Các điều kiện của Ba Lan để chuyển giao máy bay chiến đấu MiG-29 cho Ukraine vẫn chưa được đáp ứng và các đồng minh NATO vẫn chưa cung cấp cho Warsaw mọi thứ mà họ yêu cầu. Điều này đã được xác nhận bởi người đứng đầu Bộ Quốc phòng Ba Lan, Mariusz Błaszczak, trong một cuộc phỏng vấn với Reuters.
"Điều kiện cho phép nhà nước Ba Lan đảm bảo an ninh tuyệt đối vẫn chưa được đáp ứng. Chúng tôi cần một chương trình hỗ trợ đầy đủ", Bộ trưởng cho biết. Theo ông, mặc dù có sự hỗ trợ từ các quốc gia như Na Uy trong việc bảo vệ không phận, nhưng chính quyền Ba Lan vẫn mong đợi nhiều hơn từ các đồng minh NATO.
Trước đó, vào ngày 8/7, chính phủ Ukraine tuyên bố rằng, chính quyền Ba Lan cam kết xem xét khả năng chuyển ít nhất một phi đội MiG-29 bổ sung (khoảng 14 máy bay chiến đấu) đến Kiev. Vào thời điểm đó, Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk đã cảnh báo Ukraine rằng, Warsaw sẽ không thể chuyển những máy bay này nếu không có sự hỗ trợ của các đồng minh NATO.
Nguyên nhân
Ba Lan là một trong những quốc gia ủng hộ mạnh mẽ nhất cho Ukraine kể từ khi nổ ra xung đột với Nga vào tháng 2/2022, nhưng lập trường của nước này về việc chuyển giao những chiếc MiG-29 không hề đơn giản như vẻ bề ngoài.
Chính phủ Ba Lan đã tuyên bố rõ ràng rằng, họ sẽ chỉ tiến hành chuyển giao trong những trường hợp rất cụ thể, đặc biệt là khi có sự hợp tác của các đồng minh NATO và sự thống nhất các chiến lược phòng thủ chung của phương Tây.
Điều này phản ánh mối quan ngại sâu sắc của Ba Lan về hậu quả địa chính trị của việc chuyển giao như vậy, đặc biệt là về khả năng trả đũa của Nga. Ba Lan đã nhiều lần tuyên bố rằng họ không muốn hành động một cách biệt lập mà thay vào đó tìm cách đảm bảo rằng việc chuyển giao vũ khí tiên tiến là một phần của phản ứng phối hợp, một phản ứng không vô tình làm leo thang căng thẳng giữa NATO và Nga.
Một điều kiện khác liên quan đến hỗ trợ hậu cần và kỹ thuật để Ukraine tích hợp MiG-29 vào đội bay hiện có của mình. Ba Lan đã bày tỏ lo ngại về khả năng vận hành và bảo dưỡng hiệu quả MiG-29 của Ukraine.
Warsaw hiểu rõ nhu cầu bảo dưỡng phức tạp của những chiếc máy bay này, đòi hỏi kiến thức chuyên môn và phụ tùng, nhưng một số yêu cầu trong đó có thể không có sẵn ở Ukraine.
Do đó, lời đề nghị của Ba Lan không chỉ bao gồm máy bay phản lực mà còn cam kết cung cấp chương trình đào tạo và hỗ trợ cần thiết để đảm bảo Ukraine có thể tích hợp MiG-29 vào lực lượng không quân của mình một cách hiệu quả.
Tuy nhiên, điều kiện thu hút nhiều sự quan tâm nhất liên quan đến chiến lược quân sự rộng hơn của NATO và các đảm bảo an ninh cho chính Ba Lan. Việc chuyển giao MiG-29 được coi là một cách hữu hình để hỗ trợ Ukraine tăng cường khả năng phòng thủ của mình, nhưng nó cũng là một rủi ro tiềm tàng đối với Ba Lan.
Warsaw có thể hiểu được mối lo ngại về hậu quả của việc cung cấp những tài sản có giá trị cao như vậy cho một quốc gia đang có xung đột với Nga. Chính phủ Ba Lan đã nhấn mạnh tầm quan trọng của lời đảm bảo từ NATO rằng, bất kỳ hành động xâm lược nào của Nga chống lại Ba Lan, để trả đũa việc nước này hỗ trợ Ukraine, sẽ kích hoạt Điều 5 của hiệp ước NATO, trong đó cam kết tất cả các quốc gia thành viên phải bảo vệ lẫn nhau.
Ngoài ra còn có vấn đề về thời gian. Ba Lan đã chỉ ra rằng họ sẽ không tiến hành chuyển giao MiG-29 cho đến khi có khuôn khổ quốc tế phù hợp, đảm bảo rằng máy bay sẽ được sử dụng hiệu quả và không gây ra leo thang không cần thiết.
Warsaw nhận thức rằng việc chuyển giao vũ khí tiên tiến như máy bay chiến đấu có thể bị Nga coi là hành động leo thang, có khả năng dẫn đến xung đột rộng hơn. Do đó, Ba Lan đang hành động thận trọng, đảm bảo rằng mọi bước đi đều phù hợp với mục tiêu chung của NATO và cộng đồng quốc tế rộng lớn hơn.
MiG-29 Ba Lan
Không quân Ba Lan vận hành nhiều mẫu MiG-29 khác nhau, đã được đưa vào sử dụng từ cuối những năm 1980. Mặc dù những máy bay này đã được hiện đại hóa theo thời gian, nhưng chúng vẫn tương đối cũ theo tiêu chuẩn hiện đại, đòi hỏi phải nâng cấp liên tục để duy trì hiệu quả hoạt động.
Các máy bay MiG-29 trong kho vũ khí của Ba Lan chủ yếu là các mẫu MiG-29A và MiG-29UB, với một số phiên bản nâng cấp bao gồm MiG-29M và MiG-29M2. MiG-29A là phiên bản tiêu chuẩn, được trang bị hệ thống radar Zhuk-ME, cung cấp khả năng theo dõi và tấn công mục tiêu ở tầm trung đến xa chắc chắn nhưng hơi lỗi thời.
MiG-29UB, phiên bản huấn luyện hai chỗ ngồi, về cơ bản giống hệt về mặt hệ thống điện tử hàng không và khả năng, nhưng được thiết kế để hướng dẫn phi công và huấn luyện tác chiến.
Ba Lan đã đầu tư vào việc hiện đại hóa đội bay MiG-29 của mình trong nhiều năm qua để kéo dài tuổi thọ của máy bay và cải thiện hiệu suất trong môi trường chiến đấu hiện đại. Điều này bao gồm việc nâng cấp hệ thống radar và thiết bị điện tử hàng không, cho phép tương thích tốt hơn với các hệ thống phương Tây và cải thiện độ tin cậy tổng thể của máy bay.
Các nâng cấp tập trung nhiều vào hệ thống điện tử hàng không và buồng lái, giúp MiG-29 linh hoạt hơn trong chiến đấu và được trang bị tốt hơn cho các nhiệm vụ liên quan đến chiến đấu không đối không và không đối đất. MiG-29 của Ba Lan cũng được trang bị hệ thống liên lạc được cập nhật, cho phép chúng tích hợp liền mạch vào mạng lưới chỉ huy và kiểm soát rộng hơn của NATO.
Một trong những nâng cấp đáng chú ý nhất là việc lắp đặt hệ thống định vị GPS do phương Tây sản xuất, giúp tăng cường đáng kể khả năng tấn công chính xác của máy bay. Những nâng cấp này đã giúp MiG-29 có khả năng hoạt động tốt hơn trong mọi điều kiện thời tiết và phù hợp hơn với các kịch bản không chiến hiện đại.
Máy bay MiG-29 của Ba Lan còn được trang bị hệ thống tên lửa tiên tiến, cho phép mang theo nhiều loại tên lửa không đối không, bao gồm tên lửa R-73 và R-27, có khả năng tấn công cả máy bay chiến đấu và các mục tiêu lớn hơn ở tầm xa.
Tuy nhiên, Ba Lan đã cân nhắc khả năng cho nghỉ hưu những máy bay này để chuyển sang các nền tảng mới hơn, như F-35 được đánh giá là vượt trội hơn về khả năng tàng hình, tầm bay và hỏa lực tổng thể.
MiG-29 của Ba Lan có tuổi thọ cao nên cũng rất tốn kém để bảo dưỡng và các bộ phận có thể khó tìm vì nhiều thành phần không còn được sản xuất nữa. Ba Lan đã hợp tác chặt chẽ với các nhà khai thác MiG-29 khác, chẳng hạn như Bulgaria và Slovakia, để bảo dưỡng và nâng cấp máy bay của họ, nhưng những nỗ lực này không phải là không đáng kể.
Ba Lan cũng chỉ trích việc Nga liên tục từ chối hợp tác về phụ tùng thay thế và các thỏa thuận bảo trì, điều này làm phức tạp khả năng duy trì khả năng sẵn sàng hoạt động hoàn toàn của MiG-29.
Xét về tầm quan trọng chiến lược, MiG-29 vẫn mang lại cho Ba Lan khả năng phòng không toàn diện, với khả năng đánh chặn máy bay địch, tiến hành các nhiệm vụ tấn công hạn chế và đóng góp vào nỗ lực giành ưu thế trên không rộng lớn hơn của NATO ở Đông Âu. Tuy nhiên, sớm muộn chiếc máy bay này cũng phải bị thay thế bởi những nền tảng hiện đại hơn trong tương lai.
Quang Hưng
