Mới đây, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an ra quyết định khởi tố vụ án, bắt tạm giam ban lãnh đạo Công ty Cổ phần Z Holding, đơn vị đứng sau thương hiệu sữa Hiup, để điều tra về 2 tội danh: “Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng” và “Sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm”, theo Điều 221 và 193 Bộ luật Hình sự năm 2015.
Bước đầu cơ quan điều tra xác định sản phẩm sữa non tăng chiều cao “Hiup 27” không đảm bảo các thành phần và hàm lượng dinh dưỡng như đã công bố. Các sản phẩm này được sản xuất từ ngày 8/8/2024 đến 5/3/2025 tại Nhà máy của Công ty Cổ phần Thương mại và sản xuất Nature Made. Trong thời gian đó, nhiều người nổi tiếng đã tham gia quảng bá cho Hiup – trong đó có BTV Quang Minh và MC Vân Hugo.
Ngay sau đó, BTV Quang Minh và MC Vân Hugo đều đăng tải dòng trạng thái trên trang cá nhân của mình cho rằng đã bị lừa, đồng thời gửi lời xin lỗi đến người hâm mộ và người tiêu dùng.
MC Vân Hugo khẳng định vì tin vào nhãn hàng, cô đã cho con sử dụng HIUP mấy năm qua. “Nhưng giờ thì tôi hiểu: Tôi đã bị lừa”, Vân Hugo chia sẻ.
Trong khi đó, BTV Quang Minh cho biết, anh đang làm việc với luật sư về vụ việc liên quan đến hãng sữa HIUP vì bị lừa dối.
“Tôi không phải là người đầu tiên quảng cáo cho nhãn hàng này. Năm 2024, đại diện hãng sữa đến gặp tôi và nói cho con trải nghiệm sản phẩm xem thế nào.
Sau một thời gian, tôi nhận thấy con phát triển chiều cao. Nhiều người hỏi, tôi còn mua tặng cho con đồng nghiệp trong cơ quan. Đến tháng 2/2025, tôi chấm dứt hợp đồng quảng cáo cho sản phẩm.
Trong livestream dịp Tết, tôi bị phạt vì nhắc tên bác sĩ và thành phần không có trong đăng ký sản phẩm, song những nội dung này không phải tôi tự đưa ra mà được phía nhãn hàng cung cấp trong kịch bản", BTV Quang Minh nói.
Trao đổi với PV dưới góc độ pháp lý, TS. Luật sư Đặng Văn Cường (Đoàn luật sư TP. Hà Nội) cho rằng, dù các cá nhân trên không cố ý, nghệ sĩ quảng cáo sữa giả vẫn có thể bị buộc hoàn trả số tiền thu lợi bất chính. Còn nếu chứng minh được hành vi tiếp tay bán sữa giả, họ có thể bị xử lý hình sự.
Theo luật sư Cường, quá trình điều tra vụ án sữa giả mang thương hiệu trên, cơ quan điều tra sẽ không chỉ làm rõ hành vi của những người trực tiếp sản xuất, phân phối sản phẩm, mà còn xem xét trách nhiệm pháp lý của các nghệ sĩ, người nổi tiếng từng tham gia quảng bá.
Đáng chú ý, những nghệ sĩ, người nổi tiếng tham gia quảng cáo sản phẩm này, cơ quan chức năng cần làm rõ nhận thức chủ quan của họ, hành vi và số tiền hưởng lợi. Nếu không chứng minh được họ biết là hàng giả, không giúp sức cho việc bán hàng, họ không bị xử lý hình sự.
Ngoài ra, việc tiêu thụ số lượng lớn sữa HIUP giả có thể xảy ra khi có chiến dịch quảng cáo thổi phồng công dụng một cách có hệ thống. Những lời giới thiệu biến sữa thành “thần dược” giúp trẻ cao lớn, thông minh, người già khỏe mạnh, kết hợp với hình ảnh các nghệ sĩ nổi tiếng, đã khiến hàng loạt người tiêu dùng tin tưởng và mua sản phẩm.
“Tuy nhiên, nếu số tiền họ nhận được là bất hợp pháp, xuất phát từ hành vi lừa dối, thì cơ quan tố tụng có thể buộc hoàn trả khoản tiền đó để khắc phục hậu quả cho người tiêu dùng", ông Cường nêu quan điểm.
"Nếu nghệ sĩ biết rõ sản phẩm không đạt chất lượng mà vẫn tham gia quảng cáo, họ có thể bị xử lý hình sự về tội lừa dối khách hàng theo Điều 198 Bộ luật Hình sự. Còn nếu không biết nhưng quảng cáo sai sự thật, họ vẫn có thể bị xử phạt hành chính hoặc buộc hoàn tiền", luật sư Cường nhấn mạnh.
Người mua có thể kiện dân sự để đòi bồi thường
Luật sư Đặng Văn Cường cho biết, về vấn đề dân sự, những người quảng cáo sai sự thật, dù không trực tiếp bán hàng, vẫn có thể bị người tiêu dùng kiện ra tòa nếu gây thiệt hại tài chính hoặc ảnh hưởng sức khỏe. Vì vậy, mọi hành vi gây thiệt hại đến quyền lợi người tiêu dùng đều có thể bị yêu cầu bồi thường và người tiêu dùng có thể yêu cầu được bồi thường.
Theo ông Cường, pháp luật hiện hành cũng quy định rõ các vai trò trong hoạt động quảng cáo: Người quảng cáo, người kinh doanh dịch vụ quảng cáo, người phát hành quảng cáo và người chuyển tải sản phẩm quảng cáo. Tuy nhiên, chưa có định nghĩa cụ thể thế nào là “người nổi tiếng”, chủ thể có sức ảnh hưởng mạnh trên mạng xã hội.
Do vậy, với độ nhận diện cao, có khả năng lan tỏa thông tin nhanh chóng. Nếu họ góp phần vào việc quảng cáo hàng giả, hàng kém chất lượng, hậu quả xã hội rất lớn. Đáng tiếc là hiện nay luật chưa quy định đầy đủ về trách nhiệm của nhóm người này, đặc biệt với vai trò là người chuyển tải sản phẩm quảng cáo.
Trường hợp người tiêu dùng mua phải sản phẩm giả qua livestream của người nổi tiếng, họ hoàn toàn có quyền lưu lại bằng chứng và trình báo với cơ quan chức năng. Nếu hành vi có dấu hiệu phạm tội, cơ quan điều tra sẽ vào cuộc. Nếu không đủ yếu tố hình sự, người mua vẫn có thể kiện dân sự để đòi bồi thường.
"Chúng ta đang ở thời điểm mà pháp luật cần bổ sung nhanh chóng các quy định liên quan đến quảng cáo trên nền tảng số. Sức ảnh hưởng của người nổi tiếng ngày càng lớn và đi kèm với đó phải là trách nhiệm pháp lý rõ ràng", luật sư kết luận.
"Đảng và Nhà nước ta đang kiên quyết đấu tranh phòng chống hàng giả, quảng cáo gian dối và gian lận thương mại. Bởi vậy tất cả người tiêu dùng, công dân đều có quyền cung cấp các thông tin tài liệu về hành vi sản xuất buôn bán hàng giả, quảng cáo sai sự thật, gian lận thương mại của các tổ chức, cá nhân cho cơ quan quản lý hoặc cho các cơ quan truyền thông.
Qua đó, cơ quan chức năng sẽ vào cuộc xác minh làm rõ, có cơ sở để xử lý theo quy định của pháp luật, đảm bảo môi trường kinh doanh lành mạnh, đảm bảo quyền lợi của người tiêu dùng", luật sư Đặng Văn Cường nhấn mạnh.
Minh Ngọc
