Các nhà khoa học Trung Quốc vừa công bố một bước tiến đáng chú ý trong lĩnh vực thủy sản và an toàn thực phẩm khi tạo ra giống cá diếc không xương dăm bằng công nghệ chỉnh sửa gen CRISPR-Cas9.
Thành tựu này được đánh giá là đột phá sinh học, mở ra nhiều tiềm năng trong sản xuất, chế biến và tiêu thụ cá nước ngọt trong tương lai.
Nhóm nghiên cứu thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc ngày 23/12 thông báo đã phát triển thành công giống cá diếc Gibel mang tên Zhongke số 6 – một giống cá khỏe mạnh, không có xương dăm nhưng vẫn giữ được bộ xương chính chắc khỏe, phù hợp cho sản xuất thương phẩm và tiêu dùng quy mô lớn. Đây là kết quả của 6 năm nghiên cứu liên tục trong chương trình "Thiết kế và tạo giống chính xác".
Cá diếc Gibel (Carassius gibelio) là loài cá nước ngọt phổ biến tại châu Á, được nhiều người ưa chuộng nhờ thịt mềm, vị ngon và giá trị dinh dưỡng cao. Tuy nhiên, một nhược điểm lớn của loại cá này là hệ thống hơn 80 xương dăm nhỏ hình chữ Y nằm giữa các thớ cơ, khiến việc ăn uống trở nên khó khăn và tiềm ẩn rủi ro, đặc biệt với trẻ nhỏ và người cao tuổi.
Để giải quyết hạn chế này, các nhà khoa học đã giải mã bộ gen phức tạp của cá diếc Gibel và xác định gene runx2b – được coi là "kiến trúc sư" hướng dẫn cơ thể phát triển xương dăm. Sử dụng công nghệ chỉnh sửa gene CRISPR-Cas9, được ví như một "kéo phân tử" có độ chính xác cao, họ đã loại bỏ gene này ngay từ giai đoạn phôi. Nhờ vậy, cơ chế hình thành xương dăm bị vô hiệu hóa hoàn toàn, trong khi hệ xương chính của cá vẫn phát triển bình thường.
Giống Zhongke số 6 không chỉ loại bỏ xương dăm, mà còn được tối ưu hóa với năng suất cao, khả năng kháng bệnh tốt, thích nghi với điều kiện nuôi mật độ cao, và đòi hỏi ít thức ăn hơn nhưng vẫn duy trì hàm lượng protein chất lượng cao. Nhờ đó, giống cá này được kỳ vọng sẽ trở thành giống cá thương phẩm chủ lực, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất và giảm chi phí trong ngành thủy sản.
Công trình của Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc được giới chuyên gia đánh giá là dấu mốc quan trọng trong ứng dụng công nghệ chỉnh sửa gen vào nông nghiệp và thực phẩm, mở ra một thế hệ thực phẩm mới an toàn hơn, dễ chế biến hơn và thân thiện hơn với sức khỏe người tiêu dùng.
Minh Khang
