Bước nhảy thế hệ trong tư duy thiết kế
Tại triển lãm "National Defense Development 2025" đầu tháng 10, Triều Tiên chính thức công bố biến thể nâng cấp của dòng xe tăng Cheonma-2 với tên gọi Cheonma-3. Điểm gây chú ý nhất là hệ thống vượt sông tích hợp trong thân xe, cho phép xe tăng tự hành qua sông hoặc hồ sâu mà không cần cầu phao hay công binh hỗ trợ, điều trước đây chỉ thấy trên các dòng tăng tiên tiến như K2 Black Panther của Hàn Quốc. Việc áp dụng công nghệ này có thể giúp lực lượng thiết giáp Triều Tiên linh hoạt hơn đáng kể trong điều kiện tác chiến địa hình phức tạp, nơi cầu phao hoặc đơn vị công binh không thể tiếp cận kịp thời.
Cheonma-3 được xem là phiên bản tiến hóa toàn diện của Cheonma-2, tập trung cải tiến ở tháp pháo, giáp và hệ thống điện tử. Tháp pháo mới có cấu trúc giáp tổng hợp nhiều lớp, bổ sung giáp phản ứng nổ (ERA) ở hai bên và đặc biệt là tổ hợp phòng vệ chủ động (APS) với nhiều ống phóng bố trí quanh rìa nóc tháp. Bố cục này gợi nhớ đến hệ Drozd của Nga và GL6 của Trung Quốc, cho phép bao phủ gần như toàn bộ 360 độ, tạo vùng bảo vệ chống đạn chống tăng và đạn bay tầm thấp.
Về mặt bố trí, kính ngắm toàn cảnh của chỉ huy được đưa ra phía sau, súng phóng lựu trước xe được thay bằng trạm vũ khí điều khiển từ xa (RWS), trong khi cụm quang học của pháo thủ được thiết kế lại với hình khối góc cạnh hơn, tạo không gian trong tháp rộng hơn cho thiết bị điện tử.
Pháo chính của Cheonma-3 nhiều khả năng vẫn là pháo nòng trơn 125 mm dòng 2A46, tương tự các xe tăng Nga và Trung Quốc hiện nay, mặc dù một số nguồn nhận định Triều Tiên có thể vẫn dùng biến thể 115 mm cải tiến có buồng đạn mở rộng. Vũ khí phụ bao gồm súng phóng lựu tự động AGS-17, súng máy đồng trục PKT 7,62 mm, cùng hai tên lửa chống tăng Bulsae gắn sẵn ở hai bên tháp pháo. Hệ thống động lực được cho là động cơ diesel V-55 hoặc V-12 với công suất dao động 750-1.300 mã lực, dùng hệ thống treo thanh xoắn với bảy bánh chịu lực mỗi bên, khối lượng toàn bộ khoảng 50-55 tấn.
Một nền công nghiệp xe tăng đang "tự học"
Cheonma-3 không phải là sản phẩm đột ngột xuất hiện, mà là kết quả của quá trình tiến hóa hơn nửa thế kỷ của ngành công nghiệp xe tăng Triều Tiên. Từ sau chiến tranh Triều Tiên, nước này chủ yếu sử dụng T-34-85 do Liên Xô viện trợ, sau đó tiếp nhận T-55 và Type 59 trong thập niên 1960-1970. Đến cuối thập niên 1970, dòng Chonma-ho dựa trên T-62 ra đời, trở thành xe tăng chủ lực nội địa đầu tiên và được sản xuất hàng nghìn chiếc trong nhiều biến thể đến tận đầu những năm 2000.
Sang thập niên 1990, dòng Pokpung-ho ra đời với khung thân kéo dài và pháo nòng trơn 125 mm, đánh dấu bước chuyển sang công nghệ hạng nặng. Kế tiếp là Songun-915, bổ sung giáp phản ứng nổ, kính ngắm đêm và động cơ công suất lớn hơn. Các thiết kế này thể hiện chiến lược "cải tiến liên tục dựa trên nền cũ", khai thác triệt để công nghệ sẵn có và hỗ trợ kỹ thuật hạn chế từ Trung Quốc, Iran. Cheonma-2 và nay là Cheonma-3 chính là sự nối tiếp hợp lý của hướng phát triển đó: không tạo ra "bước nhảy vọt" nhưng cho thấy sự tích lũy năng lực thiết kế và tích hợp công nghệ rõ ràng.
Trung tâm sản xuất của chuỗi xe tăng Cheonma được xác định là nhà máy Kusong ở tỉnh Bắc Pyongan. Ảnh vệ tinh cho thấy khu phức hợp này đã được mở rộng mạnh trong giai đoạn 2021-2023, bổ sung xưởng lắp ráp mới cho pháo tự hành, pháo phản lực cỡ lớn và xe tăng. Việc mở rộng trùng thời điểm với các chuyến thị sát của lãnh đạo cấp cao, nhấn mạnh mục tiêu "sản xuất hàng loạt xe tăng thế hệ mới" cho Quân đội Nhân dân Triều Tiên.
Đến tháng 5/2025, hình ảnh từ bên trong nhà máy hé lộ nhiều thân xe Cheonma-2 và cụm tháp pháo Cheonma-3 đã hoàn thiện, cho thấy dây chuyền lắp ráp hàng loạt đã vận hành. Cheonma-3 nhiều khả năng đã bước vào giai đoạn sản xuất giới hạn, trước khi hoàn thiện chu trình thử nghiệm và đánh giá chiến thuật.
Chiến lược "ít nhưng tinh"
Dù tổng số xe tăng Triều Tiên được ước tính từ 3.500 đến 5.000 chiếc, phần lớn vẫn là các dòng T-55, T-62 và Type 59 cũ kỹ. Những dòng hiện đại hơn như Chonma-ho, Pokpung-ho, Songun-915 và Cheonma-2 chủ yếu được biên chế cho các đơn vị tinh nhuệ quanh Bình Nhưỡng và khu vực phi quân sự. Các dòng xe lội nước như PT-85 và Type 63 phục vụ cho lực lượng ven sông và duyên hải. Trong bối cảnh kinh tế hạn chế, việc Triều Tiên tập trung cải tiến dần, thay vì thay mới toàn bộ, là cách tiếp cận thực dụng và bền vững hơn.
Cheonma-3 đại diện cho hướng phát triển "ít nhưng tinh", trong đó ưu tiên nâng cao khả năng sống sót, tự bảo vệ và cơ động chiến thuật hơn là tăng số lượng. Việc tích hợp APS, giáp phản ứng nổ, quang học số hóa và hệ thống vượt sông tự động cho thấy Triều Tiên đang hướng tới khả năng tác chiến độc lập của từng xe tăng đơn lẻ, giảm phụ thuộc vào lực lượng công binh hoặc hậu cần. Đây là một bước tiến đáng chú ý trong tư duy sử dụng tăng thiết giáp của nước này - từ mô hình "đánh theo đội hình lớn" sang "đơn vị nhỏ linh hoạt, tự vận hành".
Trong bức tranh tổng thể, Cheonma-3 không phải là đối thủ ngang tầm với các dòng xe tăng thế hệ mới của Hàn Quốc hay phương Tây, nhưng nó phản ánh rõ sự trưởng thành công nghiệp và khả năng sáng tạo nội tại của Triều Tiên trong lĩnh vực vũ khí hạng nặng. Nếu hệ thống vượt sông và APS của Cheonma-3 thực sự hoạt động hiệu quả, đây sẽ là bước nhảy công nghệ thực chất - một dấu hiệu cho thấy Triều Tiên không còn chỉ sao chép mà đang dần tự phát triển giải pháp phù hợp với điều kiện tác chiến riêng của mình.
Quang Hưng (Theo Armyrecognition)
