Bác sĩ Nguyễn Việt Hà, Viện Sức khỏe Tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, nữ sinh T.T.T (15 tuổi) được đưa đến viện khám, sau khi các bạn phát hiện cô bé đang tự rạch tay trong nhà vệ sinh, đã báo cho thầy cô và bố mẹ.
Giải pháp tạm thời xoa dịu nỗi đau tinh thần
T. lớn lên trong một gia đình, nơi tiếng cười hiếm hoi hơn tiếng cãi vã. Bố mẹ em (một lao động tự do và một giáo viên) chìm đắm trong guồng quay cơm áo, vô tình biến ngôi nhà thiếu vắng sự kết nối. Ở trường, T. bị bạn bè trêu là “cô độc”, dần thu mình vào thế giới riêng với những cuốn nhật ký đầy nước mắt. Áp lực học tập, nhất là sau lần bị mẹ mắng vì điểm kém đã đẩy em đến giới hạn của sự chịu đựng.
Một chiều mưa, T. cầm dao lam đã chuẩn bị sẵn rạch lên tay. “Em không thấy đau, chỉ thấy nhẹ đi, như trút được gánh nặng”, em kể lại. Những lần sau, vết cắt sâu dần, trở thành công cụ “kiểm soát” cảm xúc. T mang theo dao lam trong cặp, tự rạch khi buồn chán, thậm chí không cần lý do rõ ràng. Sự đau đớn thể xác trở thành “liều thuốc” tạm thời xoa dịu nỗi đau tinh thần.
BSCKII. Nguyễn Hoàng Yến, Viện Sức Khỏe Tâm Thần, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, tự gây thương tích không tự tử (NSSI) là hành vi cố ý làm tổn thương cơ thể (như cắt, cào, đốt…) không nhằm mục đích kết thúc sự sống mà để xoa dịu những cảm xúc dồn nén như căng thẳng, trống rỗng hay bế tắc. Khác với xăm hình nghệ thuật hay nghi thức văn hóa, NSSI thường diễn ra trong im lặng, mang theo gánh nặng xấu hổ và tội lỗi.
Nguyên nhân sâu xa thường bắt nguồn từ môi trường gia đình đầy xung đột, nơi áp lực thành tích lấn át sự quan tâm đến cảm xúc của trẻ. Những sang chấn xã hội như bắt nạt học đường, sự cô lập trong các mối quan hệ bạn bè, cùng với đặc điểm cá nhân như khó kiểm soát cảm xúc và nhạy cảm quá mức với stress, cũng góp phần đẩy các em vào vòng xoáy NSSI.
Đáng chú ý, cơ chế sinh học đằng sau hành vi này càng khiến nó trở nên khó kiểm soát. Khi tự gây đau đớn, não bộ giải phóng endorphin (chất giảm đau tự nhiên) tạo cảm giác “thư giãn” tạm thời. Chính điều này vô tình biến thành thói quen, như một cách “tự chữa lành” lệch lạc. Mỗi vết cắt không chỉ in hằn trên da, mà còn phản ánh một cuộc chiến thầm lặng giữa tâm hồn non nớt và những gánh nặng vô hình.
Các bác sĩ chia sẻ về hành vi tự gây thương tích
Con trẻ cần được quan tâm
Theo BS Yến, nếu không được can thiệp kịp thời, hành vi cố ý làm tổn thương cơ thể có thể để lại những hệ lụy sâu sắc. Những vết cắt tưởng chừng chỉ in hằn trên da thịt thực chất là cửa ngõ dẫn đến nguy cơ nhiễm trùng, thậm chí tử vong do tai nạn bất ngờ. Về mặt tâm lý, các em dễ rơi vào vòng xoáy trầm cảm, rối loạn lo âu và dần nhen nhóm ý định tự tử. Trên phương diện xã hội, việc mất niềm tin vào gia đình, bạn bè khiến các em tự đóng khung mình trong sự cô lập.
Hành vi cố ý làm tổn thương cơ thể không phải hành vi “hư hỏng” hay “yếu đuối”. Đó là tiếng kêu cứu từ những đứa trẻ đang chịu đựng quá sức. Sự đồng hành của gia đình và can thiệp chuyên môn kịp thời có thể giúp các em tìm lại ánh sáng cuối đường hầm.
Hành vi tự gây thương tích không phải lựa chọn duy nhất. Mỗi vết sẹo trên tay một đứa trẻ là lời nhắc nhở chúng ta: Đừng để chúng đơn độc trong cuộc chiến với cảm xúc. Hãy chủ động tìm hiểu, mở lòng và kết nối bởi sự thấu hiểu hôm nay có thể cứu một cuộc đời ngày mai.
