Cá chuồn là loại đặc sản dân dã, không đắt đỏ nhưng rất ngon của các tỉnh miền Trung như Quảng Nam, Đà Nẵng, Bình Định, Khánh Hòa...
Mang trong mình vẻ đẹp của đại dương xanh thẳm, cá chuồn thuộc vào một họ cá đặc biệt với khả năng "vũ điệu trên sóng" độc đáo - họ Cá chuồn (Exocoetidae). Thân hình chúng thon dài như một mũi tên bạc lướt đi trong nước, khoác lên mình chiếc áo màu xanh biếc óng ánh, tựa như màu của những rặng san hô khỏe khoắn.
Điểm nhấn ấn tượng nhất của loài cá này chính là đôi vây ngực rộng lớn, tựa như đôi cánh của loài chim hải âu, cùng với vây lưng phát triển, tạo nên một cấu trúc khí động học hoàn hảo. Chính nhờ "đôi cánh" kỳ diệu này, cá chuồn có thể thực hiện những cú "nhảy vọt" ngoạn mục lên khỏi mặt nước.
Khi cảm nhận được mối nguy hiểm rình rập từ lòng biển sâu, chúng sẽ tận dụng sức mạnh của vây ngực và chiếc đuôi khỏe khoắn, xòe rộng "đôi cánh" và phóng mình lên không trung, thực hiện một chuyến "bay" ngắn từ vài mét đến cả chục mét trước khi nhẹ nhàng hạ mình trở lại làn nước.
Cá chuồn là loại đặc sản dân dã, không đắt đỏ nhưng rất ngon của các tỉnh miền Trung như Quảng Nam, Đà Nẵng, Bình Định, Khánh Hòa...Ảnh: Dân Việt
Mùa cá chuồn, như một món quà hào phóng của biển cả, thường bắt đầu vào những ngày đầu tháng Ba âm lịch, khi tiết trời ấm áp dần, và kéo dài cho đến tận tháng Sáu, tháng Bảy. Đây là thời điểm những đàn cá chuồn trưởng thành tìm về gần bờ để sinh sản, tạo nên một khung cảnh biển cả sôi động và trù phú.
Sự đa dạng của loài cá chuồn cũng phong phú như chính biển cả miền Trung. Người dân nơi đây quen thuộc với nhiều loại cá chuồn khác nhau, mỗi loại mang một hương vị và đặc trưng riêng. Cá chuồn mang giang, với bộ xương mềm mại, là nguyên liệu không thể thiếu cho món canh chua thanh mát, đậm đà hương vị biển.
Cá chuồn cồ, hay còn được người dân địa phương trìu mến gọi là chuồn gành, lại sở hữu kích thước ấn tượng, to gần bằng bắp tay người lớn, với đôi mắt xanh biếc như ngọc và đôi cánh dài rộng. Thịt của chúng ngọt đậm, thường được lựa chọn để tạo nên những tô bún cá thơm ngon nức tiếng hay những món kho đậm đà, đưa cơm.
Nhỏ nhắn hơn cả là cá chuồn hột mít, đúng như tên gọi, có kích thước bé xinh như hạt mít. Bên cạnh đó, còn có cá chuồn xanh mềm, nổi bật với lớp da xanh đặc trưng, thịt mềm mại và ít vảy, mang đến một trải nghiệm ẩm thực tinh tế.
Sự đa dạng của loài cá chuồn cũng phong phú như chính biển cả miền Trung.
Dù có nhiều xương dăm, nhưng thịt cá chuồn lại có một sức hấp dẫn đặc biệt, chắc nịch, trắng ngần và mang trong mình vị ngọt tự nhiên của biển cả. Sự tươi ngon và giá trị dinh dưỡng của cá chuồn ngày càng được biết đến. Hiện tại, giá của cá chuồn nhỏ dao động trong khoảng 30.000 - 40.000 đồng/kg tại các vùng biển, trong khi cá chuồn cồ có giá cao hơn, từ 70.000 - 80.000 đồng/kg. Đặc biệt, tại các thành phố lớn, do chi phí vận chuyển và nhu cầu cao, giá cá chuồn tươi có thể lên tới 120.000 - 150.000 đồng/kg.
Chia sẻ về kỷ niệm gắn liền với loài cá này trên báo VietNamnet, chị Cẩm Loan, người con của Khánh Hòa hiện đang sinh sống tại TP.HCM, bồi hồi nhớ lại: "Cá chuồn là một phần không thể thiếu trong ký ức tuổi thơ của những đứa trẻ miền Trung chúng tôi. Ngày xưa, cá nhiều vô kể, giá rẻ đến mức chẳng ai nghĩ đến việc phải 'săn lùng'. Nhưng bây giờ, ở những thành phố xa biển như TP.HCM, việc tìm mua được mớ cá chuồn tươi ngon không còn dễ dàng nữa."
Trong tâm thức của người dân miền Trung, hình ảnh cá chuồn còn gắn liền với những câu ca dao mộc mạc, đậm tình quê hương: "Ai về nhắn với nậu nguồn, mít non gửi xuống cá chuồn gửi lên."
Câu ca ấy không chỉ thể hiện sự trù phú của sản vật quê nhà mà còn gợi nhớ đến những món ăn dân dã mà đậm đà hương vị. Cá chuồn có thể biến tấu thành vô vàn món ăn hấp dẫn: từ món canh chua thanh nhiệt nấu với lá giang chua dịu, dưa hồng ngọt mát hay khổ qua đắng nhẹ, đến món kho đậm đà với cà chua chín mọng, cải chua giòn tan hay mít non bùi béo. Thậm chí, chỉ cần chiên vàng ruộm với sả và nghệ thơm lừng, hay nướng trên than hoa giữ trọn vị ngọt tự nhiên, cá chuồn cũng đủ sức chinh phục mọi khẩu vị.
Trong tâm thức của người dân miền Trung, hình ảnh cá chuồn còn gắn liền với những câu ca dao mộc mạc. Ảnh: VnExpress
"Để có được mớ cá chuồn tươi ngon ở TP.HCM này, nhiều khi tôi phải dậy từ tờ mờ sáng, lặn lội đến các chợ đầu mối, mong sao may mắn tìm được chút hương vị biển cả thân thương", chị Loan tâm sự, ánh mắt ánh lên niềm yêu mến đặc biệt dành cho loài cá "biết bay" này.
