Ngành bán dẫn hiện đang là tâm điểm công nghệ trên thế giới và Việt Nam cũng đang nỗ lực không để bỏ lỡ cơ hội phát triển. Tuy nhiên, một vấn đề đáng lưu ý, đó là ngành đang thiếu hụt nhân lực trình độ cao, đây là thách thức lớn không chỉ ở Việt Nam mà còn ở nhiều quốc gia khác.
Tại hội thảo “Tăng cường hợp tác để thúc đẩy đào tạo và nghiên cứu trong lĩnh vực bán dẫn” do Đại học Quốc gia Hà Nội tổ chức mới đây, nhiều chuyên gia đã thẳng thắn chia sẻ thực trạng vừa khó khăn vừa đầy tiềm năng của ngành.
Ông Wan Azmi Bin Wan Hussin, CEO CT Semiconductor, cho biết tình trạng thiếu nhân lực bán dẫn trên toàn cầu đang ở mức báo động. Riêng tại châu Á, ngành này đang thiếu khoảng 450.000 nhân lực trình độ cao. Việt Nam cũng không ngoại lệ khi tốc độ phát triển ngành nhanh hơn khả năng đào tạo nhân lực. Hiện cả nước mới có khoảng 15.000 người, trong khi mục tiêu đến năm 2030 là 50.000 kỹ sư, tức thiếu khoảng 35.000 người. Đặc biệt, riêng mảng đóng gói (packaging) đang thiếu nghiêm trọng: cần 35.000 kỹ sư, nhưng hiện mới có 8.000, dự kiến thiếu tới 27.000 người chỉ trong 5 năm tới.
Ngành bán dẫn hiện đang cực hot, nhưng học gì, làm gì và tương lai nghề nghiệp ra sao? Hãy cùng khám phá nhé!
Ngành bán dẫn học gì và học ở đâu?
Ngành bán dẫn là sự kết hợp giữa khoa học vật liệu, điện tử, cơ khí và công nghệ thông tin. Sinh viên sẽ được học từ cơ bản đến nâng cao: thiết kế chip, vận hành dây chuyền sản xuất, kiểm tra chất lượng, đóng gói (packaging), và thậm chí là nghiên cứu công nghệ mới như chip AI hay vi mạch bán dẫn tiên tiến.
Tuy nhiên, kiến thức lý thuyết chỉ là bước đầu. Thực hành trực tiếp trên dây chuyền là yếu tố then chốt. Theo ông Hussin, sinh viên mới ra trường thường mất tối thiểu 6 tháng để làm quen với dây chuyền thực tế, chưa kể thời gian học thêm về công nghệ đóng gói, kiểm định chất lượng, và thiết kế chip phức tạp. Đây là lý do doanh nghiệp thường phải nhờ chuyên gia nước ngoài hỗ trợ trong giai đoạn đầu xây dựng nhà máy.
Ở Việt Nam, các chương trình đào tạo ngành bán dẫn đang được mở tại một số trường đại học lớn như Đại học Bách Khoa Hà Nội, Đại học Công nghệ - Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học FPT và các trung tâm nghiên cứu công nghệ. Các chương trình hợp tác quốc tế cũng đang được đẩy mạnh, giúp sinh viên làm quen với tiêu chuẩn công nghiệp toàn cầu ngay từ năm 2, năm 3. Ngoài ra, nhiều công ty còn tổ chức chương trình internship - thực tập dài hạn, để sinh viên tiếp cận thực tế trước khi chính thức ra trường.
Có thể nói, nếu muốn bước vào ngành bán dẫn, sinh viên cần kiến thức vững, kỹ năng thực hành tốt và khả năng chịu áp lực, bởi tốc độ học và áp lực công việc trong các nhà máy rất cao. Ai sẵn sàng nỗ lực từ sớm, người đó sẽ dễ dàng hòa nhập và chiếm ưu thế khi xin việc.
Mức lương ngành bán dẫn hấp dẫn thế nào?
Điểm hấp dẫn lớn của ngành bán dẫn chính là mức lương cực kỳ cạnh tranh, tương xứng với trình độ và kỹ năng. Với sinh viên mới ra trường, mức lương khởi điểm dao động khoảng 700-1.200 USD/tháng, nhưng khi đã quen với dây chuyền và tham gia các dự án thực tế, con số này có thể tăng lên 1.500-2.500 USD/tháng.
Với các kỹ sư có kinh nghiệm từ 3-5 năm, đặc biệt trong lĩnh vực đóng gói, thiết kế chip hay kiểm định chất lượng, mức lương có thể lên tới 3.000-5.000 USD/tháng, chưa kể các chế độ thưởng, phụ cấp và cơ hội tăng lương theo dự án. Các vị trí quản lý, chuyên gia cao cấp hay nghiên cứu và phát triển chip tiên tiến có thể nhận mức lương 6.000-10.000 USD/tháng hoặc hơn, đặc biệt khi làm việc tại các công ty đa quốc gia.
Ngoài lương, ngành bán dẫn còn mang đến cơ hội thăng tiến nhanh, môi trường quốc tế và được tiếp xúc với công nghệ cao, điều mà không phải ngành nào cũng có. Với tình trạng thiếu hụt nhân lực như hiện nay, cơ hội việc làm gần như chắc chắn cho những kỹ sư giỏi, đồng thời khả năng thương lượng lương cũng cao hơn.
Tuy nhiên, mức lương cao đi kèm áp lực cực lớn: làm việc trong môi trường sạch (cleanroom) với quy trình nghiêm ngặt, phải học hỏi công nghệ liên tục, và chịu áp lực tiến độ sản xuất. Đây là lý do nhiều bạn trẻ cần cân nhắc giữa mức lương hấp dẫn và khả năng chịu stress của bản thân.
Ai phù hợp học ngành này?
Ngành bán dẫn là một trong những lĩnh vực công nghệ cao đang “sốt” trên toàn cầu, nhưng không phải ai cũng phù hợp để theo đuổi. Vậy những ai nên cân nhắc học ngành này? Trước hết, đây là lựa chọn hợp với những bạn có đam mê về công nghệ, điện tử, vi mạch và thiết kế chip. Nếu bạn thích tìm hiểu cách các thiết bị điện tử hoạt động, thích tự tay thử nghiệm, xây dựng và giải quyết các vấn đề kỹ thuật, bán dẫn sẽ là môi trường lý tưởng để phát triển.
Ngoài ra, ngành này cũng đòi hỏi tư duy logic, cẩn thận và kiên nhẫn. Làm việc với vi mạch hay dây chuyền sản xuất không phải lúc nào cũng “dễ thở”: các lỗi nhỏ cũng có thể ảnh hưởng lớn đến chất lượng sản phẩm, nên kỹ sư phải tỉ mỉ và chịu áp lực tốt. Những bạn học nhanh, chịu được thử thách, thích tìm hiểu chi tiết và giải quyết vấn đề từ gốc đến ngọn sẽ có lợi thế rất lớn.
Bên cạnh đó, ngành bán dẫn cũng phù hợp với những bạn không ngại học tập liên tục và thực hành nhiều. Trừ những kiến thức cơ bản ở trường, kỹ sư bán dẫn còn phải học các công nghệ mới, làm quen với dây chuyền, thiết bị và quy trình sản xuất hiện đại. Nếu bạn là người ham học hỏi, sẵn sàng thử thách bản thân và muốn làm việc trong môi trường năng động, quốc tế, ngành bán dẫn sẽ mang đến nhiều cơ hội nghề nghiệp hấp dẫn.
Cuối cùng, những bạn có tinh thần hợp tác và giao tiếp tốt cũng sẽ phù hợp. Công việc trong nhà máy hay dự án R&D thường làm theo nhóm, phối hợp với nhiều bộ phận khác nhau. Ai có khả năng làm việc nhóm, chia sẻ ý tưởng và học hỏi từ đồng nghiệp sẽ dễ dàng hòa nhập và phát triển nhanh hơn.
Ngành bán dẫn tại Việt Nam đang mở ra cơ hội vàng nhưng cũng đầy thử thách. Sinh viên muốn bước vào ngành cần chuẩn bị kiến thức chuyên môn vững, kỹ năng thực hành và tinh thần chịu áp lực. Mức lương hấp dẫn, cơ hội thăng tiến và việc tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu chính là phần thưởng xứng đáng cho những nỗ lực này. Việt Nam đang thiếu hàng chục ngàn kỹ sư, nghĩa là thị trường rộng mở cho những ai dám “đầu tư” cho tương lai.
Đông
