Tọa lạc bên dòng sông Ninh Cơ hiền hòa, làng Hành Thiện thuộc xã Xuân Hồng, huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định từ lâu đã được biết đến như một "ngôi làng tiến sĩ", cái nôi sản sinh ra hàng trăm nhân tài kiệt xuất cho đất nước. Không chỉ nổi bật bởi truyền thống hiếu học, Hành Thiện còn gây ngỡ ngàng bởi thế đất phong thủy đặc biệt và danh sách dài các nhân vật có tầm ảnh hưởng trong nhiều lĩnh vực như chính trị, quân sự, y học và giáo dục.
Hình hài cá chép – thế đất “vượt vũ môn” có một không hai
Khi nhìn từ trên cao, Hành Thiện hiện lên với hình dáng một con cá chép đang vươn mình vượt vũ môn. Trục làng chạy dài như xương sống, các ngõ xóm tỏa ra hai bên như vây cá, đầu cá hướng về phía nam, nơi khởi đầu của dòng chảy văn hóa và sự thịnh vượng. Chính hình dáng này là biểu tượng cho khát vọng vươn lên, thành đạt và lập công danh – tư tưởng đã thấm đẫm vào tâm hồn bao thế hệ người dân nơi đây.
Không dừng lại ở biểu tượng, Hành Thiện còn là hiện thân sống động của câu nói “địa linh sinh nhân kiệt”. Lịch sử đã chứng minh rằng từ mảnh đất này, nhiều thế hệ con cháu đã thành đạt và cống hiến to lớn cho đất nước.
Ngôi làng có hình cá chép
Di sản hiếu học trứ danh
Ngay từ thời phong kiến, Hành Thiện đã sớm nổi danh là đất học. Trong hơn 600 năm, làng có đến hàng trăm người thi đỗ tú tài trở lên. Trong đó, riêng thời Nguyễn đã có tới 88 người đỗ cử nhân và phó bảng, đứng đầu cả nước. Nhiều người sau đó giữ các vị trí trọng yếu trong triều đình, là những trí thức được trọng vọng. Không chỉ dừng ở khoa bảng xưa, truyền thống hiếu học ấy tiếp tục được phát huy mạnh mẽ trong thời hiện đại với hàng chục giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ ở các lĩnh vực khác nhau.
Những nhân tài kiệt xuất làm rạng danh quê hương
Hành Thiện là nơi sinh ra Tổng Bí thư Trường Chinh (Đặng Xuân Khu) – một trong những nhà lãnh đạo xuất sắc nhất trong lịch sử cách mạng Việt Nam. Ông là người đã góp phần đặt nền móng cho các chính sách cải cách đất nước, đồng thời giữ vai trò then chốt trong các giai đoạn lịch sử quan trọng của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Không chỉ có những lãnh đạo cao cấp, làng Hành Thiện còn là quê hương của nhiều vị tướng tài năng. Đặc biệt, làng có hai Trung tướng: Trung tướng Đặng Kinh và Trung tướng Đặng Quân Thụy, đều là Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, từng giữ những vị trí chỉ huy chiến lược trong quân đội. Điều này thật hiếm thấy đối với một ngôi làng nhỏ ở đồng bằng Bắc Bộ.
Trong lĩnh vực y học, Hành Thiện nổi bật là nơi có tới hơn 30 người giữ học hàm, học vị cao. Tiêu biểu phải kể đến:
Thiếu tướng, GS.TS. Phạm Gia Triệu: Phó Giám đốc Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, là chuyên gia đầu ngành về phẫu thuật thần kinh và được phong danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân năm 1967.
GS.TSKH. Đặng Đức Trạch: Nhà vi trùng học nổi tiếng, từng giữ chức Phó Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, được phong Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới năm 2000.
GS. Trương Việt Dũng: Chủ tịch Hội đồng Đạo đức trong nghiên cứu y sinh học Quốc gia, người có ảnh hưởng lớn trong quản lý nghiên cứu và y đức tại Việt Nam.
PGS.TS. Đặng Quốc Tuấn: Nguyên Quyền Trưởng khoa Hồi sức cấp cứu – Bệnh viện Bạch Mai, có nhiều đóng góp trong điều trị bệnh nhân nặng.
GS. Đặng Vũ Hỷ: Chuyên gia da liễu đầu ngành, người đặt nền móng cho công tác điều trị bệnh phong tại Việt Nam.
TS. Đặng Hồi Xuân: Nguyên Bộ trưởng Bộ Y tế, có nhiều đóng góp về mặt chính sách và hệ thống y tế quốc gia.
Kết tinh của tinh thần, tri thức và lòng yêu nước
Điều đáng quý nhất ở Hành Thiện không chỉ là số lượng người thành đạt, mà chính là tinh thần cộng đồng, truyền thống hiếu học được gìn giữ qua bao thế hệ. Trẻ em nơi đây lớn lên trong lời nhắc nhở về ông cha đỗ đạt, trưởng thành trong môi trường trọng chữ nghĩa, yêu tri thức và lấy học vấn làm con đường chính danh để lập thân, lập nghiệp.
Người Hành Thiện dù đi xa vẫn luôn hướng về cội nguồn, tích cực đóng góp xây dựng quê hương. Nhiều dòng họ trong làng tự đứng ra lập quỹ khuyến học, xây nhà thờ tổ, mở hội thảo khoa học, mời con em xa quê về giao lưu, truyền lửa cho thế hệ sau.
Lời kết
Làng Hành Thiện chính là một minh chứng sống động cho câu nói “dân tộc ta là một dân tộc hiếu học”. Từ hình hài phong thủy cá chép, đến truyền thống hiếu học sâu sắc, và danh sách dài những nhân tài kiệt xuất – tất cả đã làm nên một Hành Thiện rạng danh đất học Nam Định và cả nước. Đây không chỉ là một ngôi làng – mà là biểu tượng của trí tuệ, tinh thần vượt khó, và khát vọng vươn lên của người Việt.
Thanh Hương
