Sau nhiều tranh cãi và đối thoại căng thẳng với giới chức trách, OpenAI đã chính thức dừng kế hoạch chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp vì lợi nhuận, giữ nguyên vị thế tổ chức phi lợi nhuận như thuở ban đầu – một bước ngoặt mang tính định hình lại tương lai của ngành trí tuệ nhân tạo.
Chủ tịch OpenAI, ông Bret Taylor, xác nhận tổ chức sẽ không tiếp tục theo đuổi việc tái cấu trúc sang mô hình vì lợi nhuận sau các cuộc thảo luận "xây dựng" với Văn phòng Tổng chưởng lý của bang Delaware và California. Đây là hai cơ quan có quyền giám sát tình trạng phi lợi nhuận của OpenAI và hoàn toàn có thể ngăn chặn kế hoạch chuyển đổi đầy tranh cãi này. Động thái này cũng nhận được sự đồng tình từ nhiều tiếng nói lớn trong giới công nghệ, bao gồm Elon Musk và Meta.
Theo đó, OpenAI sẽ chuyển đổi công ty con thương mại của mình từ mô hình "có giới hạn lợi nhuận" (capped-profit) sang mô hình Public Benefit Corporation, một hình thức doanh nghiệp được thiết kế để cân bằng giữa lợi ích cổ đông và lợi ích xã hội. Đây cũng là mô hình mà các đối thủ như Anthropic hay xAI của Elon Musk đang áp dụng. Thay vì giới hạn mức sinh lời tối đa 100 lần cho nhà đầu tư như trước, PBC cho phép cổ phần thông thường với tiềm năng sinh lời không giới hạn, mở rộng đáng kể khả năng huy động vốn trong tương lai.
Người phát ngôn của OpenAI, ông Steve Sharpe, cho biết tổ chức phi lợi nhuận mẹ sẽ sở hữu một phần cổ phần trong công ty con mới này, tỷ lệ cụ thể sẽ do cố vấn tài chính độc lập xác định và sẽ tiếp tục giữ quyền kiểm soát toàn bộ cấu trúc. Dù vậy, CEO Sam Altman sẽ không sở hữu cổ phần trực tiếp trong công ty, một điều hiếm thấy trong giới công nghệ.
Trong email gửi nhân viên, Sam Altman thẳng thắn thừa nhận cấu trúc cũ từng "có lý" khi thế giới chỉ kỳ vọng một nỗ lực AGI duy nhất, nhưng hiện nay, với nhiều công ty lớn đang cùng hướng đến mục tiêu xây dựng trí tuệ nhân tạo tổng quát (AGI), mô hình đó trở nên lỗi thời.
"Chúng tôi tin AGI nên là công cụ để phục vụ tất cả nhân loại, không chỉ một nhóm nhỏ," Altman viết. "Chúng tôi muốn xây dựng một bộ não cho thế giới và khiến việc sử dụng nó trở nên dễ dàng nhất có thể – trong những giới hạn đảm bảo quyền tự do của người khác."
Altman khẳng định OpenAI sẽ theo đuổi con đường "dân chủ hóa AI", trao quyền cho người dùng quyết định cách các công cụ như ChatGPT hoạt động trong khuôn khổ an toàn. Dù thừa nhận AI sẽ không chỉ được dùng cho những mục đích tốt, ông tin rằng những điều tích cực sẽ "áp đảo tiêu cực".
Mục tiêu giờ đây là tạo ra một cấu trúc đơn giản hơn, bền vững hơn, giúp OpenAI có thể tiếp tục tăng trưởng, đáp ứng nhu cầu ngày càng lớn của thế giới với các hệ thống AI. Mô hình PBC không chỉ thu hút vốn dễ dàng hơn mà còn giúp quỹ phi lợi nhuận mẹ gia tăng nguồn lực để thực hiện các sứ mệnh nhân đạo – từ y tế, giáo dục đến nghiên cứu khoa học.
"Chúng tôi bắt đầu với một cái bàn bếp, không biết sẽ làm gì. Giờ đây, chúng tôi đang xây dựng một trong những công nghệ quyền năng nhất lịch sử nhân loại," Altman viết đầy cảm xúc. "Tạo ra AGI là viên gạch của chúng tôi trên con đường tiến hóa của loài người – và chúng tôi nóng lòng chờ xem bạn sẽ đặt viên gạch nào tiếp theo."
Tham khảo OpenAI
Nguyễn Nghĩa
