chưa bán là để đặt chỗ mua hàng sớm nhằm đáp ứng mục tiêu bán hàng.
Phát ngôn viên Honda cho biết GAC Honda cấm các đại lý mua bảo hiểm bắt buộc trước khi bán xe mới và bất kỳ đại lý nào bị phát hiện làm như vậy sẽ bị xử lý nghiêm khắc. FAW Hongqi cho biết công ty không sử dụng kế hoạch bảo hiểm để xác nhận trước doanh số và mọi hoạt động như vậy đều không phải là hành động chính thức của công ty.
GM China cho biết công ty không yêu cầu xe bán buôn được bảo hiểm trước khi mua và họ tính toán việc giao hàng, không phải bảo hiểm, trong báo cáo bán hàng của mình. Trong khi đó, BYD, GAC Toyota, Geely, Changan, Nissan và Li Auto không phản hồi yêu cầu bình luận.
Reuters cũng xác định năm bài báo được công bố bởi các tòa án Trung Quốc từ tháng 3 năm 2023 đến tháng 3 năm 2025 về việc người tiêu dùng đưa các đại lý ra tòa vì che giấu bảo hiểm xe trước khi mua. Trong ba trường hợp đó, tòa án đã phán quyết có lợi cho người mua, những người yêu cầu bồi thường. Phán quyết cho hai trường hợp còn lại không được công bố.
Xe được đặt chỗ như đã bán trước khi đến tay người mua được gọi là "xe cũ không kilomet" tại Trung Quốc. Hành vi này xuất hiện từ cuộc cạnh tranh khốc liệt khi thị trường đối phó với cuộc chiến giá kéo dài nhiều năm do tình trạng thừa công suất mãn tính. Hơn 100 thương hiệu xe đang cạnh tranh khốc liệt để sống sót qua việc hợp nhất, làm sâu sắc thêm áp lực tăng cường bán hàng và chiếm thị phần.
Các nhà phân tích và nhà đầu tư theo dõi ngành sử dụng hai bộ dữ liệu. Số liệu bán buôn do các nhà sản xuất ô tô báo cáo cho hiệp hội ngành cho thấy doanh số từ nhà sản xuất ô tô đến đại lý, trong khi dữ liệu bán lẻ được biên soạn từ đăng ký bảo hiểm giao thông bắt buộc cho thấy số lượng bán hàng cho người dùng.
Các cáo buộc về việc bán xe với chính sách bảo hiểm hiện có có từ năm 2016 khi một người mua Cadillac nói với một chương trình radio khu vực rằng anh ta phát hiện chiếc xe đã được bảo hiểm trước khi anh ta mua. Hành vi này dường như đã gia tăng sau khi cuộc chiến giá bắt đầu vào đầu năm 2023, khi một số thương hiệu do Li Auto dẫn đầu bắt đầu đăng bảng xếp hạng bán hàng hàng tuần trên mạng xã hội dựa trên đăng ký bảo hiểm.
Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đã chỉ trích những bài đăng như vậy là không đáng tin cậy và tháng này đã đổ lỗi cho chúng về việc làm gay gắt cuộc cạnh tranh "độc hại". Điều này cho thấy rằng ngay cả các cơ quan quản lý ngành cũng nhận thức được tác động tiêu cực của những hành vi này đối với sự phát triển lành mạnh của thị trường ô tô Trung Quốc.
Nguyễn Hải (Theo Reuters)
