Trao đổi với PV Đời sống và Pháp luật, bác sĩ Lê Văn Thiệu, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương cho biết, thời gian gần đây, đơn vị liên tục tiếp nhận nhiều ca áp xe gan và nhiễm sán lá gan. Đáng chú ý, không ít bệnh nhân hoàn toàn không có triệu chứng điển hình, chỉ tình cờ phát hiện bệnh khi đi khám sức khỏe định kỳ hoặc khám tổng quát.
Theo bác sĩ Thiệu, nhiều người sau khi siêu âm phát hiện khối bất thường trong gan thường rơi vào trạng thái hoang mang, bởi phản xạ đầu tiên là lo sợ ung thư gan. Tuy nhiên, thực tế lâm sàng cho thấy không phải mọi tổn thương gan đều là ung thư.
Khi phát hiện tổn thương ở gan, bệnh nhân sẽ được chỉ định siêu âm, chụp cắt lớp vi tính (CT) hoặc cộng hưởng từ (MRI) để đánh giá bản chất khối tổn thương và sàng lọc nguy cơ ác tính. Qua thăm khám, khá nhiều trường hợp được xác định là áp xe gan hoặc tổn thương liên quan đến ký sinh trùng, đặc biệt là sán lá gan.
Chỉ trong một ngày khám bệnh, bác sĩ Thiệu đã tiếp nhận nhiều ca nhiễm sán lá gan với mức độ khác nhau. Có trường hợp tổn thương gan rất nhỏ, chỉ khoảng 1–1,5 cm, chưa hình thành viêm hay ổ áp xe. Với những ca này, bác sĩ chủ yếu theo dõi định kỳ bằng siêu âm để kịp thời phát hiện nguy cơ sán di chuyển lạc chỗ sang các cơ quan khác.
Bác sĩ Lê Văn Thiệu, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương
Đáng chú ý là trường hợp một bệnh nhân hơn 40 tuổi, quê ở Hà Giang cũ (nay thuộc tỉnh Tuyên Quang). Trước đó, người bệnh từng được phát hiện có ổ áp xe gan. Khi nhập viện lần này, ổ áp xe đã lành, các triệu chứng lâm sàng gần như không còn, bệnh nhân chỉ ngứa nhẹ, không sốt, không đau tức vùng gan. Tuy nhiên, kết quả xét nghiệm máu vẫn cho thấy dương tính với sán lá gan, buộc người bệnh phải tiếp tục điều trị tẩy sán theo phác đồ.
"Áp xe gan thực chất là một ổ viêm trong nhu mô gan. Quá trình hình thành tương tự như một ổ mưng mủ ở mô mềm: bạch cầu tập trung bao vây tác nhân gây bệnh, tạo thành một lớp vỏ dày, cứng nhằm ngăn chặn viêm lan rộng.
Trong nhiều trường hợp, áp xe gan do sán lá gan gây ra. Con sán là yếu tố làm tổn thương gan ban đầu, sau đó vi khuẩn xâm nhập gây bội nhiễm và hình thành ổ áp xe. Bạch cầu liên tục ‘tấn công’, tạo ra nhiều lớp vỏ bao quanh ổ viêm, khiến việc điều trị thường kéo dài và quá trình hồi phục diễn ra chậm”, bác sĩ Thiệu phân tích.
Với những ổ áp xe lớn, đường kính khoảng 4–5 cm, bệnh nhân thường phải điều trị phối hợp giữa nội khoa và chọc hút mủ. Dù ổ viêm có thể được kiểm soát, quá trình hấp thu tổn thương và tái tạo mô gan vẫn cần nhiều thời gian. Riêng trường hợp bệnh nhân ở Tuyên Quang, hình ảnh siêu âm hiện tại cho thấy vùng “đảo gan lành”, tức mô gan đã tái tạo sau khi ổ áp xe cũ biến mất, tạo thành một khối tròn trong nhu mô gan.
Ảnh minh họa
Khai thác tiền sử, bệnh nhân có thói quen ăn gỏi cá nước ngọt và rau sống. Theo bác sĩ Thiệu, đây là yếu tố nguy cơ điển hình dẫn đến nhiễm sán lá gan. Vòng đời của loại ký sinh trùng này rất đặc thù: sán ký sinh qua ốc nước ngọt, sau đó sang cá và lây sang người ở giai đoạn ấu trùng có đuôi.
Ấu trùng sán có thể bám trên cá hoặc các loại rau thủy sinh như rau ngổ, rau muống nước, ngó sen, củ sen… Nếu ăn sống hoặc chế biến không kỹ, nguy cơ nhiễm bệnh là rất cao.
Bác sĩ Thiệu khuyến cáo người dân cần thận trọng với thói quen ăn cá sống, rau sống, đặc biệt là các loại rau thủy sinh. Việc khám sức khỏe định kỳ, chú ý các dấu hiệu bất thường và tuân thủ điều trị khi phát hiện bệnh là những biện pháp quan trọng giúp phòng tránh các biến chứng nguy hiểm như áp xe gan.
