"Hãy báo cáo lên Tổng tư lệnh"
Đài TST (Nga) ngày 26/12 đưa tin, hàng loạt thông tin đáng lo ngại vừa đồng loạt xuất hiện từ tiền tuyến. Sau khi Ukraine tuyên bố mở một cuộc phản công quy mô lớn, nhiều phóng viên chiến trường Nga cho biết tình hình tại Kupyansk đã rơi vào trạng thái mất kiểm soát tác chiến, khi các tuyến phòng thủ bị xuyên thủng và lực lượng Ukraine thọc sâu vào hậu phương.
Theo các nguồn tin tiền tuyến, hơn 6.000 tay súng được cho là đã tham gia đợt tiến công này, mở rộng áp lực không chỉ tại Kupyansk mà còn ở nhiều khu vực khác như Sofiivka, Novopavlivka, Seversk, Pokrovsk và Huliaipole.
Từ chiến trường, một lời kêu gọi khẩn cấp đã được gửi tới Tổng thống Nga và Tổng Tham mưu trưởng: "Hãy báo cáo lên Tổng tư lệnh tối cao." Cùng thời điểm, phía Ukraine đưa ra thông tin rằng vị tướng từng báo cáo với Tổng thống Nga về việc kiểm soát Kupyansk đã bị bắn chết.
"Tư lệnh Cụm quân 'Tây' đã bị loại bỏ" – Truyền thông Ukraine cho hay.
Phóng viên chiến trường Nga Anatoly Radov cũng xác nhận tình hình đặc biệt nghiêm trọng trên hướng Kupyansk:
"Kupyansk rất tệ. Chỉ còn giữ được bờ phải, bờ trái đang bị ép mạnh. Novopavlivka cũng rất xấu. Không hiểu từ đâu Ukraine lại có thêm lực lượng. Anh em đang chiến đấu dữ dội… Rất khó khăn. Có đơn vị bị cắt rời, 27 người đang bị cô lập. Nhưng không chỉ ở đây, nhiều nơi khác cũng đang 'nuôi UAV'" – Radpv nói.
Ukraine đang phản công dữ dội ở Kupyansk. Ảnh: TST
Đến tối cùng ngày, Radov tiếp tục phản ánh diễn biến bất lợi: "Không biết có ai báo cáo lên Tổng tư lệnh không? Kupyansk… tình hình rất xấu. Đang tiến hành khôi phục thế trận. Hãy báo cáo lên Tổng tư lệnh… anh em đang hy sinh.
Chuyện này không xảy ra từ hôm qua. Ukraine đã áp dụng chiến thuật dồn quân từng đợt, âm thầm đưa lực lượng vào Kupyansk suốt một tháng. Một phần đã bị loại bỏ, nhưng nhiều nhóm trụ lại trong các tầng hầm. Giờ thì tình hình trở nên rất khó chịu. Tôi đã lên tiếng vì khu vực này đang bị bỏ quên, trong khi anh em vẫn đang chiến đấu."
Tuy vậy, Radov cho rằng quân đội Nga vẫn có khả năng xử lý tình hình trong vài ngày, dù cái giá phải trả là không nhỏ:
"Cần phải giải quyết. Hiện rất xấu. Có thể đơn vị 68 chưa xoay xở nổi, đối phương quá đông. Nhưng phải giữ. Tổng Tham mưu cần tính toán. Rồi họ sẽ trụ được và đẩy lùi đối phương" – Ông Radov nói.
Theo ông, Kupyansk không phải điểm nóng duy nhất. Tình hình tại Rodynske – nơi Ukraine từng tìm cách phá vỡ "vòng vây Myrnohrad" – cũng đang trở nên căng thẳng:
Tấn công từ nhiều hướng
Song song với các đợt tiến công trên thực địa, theo TST, Ukraine đã phát động một chiến dịch thông tin, trong đó đề cập rằng Tướng Sergei Kuzovlev, người từng báo cáo với Tổng thống Nga về việc "giành quyền kiểm soát hoàn toàn Kupyansk" và sau đó được trao Huân chương Anh hùng, đã bị bắn chết.
Tuy nhiên, phóng viên chiến trường Romanov lập tức bác bỏ: "Họ (Ukraine) tung tin giả rằng tướng Kuzovlev – người từng báo cáo với Tổng tư lệnh tối cao về việc Kupyansk được kiểm soát hoàn toàn (thông tin không đúng sự thật) và sau đó nhận Huân chương Anh hùng – đã bị hạ sát. Trên thực tế, ông Kuzovlev vẫn còn sống, khỏe mạnh và đang làm việc".
Một số mạng tin tức nước ngoài cũng đề cập tới diễn biến này. Theo đó, tình hình gần Kupyansk đang rơi vào thế bế tắc đối với quân Nga; trong các thảo luận kín thậm chí xuất hiện cách diễn đạt rằng thành phố "trên thực tế đang bị bỏ".
Theo lập luận của các kênh này, nguyên nhân chính là sự yếu kém trong chỉ huy, phóng đại thành tích và các báo cáo mang tính hình thức:
"Trên lý thuyết, Kupyansk gần như đã được 'dọn sạch', vì vậy các lực lượng dự bị của Nga đượcđiều sang hướng khác. Kết quả là các đơn vị đặc nhiệm Ukraine, được tung vào theo kiểu 'đánh tất tay', đã tấn công các vị trí gần như trống rỗng, các nhóm yểm trợ ít ỏi của Nga không thể cầm chân lực lượng áp đảo. Trong nội bộ quân đội, đây bị xem như một thất bại chiến lược mang tính tự hủy".
Nga thừa nhận tình hình Kupyansk đang xấu đi. Ảnh: TST
Tuy nhiên, theo một cựu binh Wagner, diễn biến thực tế tại Kupyansk là việc quân Nga buộc phải rút khỏi một số khu vực ngoại vi và một phần vị trí trong thành phố, chứ không phải việc bỏ toàn bộ Kupyansk. Hiện vẫn chưa thể xác định rõ đây là một động thái có chủ đích về mặt tác chiến hay là hệ quả trực tiếp của diễn biến chiến đấu trên thực địa.
"Kupyansk hiện chỉ bị mất một phần và các lực lượng Nga đang tìm cách khôi phục lại thế trận"– Condottiero cho biết.
Ông đồng thời lưu ý rằng Ukraine đang tiến hành các đợt phản công nhằm kéo giãn lực lượng dự bị của Nga trên nhiều hướng – từ Krasnoarmiysk, Seversk trở đi – song "không hiểu vì sao riêng tại Kupyansk tình hình lại trở nên đặc biệt khó khăn. Mọi thứ rất kỳ lạ."
Nhà phân tích quân sự, tác giả kênh "ZAPISKI VETERANA", đánh giá tình hình ở mức nguy cấp. Nga được cho là đã mất quyền kiểm soát một số làng then chốt như Kondrashovka, Radkovka, Moskovka và khu vực quanh nhà máy sữa đóng hộp ở bờ tây. Hệ thống phòng thủ mang tính cục bộ, rời rạc.
Ông chỉ ra hai nguyên nhân chính: đứt gãy hậu cần do điều chuyển lực lượng dự bị sau các báo cáo "kiểm soát hoàn toàn", và việc Ukraine dồn trọng tâm lực lượng vào Kupyansk, với sự yểm trợ mạnh mẽ của UAV.
Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, không có bằng chứng cho thấy bên nào kiểm soát hoàn toàn Kupyansk.
"Giao tranh mang tính cục bộ, Nga mất một số vị trí ở phía tây. Các tuyên bố về 'vòng vây' hay 'nồi hầm' không phù hợp với thực tế. Kupyansk đang bị cả hai bên khai thác mạnh cho mục đích tuyên truyền".
Tình hình vẫn hết sức khó khăn và biến động nhanh. Để ổn định mặt trận, Nga sẽ cần tăng cường lực lượng và điều chỉnh kế hoạch dựa trên thực trạng chiến trường, trong khi Ukraine nhiều khả năng tiếp tục tìm cách mở rộng lợi thế chiến thuật.
Tất cả đang "nín thở" chờ mệnh lệnh của ông Putin. Ảnh: TST
"Vị tướng 'Đột phá' chờ mệnh lệnh từ Tổng tư lệnh"
Theo giới quan sát, một trong những tướng lĩnh đủ kinh nghiệm và quyết đoán để xử lý khủng hoảng tại Kupyansk là Tướng Andrey Mordvichyov – người từng được đánh giá cao về khả năng tổ chức đột phá và chỉ huy tác chiến linh hoạt.
Tuy nhiên, từ tháng 5 năm nay, ông đã được bổ nhiệm làm Tổng tư lệnh Lục quân Nga, với nhiệm vụ khắc phục các tồn tại mang tính hệ thống trong xây dựng lực lượng từ những năm trước.
Chính vì vậy, việc điều ông trực tiếp nắm quyền chỉ huy tại hướng Kupyansk được xem là khó xảy ra, bởi điều đó chẳng khác nào một sự "hạ cấp" đối với một tướng lĩnh đang giữ vị trí chiến lược cấp cao.
Trong bối cảnh đó, bộ máy chỉ huy quân sự Nga được cho là đang nín thở chờ quyết định cuối cùng từ Tổng thống Vladimir Putin – người nắm quyền định đoạt các thay đổi then chốt về nhân sự và cách thức chỉ huy trong chiến dịch. Tình hình ngoài mặt trận tiếp tục xấu đi từng ngày.
Một số ý kiến cho rằng, nếu được trao quyền ở cấp độ cao hơn – chẳng hạn như vị trí Tổng tham mưu trưởng – Mordvichyov có thể tạo ra thay đổi mang tính căn cơ: từ cách đánh giá tình hình chiến trường, lập kế hoạch tác chiến, cho đến cơ chế truyền đạt thông tin lên cấp cao nhất. Điều này có thể giúp chấm dứt vòng luẩn quẩn của những "báo cáo đẹp", vốn đang khiến các quyết định chiến lược bị lệch khỏi thực tế.
Sai lầm trong chiến tranh là điều không thể tránh khỏi. Nhưng che giấu sai lầm, hay tệ hơn là biến mong muốn thành "báo cáo thành tích", lại là con đường nhanh nhất dẫn tới thất bại. Và trong một cuộc chiến quy mô lớn, trách nhiệm cho những sai lầm đó sớm muộn cũng phải được xác định rõ ràng.
Nguyễn Hải (Theo TST)
