Việc ở ngoài không gian ảnh hưởng đến mọi sinh vật sống vốn tiến hóa trên Trái Đất – từ cơ thể con người cho đến các vi sinh vật mà chúng ta mang theo. Điều đó cũng đúng với những vi khuẩn được con người sử dụng để lên men thực phẩm. Mới đây, các nhà khoa học đã thử ủ miso – một loại tương làm từ đậu nành lên men – trên Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS), và kết quả là… vị của nó khác hẳn so với miso trên Trái Đất.
Tháng 3 năm 2020, một hộp nhỏ chứa nguyên liệu “miso chưa lên men” được đưa lên ISS. Tại đây, nó được để ủ trong vòng 30 ngày. Song song, hai mẻ miso khác cũng được lên men làm đối chứng ở mặt đất: một tại Cambridge (Mỹ), một tại Copenhagen (Đan Mạch). Sau khi so sánh, các nhà nghiên cứu nhận thấy miso ngoài không gian có mùi và vị tương đối giống với hai mẫu còn lại, nhưng mang hương vị đậm đà và thơm mùi hạt rang rõ rệt hơn.
“Có một số yếu tố đặc trưng của môi trường không gian ở quỹ đạo thấp – đặc biệt là vi trọng lực và mức độ bức xạ cao hơn – có thể ảnh hưởng đến cách vi khuẩn sinh trưởng và trao đổi chất, từ đó tác động đến quá trình lên men,” tiến sĩ Joshua D. Evans từ Đại học Kỹ thuật Đan Mạch, đồng tác giả nghiên cứu, cho biết.
Không chỉ khác biệt về hương vị, nhóm nghiên cứu còn phát hiện những điểm khác nhau rõ rệt về hệ vi sinh vật trong các mẻ miso. Kết quả phân tích cho thấy mặc dù vi sinh vật vẫn có thể lên men trong môi trường ngoài không gian, nhưng các chủng vi khuẩn phát triển mạnh lại không hoàn toàn giống với các chủng trên Trái Đất. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến việc chế biến thực phẩm trong tương lai, mà còn liên quan đến vấn đề sức khỏe của con người sống lâu dài ngoài không gian.
“Việc lên men trên ISS cho thấy một hệ thống sống ở cấp độ vi sinh vật có thể phát triển nhờ sự đa dạng trong cộng đồng vi khuẩn,” tiến sĩ Maggie Coblentz, đồng tác giả đến từ Viện Công nghệ Massachusetts (MIT), chia sẻ. “Dù Trạm Vũ trụ Quốc tế thường được xem là môi trường vô trùng, nghiên cứu của chúng tôi cho thấy vi sinh vật và các dạng sống phi con người vẫn có khả năng tồn tại và phát triển trong không gian. Điều này đặt ra các câu hỏi sinh đạo đức quan trọng về việc đưa thực vật và vi khuẩn rời khỏi hành tinh của chúng ta và đưa chúng đến môi trường ngoài Trái Đất.”
Những nghiên cứu khác từng chỉ ra rằng nhiều loài vi sinh vật trên ISS hiện đã có sự khác biệt đáng kể so với các “họ hàng” của chúng trên Trái Đất, do sự thay đổi trong môi trường sống. Trong khi ISS vẫn được tiếp tế thường xuyên, nếu con người mở rộng sự hiện diện lâu dài trong không gian, việc sản xuất và chế biến thực phẩm sẽ ngày càng trở nên quan trọng.
Thí nghiệm ủ miso này mới chỉ là bước khởi đầu. Theo tiến sĩ Coblentz, mục tiêu sâu xa hơn của dự án là sử dụng chính những thứ cơ bản như thực phẩm để kích thích các cuộc thảo luận về cấu trúc xã hội trong không gian, cũng như giá trị của các vai trò “nội trợ” trong lĩnh vực khoa học và kỹ thuật – những điều thường bị xem nhẹ trong các sứ mệnh vũ trụ.
“Cách mà chúng ta thiết kế các hệ thống trong không gian cho thấy rõ thông điệp về việc ai có quyền hiện diện ở đó, ai được mời tham gia, và họ sẽ trải nghiệm không gian như thế nào,” Coblentz nói thêm.
Nghiên cứu đã được công bố trên tạp chí iScience.
Anh Việt
Bình luận tiêu biểu (0)