Có thể nói, 10 sự kiện hàng đầu làm rung chuyển thế giới do hậu quả và tác động to lớn của chúng đối với tương lai của các quốc gia và đến nền chính trị, kinh tế, an ninh ở cấp độ toàn cầu.
1- Tổng thống Donald Trump đắc cử trở lại Nhà Trắng nhiệm kỳ hai
Trong lịch sử nước Mỹ, Grover Cleveland và Donald Trump là hai vị tổng thống duy nhất đắc cử hai nhiệm kỳ không liên tiếp. Việc ông Trump trở lại Nhà Trắng đã định hình lại nền chính trị Mỹ, xác định lại vai trò của nước Mỹ trên thế giới, mang lại những thay đổi căn bản trong chính sách đối nội cũng như đối ngoại của Mỹ, tất cả nhằm phục vụ mục tiêu "Nước Mỹ trên hết" và "Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại - MAGA", áp dụng cách tiếp cận cứng rắn hơn đối với các vấn đề nhập cư, toàn cầu hóa và chuỗi cung ứng thương mại và liên minh quốc tế của Washington.
2- Mỹ áp thuế với hàng nhập khẩu nhiều quốc gia
Chính quyền Mỹ công bố áp thuế quan rộng rãi đối với hàng nhập khẩu của các nước gọi là "Ngày giải phóng" trong một động thái được coi là một bước ngoặt trong thương mại toàn cầu. Một số quốc gia phản ứng bằng cách áp đặt thuế quan đối kháng, dẫn đến căng thẳng thương mại leo thang, định giá lại hàng hóa và nguy cho lạm phát gia tăng trên toàn cầu.
3- Leo thang căng thẳng lên đến đỉnh cao ở Trung Đông
Trong khi cuộc xung đột với Hamas và Hezbollah diễn ra ác liệt, ngày 13/6/2025, Israel với sự tham gia của không quân Mỹ đã thực hiện một cuộc không kích lớn chưa từng có vào ba cơ sở hạt nhân lớn của Iran, dẫn đến bùng nổ cuộc chiến 12 ngày và sự đáp trả mạnh mẽ của Teheran làm thay đổi cán cân so sánh lực lượng trong khu vực.
Hệ thống phòng thủ nhiều lớp của Israel đánh chặn tên lửa Iran. Ảnh: Reuters
4- Chiến tranh thương mại toàn cầu
Cho rằng, cán cân thương mại giữa Mỹ và các nước trên thế giới là không công bằng, Tổng thống Donald Trump đã tăng thuế quan đối với các hàng hóa nhập khẩu, mức độ tùy theo từng quốc gia.
Nhiều nước, đặc biệt là các nước có kim ngạch thương mại lớn với Mỹ như Trung Quốc, Liên minh châu Âu (EU), Mexico, Canada... đã có các biện pháp trả đũa thông qua việc áp thuế đối ứng lên hàng hóa của Mỹ. Trung Quốc, ngoài việc áp thuế đối ứng, còn ngừng xuất khẩu đất hiếm và một số kim loại chiến lược được sử dụng trong các ngành công nghiệp và quân sự của Mỹ, ảnh hưởng trực tiếp tới nền kinh tế của Mỹ.
Nhận thấy hậu quả trong cuộc chiến thương mại với các nước, Mỹ đã thỏa thuận giảm thuế, tạm thời hạ nhiệt căng thẳng thuế quan với EU, đồng thời bắt đầu làm dịu lập trường với Trung Quốc. Tháng 10/2025, ông Trump đã gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Busan, Hàn Quốc thỏa thuận "ngừng bắn tạm thời" và mời ông thăm Mỹ. Những thỏa thuận này là sự khởi đầu của khả năng đạt được thỏa hiệp trong một cuộc xung đột làm rung chuyển nền kinh tế toàn cầu.
5- Căng thẳng leo thang ở Biển Đỏ
Phá vỡ một trong những tuyến đường biển quan trọng nhất thế giới, qua đó hơn 12% thương mại toàn cầu, khiến chi phí vận chuyển có lúc tăng lên tới hơn 300%. Với sự chậm trễ của các lô hàng đến, chi phí vận chuyển cao và chi phí bảo hiểm cao, gánh nặng đối với các công ty công nghiệp và thương mại đã tăng lên, đặc biệt là ở châu Âu và châu Á, nơi chuỗi cung ứng phụ thuộc rất nhiều vào hành lang quan trọng này. Tình hình này ảnh hưởng đến giá hàng hóa thế giới và khiến an ninh hàng hải quốc tế chịu áp lực to lớn.
6- Thảm họa khí hậu chưa từng có
Những đợt nắng nóng nghiêm trọng, lũ lụt và bão, gây ra thiệt hại nặng nề về người và vật chất. Lũ lụt ở Nam Á đã làm cho hàng nghìn người chết và khiến hơn 3 triệu người phải di dời. Một đợt nắng nóng ở châu Âu lên tới 49 độ C, giết chết hàng trăm người. Một cơn bão lớn ở bờ biển phía đông nước Mỹ đã gây ra thiệt hại hơn 12 tỷ đô la.
7- Thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và Hamas ở Gaza
Sau hai năm chiến tranh thảm khốc, dưới sự trung gian hòa giải của Mỹ, Qatar và Ai Cập, sau nhiều cuộc đàm phán gián tiếp kéo dài, ngày 7/10/2025, Israel và Hamas đã đạt được một thỏa thuận ngừng bắn và trao đổi những người bị giam giữ.
Theo thỏa thuận này, Hamas thả các con tin bị giam giữ ở Dải Gaza, dù còn sống hay đã chết, để đổi lấy việc thả những tù nhân Palestine bị giam giữ trong các nhà tù của Israel, mở các cửa khẩu tăng cường đưa hàng cứu trợ nhân đạo vào Dải Gaza. Các cuộc đàm phán về các giai đoạn tiếp theo của thỏa thuận, đặc biệt là giải giáp Hamas, thành lập chính quyền cai quản Gaza còn hết sức khó khăn. Israel vẫn không ngừng các cuộc tấn công vào Dải Gaza, vi phạm thỏa thuận ngừng bắn.
8- Những cố gắng nhằm giải quyết hòa bình cuộc xung đột ở Ukraine
Cuộc gặp Trump - Putin tại Alaska mở ra cánh cửa giải quyết cuộc xung đột Nga - Ukraine bằng biện pháp hòa bình. Trở lại cầm quyền, Tổng thống Trump đã thay đổi hoàn toàn quan điểm của Mỹ đối với cuộc xung đột Nga - Ukraine, từ ủng hộ mạnh mẽ Kiev sang bình thường hóa quan hệ, hợp tác với Nga tìm cách chấm dứt cuộc xung đột.
Mặc dù còn nhiều phức tạp, cuộc xung đột Nga -Ukraine bước sang năm thứ tư không dễ gì giải quyết sớm, nhưng cuộc họp thượng đỉnh Trump - Putin ngày 15/8/2025 tại tại căn cứ quân sự Elmendorf-Richardson ở Anchorage, Alaska và thỏa thuận đạt được về các nguyên tắc cơ bản nhằm giải quyết cuộc xung đột Ukraine là sự mở đầu đáng khích lệ.
Điều quan trọng nhất là Trump cho rằng cuộc xung đột cần phải được giải quyết bằng đối thoại hòa bình và tỏ ra quyết tâm tìm kiếm giải pháp, bất chấp các áp lực rất lớn từ phía Ukraine và châu Âu. Ngày 20/11/2025, Tổng thống D. Trump đưa ra kế hoạch hòa bình 28 điểm, cơ sở để giải quyết cuộc xung đột là một bước tích cực hướng tới giải pháp.
9- Căng thẳng leo thang chưa từng có ở vùng biển Caribe
Ngày 13/11/2025, Mỹ đã đưa một lực lượng quân sự lớn chưa từng có đến Biển Caribe. Tàu sân bay USS Gerald Ford lớn nhất thế giới với hơn 5.000 thủy thủ trên tàu, có thể chứa hơn 75 máy bay quân sự, 10 máy bay chiến đấu F-35 mới nhất và máy bay trinh sát. Trước đó, tháng 10/2025, trung đoàn hàng không đặc biệt 160 gồm nhiều chiếc trực thăng Little Bird đã được đưa đến khu vực, các máy bay ném bom chiến lược B-1B Lancer của Mỹ xuất hiện trở lại ngoài khơi bờ biển Venezuela.
Ngoài tàu sân bay USS Gerald Ford, Mỹ đã triển khai nhiều tàu chiến đến vùng biển Caribe gồm ba tàu khu trục USS Gravely, USS Jason Dunham, Gravely và USS Sampson được trang bị 1.200 tên lửa Tomahawk dẫn đường, tàu tuần dương USS Lake Erie và một tàu ngầm hạt nhân chiến lược USS Newport News. Lực lượng vũ trang của Mỹ ngoài khơi bờ biển Venezuela hiện lên tới 16 nghìn binh sĩ. Đây là đợt triển khai quân sự lớn nhất kể từ năm 1965 ở vùng biển Caribe, mục tiêu công bố là nhằm chống lại "các băng đảng ma túy" ở khu vực.
10- Thời tiết khắc nghiệt, thiên tai xảy ra trên khắp thế giới do biến đổi khí hậu
Năm 2025 đã chứng kiến báo lũ lụt và các sự kiện thời tiết khắc nghiệt khác do hoạt động của con người, đã trở nên thường xuyên hơn, gây chết người, tàn phá nặng nề tại nhiều quốc gia trên thế giới.
Lượng mưa vượt quá 1.900mm đã gây ra lũ lụt tàn phá nhiều vùng ở Việt Nam. Bão Melissa, một trong những cơn bão mạnh nhất tấn công vùng biển Caribbean, tàn phá toàn bộ nhiều khu vực của Jamaica và gây ngập lụt nặng nề ở Haiti và Cuba.
Ở Đông Nam Á, Philippines bị tấn công bởi các cơn bão Ragasa, Bualoi, Kalmaegi và Fung-wong kéo dài hàng tháng. trong khi Việt Nam bị tàn phá bởi bão, lũ lụt và lở đất. Số người chết vì lũ lụt và sạt lở đất ở Đông Nam Á và Sri Lanca do lượng mưa chưa từng có đã vượt quá 1200 người, chỉ riêng ở Indonesia, hàng trăm nghìn người phải sống trong cảnh biệt lập cần đến cứu trợ khẩn cấp.
Tại châu Âu, các đợt nóng chưa từng có, nhiệt độ có lúc lên tới 49 độC, làm chết hơn 2 nghìn người. Các vụ cháy rừng bùng nổ trên khắp Âu. Bờ biển Địa Trung Hải của Pháp đã chứng kiến những vụ cháy rừng tồi tệ nhất trong 50 năm.
Tại Mỹ, các đám cháy do sét gây ra đã dẫn đến việc đóng cửa phía Bắc thung lũng Grand Canyon nổi tiếng của bang Arizona giữa mùa du lịch. Trận lũ quét kinh hoàng ngày 4/7/2025 tại bang Texas đã cướp đi sinh mạng của 120 người, thiệt hại lên tới khoảng 22 tỷ đô la.
Tổng thiệt hại kinh tế trên toàn cầu năm 2025 do thiên tai, theo ước tính lên tới khoảng 220 tỷ đô la.
Các nhà quan sát chính trị dự đoán năm 2026 cũng có thể sẽ không yên ổn vì các cuộc khủng hoảng năm 2025 chưa được giải quyết và chúng có thể trở nên tồi tệ và phức tạp hơn.
Điều này làm cho 2026 năm trở nên quan trọng trong việc xác định hướng đi của hệ thống kinh tế toàn cầu.
Đại sứ Nguyễn Quang Khai
