Trên hành trình nuôi dạy con, mỗi bậc cha mẹ đều dành cho con tình yêu và kỳ vọng vô hạn, mong con khỏe mạnh, trưởng thành và có một tương lai tươi sáng. Nhưng đôi khi, sự bảo bọc quá mức lại vô tình hình thành cho trẻ những thói quen không tốt, ảnh hưởng đến tính cách và cả khả năng hòa nhập xã hội sau này.
Dưới đây là 4 dấu hiệu thường gặp ở những đứa trẻ bị nuông chiều quá mức, kèm theo giải pháp thực tế giúp con trở nên tự tin, có chính kiến và trưởng thành lành mạnh hơn.
1. Trẻ thiếu độc lập, không biết tự chăm sóc bản thân
Biểu hiện: Trẻ phụ thuộc hoàn toàn vào cha mẹ từ mặc quần áo, ăn uống đến việc sắp xếp đồ đạc hay đưa ra quyết định nhỏ cũng không tự làm được. Điều này khiến trẻ trở nên lúng túng ở trường học và trong giao tiếp xã hội, thiếu kỹ năng giải quyết vấn đề cơ bản.
Cách khắc phục:
- Tập cho con tự làm từng chút một: giảm dần việc hỗ trợ trực tiếp, giao cho trẻ các việc đơn giản như cất đồ chơi, bày bát đĩa, sau đó tiến dần lên những việc như chuẩn bị bữa sáng hoặc tự xếp sách vở.
- Cho phép mắc lỗi: nếu trẻ làm hỏng, làm rơi, làm chậm… hãy coi đó là bài học, không phải thất bại.
- Làm mẫu và trao quyền chọn lựa: cha mẹ có thể hỏi trẻ muốn mặc đồ gì, chọn món gì cho bữa sáng… để trẻ rèn tư duy lựa chọn và tự quyết định.
2. Hay mặc cả, luôn "đòi điều kiện"
Biểu hiện: Trẻ thường dùng câu "Nếu con… thì bố mẹ phải…" để thương lượng, ví dụ: "Nếu con được 100 điểm thì mua cho con máy chơi game nhé?". Lâu dần, trẻ hình thành suy nghĩ rằng mọi việc đều phải có trao đổi, thiếu động lực nội tại và tinh thần trách nhiệm.
Cách khắc phục:
- Đặt ranh giới rõ ràng: cho trẻ biết điều gì có thể thương lượng và điều gì không. Học hành là trách nhiệm, không phải món hàng đổi chác.
- Giúp trẻ hiểu lý do: dùng truyện, ví dụ thực tế để giải thích vì sao phải làm việc này việc kia mà không cần trao đổi.
- Giảm vật chất, tăng cảm xúc: thay vì hứa hẹn tặng quà, hãy khen ngợi, ôm trẻ hoặc ghi nhận cảm xúc tích cực khi trẻ cố gắng.
3. Không có nguyên tắc, không tuân thủ quy tắc
Biểu hiện: Trẻ hay phá vỡ quy định như làm bài tập không đúng giờ, cắt ngang lời người khác, ồn ào nơi công cộng… Những điều này cho thấy trẻ thiếu ý thức về quy tắc và tự kiểm soát.
Cách khắc phục:
- Lập quy tắc cùng nhau: cha mẹ và con cùng thiết lập quy tắc gia đình để trẻ hiểu và có trách nhiệm tuân thủ. Các quy tắc phải đơn giản, rõ ràng, gắn với đời sống hằng ngày.
- Học bằng hậu quả: nếu trẻ vi phạm, phải có hậu quả phù hợp (không xem TV, không mời bạn đến chơi…). Điều quan trọng là nhất quán.
- Làm gương: cha mẹ cũng phải giữ nguyên tắc; trẻ học qua quan sát. Có thể dùng trò chơi nhập vai để trẻ hiểu quy tắc theo cách thú vị hơn.
4. Dễ cáu giận, không biết biết ơn
Biểu hiện: Trẻ khó kiểm soát cảm xúc, gặp chuyện không vừa ý là quấy khóc hoặc giận dữ. Đồng thời, trẻ coi sự giúp đỡ của người khác là hiển nhiên, thiếu lòng biết ơn, điều này ảnh hưởng trực tiếp đến quan hệ xã hội và cảm xúc của trẻ.
Cách khắc phục:
- Thực hành biết ơn: có thể lập "nhật ký biết ơn" hoặc một "góc cảm ơn" tại nhà, mỗi ngày trẻ chia sẻ điều khiến mình cảm kích.
- Tăng cường giáo dục cảm xúc: qua đọc sách, trò chuyện gia đình, cha mẹ giúp trẻ gọi tên cảm xúc của mình và học cách lắng nghe cảm xúc của người khác. Điều này nuôi dưỡng sự đồng cảm và trách nhiệm.
Nuôi dạy con không phải là nuông chiều mà là dạy trẻ biết tự lập, tự trọng và có trách nhiệm
Thay đổi hành vi của trẻ không bao giờ là muộn. Quan trọng nhất là cha mẹ hiểu rằng tình yêu đúng cách không phải đáp ứng mọi yêu cầu của con, mà là dạy con cách sống có kỷ luật, tự tin và tự chủ. Chỉ cần bắt đầu từ những thay đổi nhỏ hôm nay, con sẽ nhận được nền tảng vững chắc cho tương lai sau này.
Thiên An
