Cứ đều đặn 3 buổi mỗi tuần, Nguyễn Lợi Nam* (33 tuổi, quê Ninh Bình) lại có mặt tại khoa Thận nhân tạo, Bệnh viện Thanh Nhàn để chạy thận. Nhờ tuân thủ lịch lọc máu đều đặn, Nam vẫn có thể duy trì công việc giao hàng kiếm thêm thu nhập và hỗ trợ gia đình ở quê.
Nam cho biết anh phát hiện mắc suy thận cách đây khoảng 5 năm. Trước đó, cơ thể đã nhiều lần “lên tiếng” với các dấu hiệu như mệt mỏi kéo dài, buồn nôn, nôn khan, mặt phù nề vào buổi sáng khi ngủ dậy. Tuy nhiên, Nam chủ quan cho rằng do tăng cân hoặc làm việc quá sức nên không đi khám.
“Bạn bè, người quen khuyên tôi nên đi viện nhưng tôi nghĩ đang khỏe, đi khám lại lo thêm. Đến khi mệt không nhấc nổi người, tôi mới gọi em trai đưa đi bệnh viện”, Nam kể.
Kết quả khiến cả gia đình choáng váng. Nam bị suy thận mạn giai đoạn cuối, phải lọc máu cấp cứu nếu không sẽ nguy hiểm đến tính mạng.
Thu nhập cao nhưng đánh đổi sức khỏe
Tốt nghiệp đại học, Nam từng tìm việc đúng chuyên môn nhưng không ổn định, thu nhập thấp. Đúng thời điểm xe công nghệ phát triển mạnh, anh chuyển sang làm xe ôm công nghệ rồi làm shipper vì “thu nhập khá hơn”. Dần dần, Nam treo luôn tấm bằng đại học và gắn bó toàn thời gian với nghề giao hàng.
Công việc mang lại tiền bạc nhanh chóng khiến Nam càng lao vào làm không nghỉ, đặc biệt là những tháng cận Tết.
“Có ngày tôi làm tới 1–2 giờ đêm mới hết đơn. Tháng bình thường cũng kiếm được 30–50 triệu đồng, riêng tháng Tết có thể lên tới 60–80 triệu. Lúc đó tôi chỉ nghĩ đơn nhiều là phải tranh thủ làm”, Nam chia sẻ.
Gia đình khó khăn càng khiến anh tự ép mình phải cố gắng nhiều hơn, không dám nghỉ ngơi.
Hàng loạt thói quen "bào mòn" thận từng ngày
Sau này, khi bình tĩnh nhìn lại, Nam thừa nhận chính lối sống thiếu khoa học kéo dài đã âm thầm hủy hoại sức khỏe anh.
Do đặc thù công việc luôn bám yên xe, Nam ăn uống thất thường, chủ yếu là mỳ tôm buổi sáng cho nhanh, trưa và tối ăn cơm bụi “tiện đâu ăn đấy”. Đặc biệt, anh lười uống nước vì sợ mất thời gian đi vệ sinh khi đang chạy đơn.
Thời gian nghỉ ngơi cũng đảo lộn hoàn toàn. Nhiều hôm giao hàng khuya mới về, ngủ không đủ giấc, hôm sau lại tiếp tục vòng quay công việc. Ăn uống thiếu chất, sinh hoạt ngày đêm đảo lộn, làm việc quá sức trong thời gian dài… Tất cả đã đẩy thận của Nam tới bờ vực suy kiệt.
Sau khi được lọc máu, sức khỏe Nam dần ổn định. Anh chấp nhận thực tế mình bị suy thận mạn. Theo Nam, muốn trở lại cuộc sống bình thường, cách duy nhất là ghép thận, nhưng điều kiện kinh tế hiện tại không cho phép khi anh còn phải lo cho các em và phụ giúp bố mẹ.
Dù vậy, Nam chọn cách đối diện thay vì buông xuôi. Những ngày không đi chạy thận anh vẫn giao hàng nhưng giờ anh làm việc có giờ giấc, ăn uống, nghỉ ngơi đúng giờ để duy trì sức khỏe.
Sau tất cả, biến cố sức khỏe trở thành bài học đắt giá với chàng shipper trẻ – một lời cảnh tỉnh rằng không có khoản thu nhập nào đủ lớn để đánh đổi bằng sức khỏe, đặc biệt là với người trẻ.
Gia tăng bệnh nhân trẻ suy thận mạn
Theo ThS.BSCKII Nguyễn Đăng Quốc, Trưởng khoa Thận nhân tạo, Bệnh viện Thanh Nhàn, những năm gần đây, số lượng bệnh nhân trẻ mắc suy thận mạn phải chạy thận có xu hướng gia tăng rõ rệt.
“Phần lớn các trường hợp bệnh nhân trẻ khi đến điều trị thì thận đã suy teo, tổn thương nặng. Lúc này, việc tìm căn nguyên gây hỏng thận rất khó khăn do khi sinh thiết, thận đã xơ hóa, teo nhỏ”, bác sĩ Quốc cho biết.
Theo bác sĩ Quốc, nhiều yếu tố nguy cơ đang âm thầm tác động đến chức năng thận của người trẻ. Trong đó, làm việc gắng sức kéo dài, thường xuyên thức khuya, thiếu nghỉ ngơi, cùng với chế độ ăn uống thiếu khoa học là những nguyên nhân phổ biến.
Đáng lưu ý, suy thận mạn ở giai đoạn sớm thường có triệu chứng rất mờ nhạt. Người bệnh có thể chỉ cảm thấy mệt nhẹ, đau đầu thoáng qua nên dễ chủ quan, bỏ qua việc thăm khám. Khi các biểu hiện trở nên rõ rệt như mệt nhiều, chán ăn, phù nề… thì bệnh đã tiến triển sang giai đoạn muộn, thậm chí giai đoạn cuối, buộc phải lọc máu hoặc ghép thận.
Ngoài ra, những người có bệnh lý nền như đái tháo đường, tăng huyết áp, viêm cầu thận, thận đa nang, nhiễm khuẩn mạn tính, các bệnh tự miễn… có nguy cơ suy thận cao hơn so với người bình thường. Nếu không được theo dõi và điều trị đúng cách, các bệnh lý này có thể dẫn tới suy thận mạn.
Bên cạnh yếu tố bệnh nền, lối sống không lành mạnh cũng đang góp phần khiến suy thận ngày càng “trẻ hóa”. Việc thường xuyên sử dụng đồ ăn nhanh, thực phẩm nhiều dầu mỡ, giàu năng lượng, chứa chất bảo quản, kết hợp với ít vận động, sinh hoạt thất thường là những yếu tố nguy cơ làm gia tăng tỷ lệ người trẻ mắc suy thận mạn sớm.
Các bác sĩ khuyến cáo người trẻ cần chủ động bảo vệ thận bằng cách duy trì chế độ làm việc – nghỉ ngơi hợp lý, ăn uống cân đối, uống đủ nước, hạn chế thực phẩm chế biến sẵn và khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt với những người có bệnh nền hoặc làm việc cường độ cao kéo dài.
(*) Tên nhân vật đã được thay đổi.
Ngọc Minh
