Nỗi lo nguy cơ thương mại hóa môi trường giáo dục
Báo Bắc Ninh dẫn quy định hiện hành, các hoạt động giáo dục liên kết được tổ chức dựa trên thỏa thuận tự nguyện giữa nhà trường và phụ huynh. Các cơ sở giáo dục được phép ký kết hợp đồng với các đơn vị bên ngoài để đáp ứng nhu cầu học tập đa dạng của học sinh, dưới sự thẩm định và cấp phép của Sở GD&ĐT.
Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện vẫn còn tồn tại một số hạn chế liên quan đến cách thức tổ chức chương trình liên kết trong nhà trường và việc lựa chọn đơn vị liên kết chưa phù hợp, hiệu quả.
Phản ánh cụ thể về vấn đề này trên báo Thanh niên, chị Nguyễn Thị Hoa (tên nhân vật đã được thay đổi), phụ huynh có con học lớp 3 tại một trường tiểu học thuộc phường Linh Xuân (TP.HCM) cho biết, thời khóa biểu của con chị được nhà trường công bố tối 13/9 có nhiều điểm bất hợp lý.
Theo đó, học sinh có 7 tiết chính khóa mỗi ngày (5 tiết sáng, 2 tiết chiều), kết thúc lúc 15h15. Khoảng thời gian từ 15h40 đến 16h15 dành cho các Câu lạc bộ (CLB) ngoài giờ như toán tư duy, bơi lội, kỹ năng sống... với tinh thần tự nguyện.
Tuy nhiên, sự "tự nguyện" này lại đi kèm với những sắp xếp thiếu khoa học. Chị Hoa dẫn chứng, vào chiều thứ ba, sau tiết bơi từ 14h40 - 15h15 lại tiếp nối bằng tiết bơi CLB. Những học sinh không đăng ký môn bơi sẽ phải đối mặt với khoảng thời gian "trống" lên tới 120 phút mà không có hoạt động quản lý cụ thể.
Các hoạt động giáo dục liên kết được tổ chức dựa trên thỏa thuận tự nguyện giữa nhà trường và phụ huynh. Ảnh minh họa
Bên cạnh đó, nội dung chương trình cũng gây nhiều băn khoăn. Chị Hoa thắc mắc về môn tiếng Anh "Let's Smile" (2 tiết/tuần) xuất hiện ở lớp 3 thay thế cho chương trình Tiếng Anh Toán - Khoa học trước đó.
"Nhà trường không giải thích thỏa đáng vì sao không học tiếp chương trình cũ mà chuyển qua Let's Smile, chương trình mới có ưu điểm hay hiệu quả gì hơn, mà chỉ nói chung chung là nằm trong chương trình bổ trợ. Điều này khiến phụ huynh cảm thấy thiếu thông tin và không được tôn trọng quyền lựa chọn", chị Hoa bức xúc chia sẻ.
Không chỉ vấn đề lịch học, chất lượng các giờ học liên kết cũng là dấu hỏi lớn. Nhiều phụ huynh phản ánh sĩ số lớp tiếng Anh với người nước ngoài quá đông, không đảm bảo hiệu quả rèn luyện kỹ năng nghe - nói. Các giờ học STEM tại một số nơi chưa thực sự tích hợp được kiến thức liên môn để phát huy tư duy sáng tạo, còn mang nặng tính hình thức.
Mọi hoạt động giáo dục trong nhà trường phải đặt lợi ích của học sinh lên hàng đầu
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga - Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hải Phòng cũng có một số trao đổi về tình trạng triển khai “dày đặc” chương trình liên kết/tăng cường trong trường mầm non, phổ thông hiện nay.
Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga phân tích, trong thực tế, phần lớn các chương trình liên kết lại không có sự tách bạch giữa kết quả của chương trình liên kết với kết quả của chương trình chính khóa. Điều đó dẫn đến một nghịch lý: học sinh giỏi lên hay tiến bộ rất khó xác định do đâu; nhưng phụ huynh vẫn phải trả chi phí đáng kể.
Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga - Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hải Phòng. Ảnh: Giáo dục Việt Nam
Việc một số chương trình tồn tại chủ yếu nhằm mục đích thu phí chứ chưa thể hiện được giá trị sư phạm là điều đáng lo ngại. Một chương trình giáo dục bổ trợ chỉ thực sự có ý nghĩa nếu nó bổ sung được những phần mà chương trình chính khóa còn thiếu, chứ không phải “đi lại” những gì giáo viên nhà trường đã dạy.
"Nếu học sinh dù có hay không tham gia các chương trình liên kết vẫn phải hoàn thành chương trình chính khóa, thì rõ ràng cần đặt câu hỏi: Tại sao phải mở quá nhiều chương trình tốn kém và chồng chéo như vậy", nữ đại biểu trăn trở.
Bên cạnh đó, Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga cũng chỉ ra: “Để quản lý tốt các chương trình liên kết, phải quán triệt nguyên tắc quan trọng nhất: mọi hoạt động giáo dục trong nhà trường phải đặt lợi ích của học sinh lên hàng đầu, đồng thời đảm bảo tính công bằng, minh bạch."
Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga có một số nhóm đề xuất sau:
Một là, siết chặt công tác phê duyệt. Chỉ những chương trình thật sự cần thiết, không trùng với chương trình chính khóa, có hiệu quả sư phạm rõ ràng và có khả năng đáp ứng năng lực quản lý của nhà trường thì mới được triển khai.
Hai là, quản lý chặt chẽ đội ngũ giáo viên tham gia chương trình. Các trung tâm phải chứng minh năng lực, bằng cấp của giáo viên; cơ quan chức năng phải kiểm tra thực tế. Không thể để xảy ra tình trạng người dạy tiếng Anh mà không có bằng cấp đạt chuẩn, điều này không chỉ vi phạm chuẩn nghề nghiệp mà còn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng dạy học.
Ba là, minh bạch hóa quy trình đấu thầu và tài chính. Các chương trình liên kết phải đấu thầu cạnh tranh, nhiều đơn vị tham gia, tránh tình trạng “một mình một chợ”. Nhà trường phải công khai mức thu, mức chi, đối tác liên kết, trách nhiệm các bên. Cơ quan quản lý cấp trên phải kiểm tra thường xuyên để tránh tiêu cực, lợi ích nhóm.
Bốn là, đảm bảo quyền lựa chọn của phụ huynh. Chương trình liên kết phải trên tinh thần tự nguyện. Tuyệt đối không được tổ chức giờ học liên kết xen giữa thời khóa biểu chính khóa, để những học sinh không tham gia rơi vào thế bị động hoặc thiệt thòi.
Cuối cùng, nữ đại biểu cho rằng Bộ GD&ĐT cần ban hành văn bản hướng dẫn thống nhất trên toàn quốc để chấm dứt tình trạng “mạnh ai nấy làm”. Chỉ khi có khung pháp lý rõ ràng, có cơ chế kiểm soát minh bạch và có sự tham gia giám sát của phụ huynh thì các chương trình liên kết mới thực sự trở thành công cụ hỗ trợ giáo dục chứ không phải “gánh nặng” hay nguy cơ thương mại hóa trường học”.
