“Con tôi rất thông minh, chỉ là ham chơi” – Dù là phụ huynh hay giáo viên, chắc hẳn bạn đã từng nghe hoặc nói câu này không ít lần. Thế nhưng, đằng sau lời nhận xét tưởng như vô hại ấy lại là một sự thật không mấy dễ chịu: Con bạn tuy thông minh, nhưng học hành không tốt.
Cùng với sự phát triển về trình độ dân trí, điều kiện dinh dưỡng và chất lượng giáo dục, ngày nay trẻ em nhìn chung đều tỏ ra nhanh nhẹn và hoạt bát hơn. Tuy nhiên, liệu mỗi đứa trẻ được gọi là “thông minh” đều có thể trở thành người tài? Hay đó chỉ là vẻ bề ngoài đánh lừa cảm nhận?
Chúng ta thường dựa vào đâu để cho rằng một đứa trẻ thông minh? Có phải vì trẻ nói nhiều, biểu đạt tốt? Vì trẻ lanh lợi, phản ứng nhanh? Hay vì trẻ hoạt bát, dễ thương? Song thực tế, không ít những đứa trẻ có vẻ ngoài lanh lợi lại học hành sa sút, về lâu dài cũng chẳng tạo nên thành tựu gì đáng kể. Vậy, đó có thực sự là thông minh?
Trong một cuộc phỏng vấn, một chuyên gia giáo dục ở Trung Quốc từng chia sẻ: “Trẻ rất thông minh, chỉ là không biết học – đó không phải thông minh mà là ngốc nghếch”. Nếu phụ huynh nào cũng hiểu được điều này, thì hẳn sẽ không còn lặp lại những lời nói vô nghĩa, mà sẽ bắt đầu suy nghĩ cách nuôi dạy con đúng đắn hơn.
Ảnh minh họa
Vậy tiêu chí nào để đánh giá một đứa trẻ thật sự thông minh? Theo chia sẻ của vị chuyên gia này, có thể khái quát thành bốn điểm sau:
1. Nỗ lực
Dù là trong học tập hay công việc, trẻ có thái độ nghiêm túc, cố gắng hết sức trong mọi việc – đó chính là dấu hiệu tốt, và cũng là minh chứng của sự thông minh thực sự. Từ những việc nhỏ có thể nhìn ra nhân cách lớn. Nếu trẻ luôn cố gắng với những việc dù là nhỏ nhất, đó là tín hiệu tích cực cho tương lai.
Thái độ nỗ lực sẽ theo con người suốt đời. Thực tế, trong học tập hay công việc, ta hiếm khi gặp phải những thử thách không thể vượt qua. Đa phần thành công đến từ sự cần cù, chưa cần bàn tới tài năng thiên phú.
2. Mục tiêu rõ ràng
Mục tiêu là điều ta muốn đạt được. Có mục tiêu rõ ràng là yếu tố vô cùng quan trọng đối với mỗi người. Khi biết đích đến, ta có thể chọn con đường phù hợp để đến nơi.
Tuy nhiên, phần lớn mọi người – không chỉ trẻ em mà cả người lớn – đều mơ hồ về mục tiêu của mình. Vì vậy, những đứa trẻ có định hướng rõ ràng lại càng đáng quý. Nếu trẻ chưa có mục tiêu, phụ huynh nên tích cực hỗ trợ con xây dựng dần dần qua thời gian.
3. Thói quen tốt
Nghiên cứu khoa học hành vi cho thấy: Chỉ 5% hành vi trong một ngày của con người là không thuộc về thói quen, 95% còn lại đều do thói quen chi phối. Ngay cả sự đổi mới cũng có thể trở thành thói quen đổi mới.
Vì vậy, hình thành thói quen tốt là vô cùng quan trọng đối với trẻ. Thế nhưng, hiện nay nhiều trẻ lại có rất nhiều thói quen xấu – và nhiều bậc phụ huynh lại không hề nhận thức được điều đó. Gia đình ít con, trẻ thường được ông bà, cha mẹ nuông chiều quá mức – điều này gây cản trở cho việc rèn luyện các thói quen tích cực.
Rèn luyện thói quen đọc sách, ăn uống lành mạnh, học tập nghiêm túc, giao tiếp chuẩn mực – nên được thực hiện đều đặn như việc đánh răng rửa mặt hàng ngày, để thói quen tốt trở thành một phần tự nhiên trong cuộc sống của trẻ.
4. Ý chí kiên định
Danh nhân Tô Đông Pha từng nói: “Người xưa lập nghiệp lớn, không chỉ dựa vào tài năng vượt trội, mà còn phải có ý chí kiên định”. Ý chí là phẩm chất không thể thiếu để trở thành người thành đạt.
Rèn luyện ý chí cần bắt đầu từ những việc đơn giản – như dậy sớm đúng giờ, đi ngủ đúng giờ. Việc kiên trì theo đuổi, không ngừng chinh phục những thử thách mới sẽ giúp nâng cao năng lực tự kiểm soát. Trong quá trình đó, trẻ sẽ có lúc muốn bỏ cuộc – và cần sự giám sát, khích lệ từ cha mẹ. Việc tăng cường sự tự tin cũng là một cách hữu hiệu để nuôi dưỡng ý chí.
Để trẻ có được ý chí mạnh mẽ, trước hết cần giúp trẻ xác định được mục tiêu lớn – như muốn trở thành nhà khoa học, vũ công, giáo viên hay bác sĩ… Sau đó, hướng dẫn trẻ kết nối mục tiêu ấy với các nhiệm vụ học tập cụ thể hàng ngày. Khi trẻ hiểu rằng chỉ có học hành chăm chỉ và bền bỉ thì mới đạt được ước mơ, chúng sẽ có động lực vững chắc hơn để không bỏ cuộc.
Tóm lại, đừng chỉ nhìn vào vẻ ngoài lanh lợi mà vội gắn mác “thông minh” cho trẻ. Một đứa trẻ thực sự thông minh là người có nỗ lực, có mục tiêu, biết xây dựng thói quen tốt và sở hữu ý chí kiên cường. Nếu con bạn còn thiếu điều gì, hãy cùng đồng hành và bồi đắp để con trở nên thực sự thông minh và phát triển toàn diện.
Minh Châu
